Dagblaðið Vísir - DV - 23.12.1985, Blaðsíða 28

28
DV. MÁNUDAGUR 23. DESEMBER1985.
Rakarastofan Klapparstíg |
Hárgreíðslustofan 1
Klapparstíg
Sími 12725
Menning
Menning
Menning
Tímapantanir
I
13010
SMÁAUGLYSINGADEILD

Útsölustaðir:
Fjarðarkaup,
JH-húsið
Mosraf mosfellssveit
Versl. Nóatúni,
Vörumarkaðurinn Ármúla
og hjá okkur er opið til hádegis
á aðfangadag.
Plil.Si.OS ll1*82655
Þverholti 11, sími27022,
VERÐUR OPIN
um jó/ahátíðina:
mánudag 23. des.„
kl.9-18.
-LOKAÐ:
n+l aðfangadag
OPIÐ:
föstudag
27. des.,
kl. 9-22.
jóladag og
annan í jólum.
gleðilegjól
+ *
*

*
I stríði
við
efann
Síguröur A. Magnússon:
SKILNINGSTRÉÐ - Uppvaxtarsaga.
Mál og menning, Reykjavik, 1985.
275 bls.
Ut er komið fjórða bindi upp-
vaxtarsögu Sigurðar A. Magnús-
sonar og ber það nafnið Skilnings-
tréð. Fyrri bindin hétu: Undir
kalstjörnu, Möskvar morgun-
dagsins og Jakobsglima. Nýja
bókin, sem er mikil að vöxtum og
væn, segir frá Jakobi sautján til
nítján ára í Menntaskólanum í
Reykjavík og lýkur með stúdents-
prófi hans. Þetta eru árin 1945 til
1948. Höfundur tengir sína sögu við
hræringar í mannlífi höfuðborgar-
innar því vitað er að fyrirmynd
Jakobs Jóhannessonar er höfund-
urinn sjálfur, þó sagan sé byggð
upp sem skáldsaga.
ískóla
Söguefninu er raðað í fjóra að-
alkafla. Fyrsti kafli er inngangur
sem lýkur með frásögn af stríðslok-
um og friðardeginum í Reykjavík,
sem í raun var mikill ófriðardagur.
Hinir kaflarnir þrír fjalla hver fyrir
sig um eitt ár í ævi Jakobs og byrja
allir á því að lýsa sumrinu: sumar-
sæld, sumarannáll og sumarylgja
en lýkur á hugmyndafræðilegum
þátttim sem heita: pólitík, loftsýnir
og orðið.
Á þessum árum hefur Jakob leit-
að skjóls í guðstrúnni og starfar
ötullega fyrir KFUM. Hann útlist-
ar starfið fyrir Drottin og gerir
góða grein fyrir umræðuefnum á
fundum, bæði í KFUM og í skólan-
um. Notar hann þá stundum til-
vitnanir í ræður manna og jafnvel
eigin skólastíla, svo sem hina bráð-
Bókmenntir
RANNVEIG G.
ÁGÚSTSDÓTTIR
skemmtilegu varnarræðu Jakobs
fyrir sköpunarsögu Biblíunnar.
Oft er rætt um gildi kennslunnar
eins og hún var á þessum árum.
Jakob spyr sjálfan sig hvort lær-
dómsmetnaðurinn hafi ekki „verið
hefndargjöf og slökkt neistann sem
heimtaði að verða að báli í sögu-
prófinu. . .“ Hann segir það hafi
tekið sig mörg ár....að losa sig
við það kæfandi torf sem hlaðist
hafði að sál og anda fyrir tilstilli
menntagyðjunnar" (210).
Miklar sviptingar eru í sálarlífi
Jakobs. Hann er ætíð i sögumiðju,
því sagan er sögð í fyrstu persónu,
en hann er þó orðinn miklu eldri
þegar hann skráir sögu sína og
kemur það fram í fjarlægð hans frá
söguefninu og þeim ályktunum sem
hann oft dregur af hugsunum sín-
um.
í kaflanum Valsakóngur segir
t.d. þetta: „Ég hafði ekki þjáðst
fyrir syndsamlegar hneigðir eða
breyskleik holdsins, heldur fyrir
vanmátt til að ánetjast syndinni.
Kunnáttuleysi í danskúnstum
hafði bægt mér frá að syndga, en
ekki einarðúr vilji til að standast
freistingar...“ (255).
Nafnleyndin heldur áfram
Ósköp langar lesanda til að vita
hver stendur á bak við hinar ýmsu
persónur. En skiljanlegt er að höf-
undur vill hafa frjálsar hendur í
sköpun persóna, ekki endilega til
að ganga fram af lesanda, heldur
til þess að þær öðlist dýpt og verði
lifandi. Hins vegar leyfir hann
frægum mönnum að halda eigin
nöfnum, svo sem séra Sigurbirni
Einarssyni, sem síðar varð biskup,
Ólafi krónprinsi og fleirum. Matt-
hías þjóðminjavörður er nefndur
með nafni við hátíðahöldin í Reyk-
holti en hann er ónafngreindur i
frásögninni af beinagreftrinum.
Aðalpersónur auk Jakobs eru
sem fyrr faðir hans, Jóhannes,
Marta stjúpa hans auk systkina.
Fjölskyldan flytur í bragga í Her-
skálakampi þegar hér er komið
sögu, en er eitt ár við veitinga-
rekstur uppi á Geithálsi þar sem
gestirnir eru aðallega hermenn og
vinkonur þeirra.
Það er einkum Marta sem skerp-
ist í þessari frásögn og fær nýja
drætti í sína mynd. Hún virðist
vaxa með hverri þraut um leið og
hún lætur meira og meira á sjá.
Hún aðlagar sig hinu óumflýjan-
lega og sættir sig við erfið kjör með
brösóttum er fjörugum karli.
Vinir Jakobs eru auðvitað mikið
á stjái, félagar hans í KFUM og
aðrir guðsmenn. Höfundur sýnir
margar hliðar á þessum aukaper-
sónum. Hins vegar finnast mér
sumir kennararnir fá harða útreið,
flestir slæmir ef ekki alvondir enda
ekkert gaman að lýsa góðmennum
-nema séra Friðriki af því hann var
bæði góður og vondur, upphafinn
i sinni guðstrú svo mjög að honum
leyfðust smásyndir - eins og t.d.
aðreykja vindla.
Athugasemd
frá Námsgagnastofnun vegna ritdóms um bókina FLAUTAN OG VINDUR-
INN eftir Steinunni Jóhannesdóttur
í DV 17.12. birtist ritdómur um
bókina Flautan og vindurinn eftir
Steinunni Jóhannesdóttur sem út
kom hjá Námsgagnastofnun fyrir
nokkru. Þar sem í umsögninni
virðist gæta nokkurs misskilnings
varðandi þær forsendur sem liggja
að baki samningu og útgáfu lesefn-
is af því tagi sem hér um ræðir telur
Námsgagnastofnun nauðsynlegt
að taka fram eftirfarandi:
í könnun, sem Námsgagnastofn-
un gerði árið 1982, kom í ljós að
mikill skortur er á íslensku lesefni
á léttu máli fyrir nemendur á
grunnskólaaldri. Er þá bæði átt við
nemendur sem eru að hefja skóla-
göngu og ekki síður þá sem eldri
eru og ekki geta nýtt sér almennt
lesefni.
Flest böm ná sem betur fer tökum
á lestri fyrstu skólaárin og geta
valið sér bækur eftir áhuga. Útgáfu
Námsgagnastofnunar á léttu les-
efni er ekki ætlað að koma til móts
við þarfir þessa hóps. Þess gerist
ekki þörf. En því miður er stór
hópur bama og unglinga sem ekki
getur nýtt sér almennt lesefni af
ýmsum ástæðum, s.s. vegna fötlun-
ar, líkamlegrar og andlegrar, eða
að lestrarþroski nemenda er mjög
misjafn og ekki geta allir ráðið við
sama lesmálið. Bækur Námsgagna-
stofnunar á léttu máli em sérstak-
lega ætlaðar þessum lesendum.
Hingað til hefur lítið verið hugs-
að um þessi mál hér á landi og
unglingar með miklar sérþarfir
varðandi lestrarefni orðið að sætta
sig við að lesa bækur sem ætlaðar
em yngri nemendum. Annars stað-
ar hefur orðið mikil og jákvæð
þróun í þessum efnum. Úrval bóka