Dagblaðið Vísir - DV - 21.06.1986, Blaðsíða 10

10
DV. LAUGARDAGUR 21. JÚNl 1986.
Frjálst.óháð dagbiað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 450 kr.
Verð í lausasölu virka daga 45 kr. - Helgarblað 50 kr.
Engar kosningar í haust
„Æskulýðsfylking Alþýðubandalagsins og Samband
ungra sjálfstæðismanna eru ósammála um margt. En
um eitt erum við þó sammála: Ríkisstjórnin verður að
fara frá.“ Þannig hljóðaði auglýsing frá Æskulýðsfylk-
ingunni, sem birtist hér í blaðinu á miðvikudaginn.
Auglýsingin sýnir, hvert kosningamálið mundi verða,
ef Samband ungra sjálfstæðismanna fengi haustkosn-
ingavilja sínum framgengt. Stjórnarandstaðan mundi
hamra á, að ríkisstjórnin hefði hlaupizt frá vandanum,
sem hefði hrannazt upp í höndum hennar.
Eftir nokkurra daga spennu út af hugsanlegum haust-
kosningum eru stjórnmálamenn farnir að átta sig á,
að málið nær ekki fram að ganga. Kosningar verða
ekki í haust, einfaldlega af því að ríkisstjórnin mun
ekki geta skýrt fyrir fólki, að þeirra sé þörf.
Baráttulið haustkosninga rökstuddi þær með því að
segja, að ríkisstjórnin mundi eiga erfitt með að ná sam-
an nothæfu fjárlagafrumvarpi og að hindra verðbólgu-
niðurstöðu í næstu kjarasamningum. Þetta túlkar fólk
sem tækifærissinnað sjónarmið baráttuliðsins.
Ef ríkisstjórnin féllist á sjónarmið haustkosninga-
sinna, mundi fólk túlka það svo, að hún þyrði ekki að
sýna þjóðinni niðurskorið fjárlagafrumvarp og þyrði
ekki að heyja kosningabaráttu í kjölfar erfiðra kjara-
samninga. Þetta yrði henni að álitshnekki.
Til viðbótar við þennan stjórnarvanda mundi svo
bætast ásteytingarsteinninn, sem stjórnarflokkarnir
yrðu að uppgötva, svo að þeir gætu haldið því fram, að
þeir ættu ekki lengur að vinna saman. Ágreiningurinn
mundi skaða stöðu beggja stjórnarflokkanna í haust.
Augljóst er af tóni framsóknarmanna, að þeir eru
andvígir haustkosningum. Þeir segja, að krafa Sam-
bands ungra sjálfstæðismanna sé vantraust á Þorstein
Pálsson, af því að haustkosningar séu yfirlýsing um,
að hann geti ekki komið saman fjárlagafrumvarpi.
Páll Pétursson, formaður þingflokks framsóknar-
manna, segir, að það væru tafllok fyrir Þorstein sem
stjórnmálaforingja, ef honum tækist ekki að koma sam-
an skynsamlegu fjárlagafrumvarpi. Páll segir haust-
kosningar vera of dýra lausn á vandamálum Þorsteins.
Fólk þarf ekki að vera efnislega sammála áróðri af
þessum toga og toga Æskulýðsfylkingarinnar til að sjá,
að hann mun hafa töluverð áhrif á kjósendur í haust-
kosningum. Þess vegna hafa tvær grímur runnið á
sjálfstæðismenn eins og framsóknarmenn áður.
Hugmyndin um haustkosningar spillir fyrir stjórnar-
flokkunum, þótt hún verði ekki að veruleika. Fólk hefur
komizt að raun um, að ástand mikilvægustu mála er
ekki eins gott og ráðherrarnir hafa viljað vera láta.
Fólk telur, að haustkosningasinnar hafi séð þetta.
Að baki vinnufriðar og hægari gangs verðbólgunnar
leynast margvísleg vandræði, ekki aðeins hættan á
verðbólguhvetjandi fjárlögum og kjarasamningum,
heldur einnig verðbólguhvetjandi gengislækkun, sem
fer að virðast óumflýjanleg vegna frystihúsanna.
Framtak Sambands ungra sjálfstæðismanna hefur
þannig spillt fyrir ráðherrum flokksins og flokknum í
heild. Fyrir það mun sambandið fá skömm í hattinn.
En um leið hefur það stuðlað að auknu raunsæi fólks
í skoðunum þess á stöðu verðbólgu og ríkisfjármála.
Þess verður nú krafizt, að ríkisstjórnin leggi til at-
lögu við vanda næsta vetrar. Umræður um haustkosn-
ingar munu jafnframt fá hægt og sanngjarnt andlát.
Jónas Kristjánsson
Vammlausir menn
Stjómmálamenn mega ekki vamm
sitt vita. Á hverju sem gengur verja
þeir málstað sinn og gjörðir. Samt
vitum við að „allt orkar tvimælis þá
gjört er“. Menn eru að karpa um
þessa hluti núna. Þeir sem allt í einu
lenda í stormi tíðarinnar og eru fam-
ir að ganga álútir fyllast gjama
sjálfsvorkunn og beiskju, kjaga samt
áfram á móti vindinum og áður en
nokkum varir er göngulag þeirra
orðið þeim tamt, þeir geta ekki ann-
að en gengið bognir í keng og skiptir
engu þótt það sé fyrir löngu komið
logn og vindamir famir að blása
annars staðar. Þá er píslarvotturinn
bara bijóstumkennanlegur, hlægi-
legur.
Hvað eftir annað horfir maður á
einhvem úr pólitíkinni ryðjast fram,
berja sér á brjóst og lýsa því hve
rétt hann eða hún hafi staðið að
verki. Hvað eftir annað er hrært upp
í andapolli íslenskra stjórnmála og
við spyrjum: þarf ekki að hreinsa
andnimsloftið? ætlar maðurinn ekki
að segja af sér? þessi hlýtur þó að
þurfa að byrja upp á nýtt?
En íslenskir stjómmálamenn eru
öðmvísi en aðrir menn. Þeim verður
aldrei á í messunni.
Misvitur almenningur á það
stundum til að heimta blóð þessa eða
hins. Segið af ykkur! æpa menn í
blöðunum. En það em hróp upp í
vindinn, hjáróma tuð sem hinir rétt-
sýnu og snarhuga þurfa ekki að
hlusta á.
Krinqum valdastóla er jafnan
þögn
í velstandsþjóðfélögum Vestur-
landa (og reyndar á stöku stað
sunnar og austar á skorpunni) hafa
völdin, hin raunvemlegu völd í hinu
svokallaða lýðræðisþjóðfélagi, fyrir
löngu færst frá stjómmálamönnum
til kapítalsins. Það verður oft há-
vaðasamt í pólitíkinni. En kringum
þá raunvemlegu valdastóla ríkir
jafnan þögn. Fjármagnsfurstar tíð-
aiinnar standa nefhilega utan við
almennar spumingar um siðferði.
Það þýðir ekki að spyrja mógúlinn
úr stórfyrirtækinu um mun á réttu
eða röngu. Afl peninganna spyr ekki
um Ieiðir heldur árangur. Og árang-
urinn er metinn á arðsemiskala,
sýndur með línuriti. Og þegar línu-
ritið sýnir jákvæða útkomu verða
allar athugasemdir um siðferði og
hegðun að hjáróma rausi, röddum
sem þagna. I peningaheiminum
hugsa menn nefnilega eins og Lenín
og aðrir sem staðið hafa í þjóðfélags-
byltingum: Tilgangurinn helgar
meðalið.
Lúsin í tagli hestsins
Við heyrum stjómmálamenn kalla
úr þingsölum, verkalýðsforkólfa
kveða uppúr um kjör umbjóðenda
sinna , presta söngla úr stólnum og
í talfæri
Gunnar Gunnarsson
stöku rithöfund feitletra athuga-
semdir sínar (og em dæmdir fyrir
hér á landi) en í raun em þessar
athugasemdir í tíðinni ekki áhrifa-
meiri en lúsin í tagli hestsins. Hún
ræður engu um förina. I okkar sam-
félagi skipta pólitískar hugmyndir
og eitthvað sem kalla mætti vilja
fjöldans engu. Stjómmálamenn em
háðir kjósendum sínum og þeim get-
ur maður feykt út í hafsauga með
því að hætta að kjósa þá. En vald
kapítalsins varir til eilífðamóns.
I þeirri staðreynd miðri verður
stjómmálamaðurinn jafrian að koma
brosandi og bjartsýnn til kjósenda
og tala innantóm orð vegna þess að
pólitíkin er horfin frá málefhum til
persóna. Um það sáum við skýr
dæmi í síðustu bæjar- og sveitar-
stjómarkosningum á íslandi. Meira
að segja sæmilega skynsamt fólk úr
heimi listanna kemur fram á pólit-
íska sviðið (þar sem þau em nú bara
áhugaleikarar og raunar pínlegt að
sjá þau skakklappast um þær fjalir)
og segir fullum fetum að það kjósi
núorðið persónu en ekki málefhi eða
málstað. Hin pólitíska hugmynd
skiptir nefnilega engu.
Við höfum gefist upp. Við neitum
að hugsa skýrt. Við sönglum bara
kórinn í okkar gleðibanka því við
vitum að hin raunvemlegu völd em
óhagganleg og óumbreytanleg. Lýð-
ræðið er trúlega dautt.
Að hóta fjárpynd og tukthúsi
Valdið í þjóðfélaginu birtist þegn-
unum helst í formi lögreglu og
dómstóla. Þegar Þorgeir Þorgeirs-
son rithöfundur var . um daginn
dæmdur fyrir að taka stórt upp í sig
um lögguna var aðgerð hins opin-
bera ákæmvalds á íslandi svo sem
eins og taglsláttur hestsins þegar
lúsin angrar hann: tukthús eða sekt
og lífið gengur sinn gang. Þetta er
orðinn plagsiður á íslandi. Hið raun-
vemlega vald á íslandi stendur í
þúsundum einkamála gegn hæstv-
irtum kjósendum. Og alþingismenn
hafa ekki rænu á að veijast þessum
ófögnuði. Enda em þeir sjálfir frið-
helgir, þeim er víst enginn akkur í
að koma á fót neinu umboði réttlæt-
isins í þágu almennings. Þurfi þeir
á aðstoð að halda fara þeir í ein-
hvem rassvasa og sækja sér hnefa.
Að strjúka meðhárs
í opinberri umræðu á Islandi horf-
um við á það hvað eftir annað að
fjölmiðlamir standa þeim opnir sem
strjúka valdhöfunum meðhárs. Við
horfum jafnan staðfastlega í aðra
átt, heyrum ekki, skiljum ekki,
sjáum ekki þegar hljóð berst úr
óvæntri átt og einhver fer að tala
gegn straumnum. Það er oft eins og
við séum svo viðkvæm eða við sjálf
löngu dauð inni í einhverri kenningu
eða skoðun að röksemdir, sem ganga
gegn ríkjandi ástandi og móral, falla
dauðar. Þjóðfélagið er að verða sjálf-
virkt maskinerí sem enginn treystir
sér í raun til að ráða við. Valdið er
í höndum þeirra sem staðfastlega
neita þvi að þeir hafi það vald og
staðfastlega neita því að þeir beri
ábyrgð.
En úr kjama þessa leyniráðs, þessa
leynivalds, kemur mórall sem erfitt
er að standa gegn og flestir virðast
nú vilja strjúka meðhárs.