Dagblaðið Vísir - DV - 22.08.1986, Side 15

FÖSTUDAGUR 22. ÁGÚST 1986.
15
Skattagleði nkisstjómarinnar
Nú að undanfömu hafa skattamál
verið mikið til umræðu bæði hjá al-
menningi og ráðamönnum.
Fjármálaráðherrann, Þorsteinn
Pálsson, keppist við að réttlæta þá
ákvörðun ríkisstjómarinnar að
hækka skatta íyrirvaralaust og gerir
tilraun til þess að telja fólki trú um
að skattahækkunin sé í raun skatta-
lækkun. Skattseðlamir tala enga
tæpitungu og margir em þeir sem
bera mun Lærri gjöld en þeir bjugg-
ust við. Það er ansi hart að á sama
tíma og ríkisstjómin segir að stefha
sín sé að afhema tekjuskatt í áföng-
um skuli sama stjóm hækka skatta
um 800 milljónir umfram íjárlög.
Það geta allir verið rólegir þrátt
fyrir það. Lausnarorðið er fundið og
það er staðgreiðslukerfi skatta. Það
er óhætt að segja að ekki er öll vit-
leysan eins. Kerfisbreyting, sem felur
í sér staðgreiðslu skatta, er ekki í
sjálfu sér skattalækkun eða hækkun
heldur form á innheimtu sem miðar
við hvenær tekna er aflað og hefur
því ekkert að gera með þá skatta-
hækkun sem nú hefur verið látin
dynja yfir landsmenn.
í hvað er skattahækkunin not-
uð?
Eins og flestum er eflaust í fersku
minni vom síðustu kjarasamningar
gerðir að stórum hluta við ríkisvald-
ið. Stórfelld lækkun varð á bifreiða-
KjaUarinn
Kolbrún Jónsdóttir
alþingismaður i Bandalagi jafn-
aðarmanna
tollum sem hefur leitt af sér vemlega
aukningu á innflutningi á nýjum
bifreiðum og þar af leiðandi ekki
vemlegt tekjutap fyrir ríkissjóð.
Nú hefur legið fyrir um nokkuð
langan tíma að vemlegur halli verð-
ur á ríkissjóði þrátt fyrir fögur
fyrirheit um aðhald og festu í ríkis-
búskapnum, auk þess sem vísitalan
væri komin langt fram yfir rauða
strikið ef ekki væri gripið til þess
ráðs að niðurgreiða fjallalambið sem
vegur þungt í vísitöluleiknum. Til
þess þarf fjármagn og fljótlegasta
leiðin til þess að ná þvi er að hækka
skatta.
Þrátt fyrir talnaleik stjómvalda
leggst skattahækkunin þungt á
venjulegar fjölskyldur. Mörg dæmi
em um að allar dagvinnutekjur
launþega það sem eftir er ársins fari
beint til greiðslna á opinberum
gjöldum.
Stjómvöldum á ekki að líðast að
koma með þessum hætti aftan að
skattgreiðendum. Þessi ákvörðun
um skattahækkun er ákvörðun
stjómvalda en ekki ófyrirséð reikn-
ingsskekkja. Því ber að endurgreiða
skattahækkunina á þessu ári.
Staðgreiðslukerfi skatta
Um áratuga skeið hefur verið rætt
um að koma á staðgreiðslukerfi
skatta hér á landi. Árið 1965 lýsti
þáverandi ríkisstjóm því yfir að hún
vildi beita sér fyrir að taka upp slíkt
kerfi.
Ríkisskattstjóra var falið að sjá
um undirbúning málsins. Skilaði
hann skýrslu um málið 1966. Þá var
skipuð 7 manna nefrid til að undir-
búa staðgreiðslu. Sú nefnd skilaði
áliti 1%7 og sama ár var samþykkt
á Alþingi þingsályktun um kosningu
sjö manna milliþinganefndar til að
halda könnun málsins áfram. Skilaði
sú nefnd áliti 1970.
Fimm árum síðar var ríkisskatt-
stjóra falið að gera tillögur um
staðgreiðslukerfi opinberra gjalda.
Sú skýrsla lá fyrir það sama ár. 1978
var lagt fram frumvarp um málið á
Alþingi en dagaði uppi. Það sama
endurtók sig 1981.
1983 lagði undirrituð fram fyrir-
spum á Alþingi til þáverandi fjár-
málaráðherra, Alberts Guðmunds-
sonar, um áform ríkisstjómarinnar
varðandi þetta mál. Svarið var að
það væri ekki á stefriuskrá núver-
andi ríkisstjómar en hann myndi
kanna vilja hennar til málsins.
Ekkert hefur svo um það heyrst
fyrr en nú að Þorsteinn leggur til
að næsta ríkisstjóm komi þes^ri
breytingu í framkvæmd.
Nauðsyn staðgreiðslu
Það er tvímælalaust til bóta að
þessari kerfisbreytingu verði komið
á og reyndar nauðsynlegt.
Margir launþegar búa við mjög
miklar sveiflur í tekjum. Þar má
helst nefna sjómenn og fiskvinnslu-
fólk sem býr við mismikla vinnu eftir
árstíðum og á milli ára. Einnig á það
sama við um ungt fólk sem er að
koma sér þaki yfir höfuðið eða er
að reyna að eignast eitt eða annað
og leggur á sig verulega mikla auka-
vinnu og þar af leiðandi hærri laun
og hærri skatta.
Þetta fólk kemst í hálfgerðan vita-
hring vegna eftirásköttunar eins og
við búum við í dag.
Margir fá hálftóm launaumslög
þegar tekjur minnka.
Fyrirkomulag á staðgreiðslu er
nokkuð misjafht eftir löndum. í
Vestur-Þýskalandi og í Bandaríkj-
unum er kerfið einfalt í framkvæmd
og líklegt til að henta vel hér á landi.
Flestir ef ekki allir stjómmála-
flokkar landsins hafa lýst vfir
stuðningi við staðgreiðslu opinberra
gjalda. Því ætti að sýna viljann í
verki og koma þeirri breytingu á sem
fyrst og helst samþykkja lög þar um
á næsta þingi.
Kolbrún Jónsdóttir.
„Flestir ef ekki allir stjórnmálaflokkar
landsins hafa lýst yfir stuðningi við stað-
greiðslu opinberra gjalda.“
í Stefni
Við verðum oft vör við að íslands-
saga lítur misjafhlega út í augum
okkar landsmanna. Þannig getur
eins verið um atburði liðandi stund-
ar. í stjómmálunum er þetta einkar
auðsætt og menn sætta sig við
ágreininginn. Á hitt er þó að líta að
við verðum að vera nokkum veginn
sammála um hlutlæga atburði til að
geta lifað saman í landinu þó við
getum svo verið á öndverðum meiði
um túlkanir á þeim. Svo dæmi sé
tekið af þessum toga þá tel ég að
þegar Framsóknarflokkurinn er í
ríkisstjóm sé nauðsynlegt að viður-
kenna að sá flokkur sé í ríkisstjóm.
Þegar endurkosið er í bankaráð Út-
vegsbankans verðum við að vera
sammála um að það hafi verið end-
urkosið þó svo okkur greini á um
siðferðislegt réttmæti þess. Við verð-
um að vera sammála um að Hall-
grímskirkjan standi á Skólavörðu-
hæðinni, a.m.k. meðan hún leggur
ekki af stað niður hæðina og til
sunds í Kópavogi, eins og segir í
ævintýrinu.
Þessi undarlegi inngangur að máli
mínu er þannig til kominn að ég var
að lesa annars prýðilega úr garði
gert tímarit ungra sjálfstæðismanna,
Stefhi, þarsem greinarhöfundar
þurrka út úr minni sínu þátttöku
Sjálfstæðisflokksins í síðustu ríkis-
stjóm.
Nokkrir leiðtogar Sjálfstæðis-
flokksins em þar að velta fyrir sér
hugsanlegri ríkisstjóm og rifja upp
söguna af því tilefhi. Þar fullyrðir
hver um annan þveran að Sjálfstæð-
isflokkurinn hafi aðeins einu sinni
tekið þátt í ríkisstjóm með Alþýðu-
bandalaginu, - „eða forvera þess,
Sósíalistaflokknum". Og þeim virð-
,ist öllum brenna það í muna að þann
veg einan líti sagan út: „Siðan hefur
Sjálfstæðisflokkurinn ekki tekið
sæti í ríkisstjóm með Alþýðubanda-
laginu,“ segir Birgir ísleifur Gunn-
arsson. Þá er komið að Friðriki
Sophussyni sem hefur átt það til að
segja sannleikann ofan og allan, a.
m.k. þegar hann talar á Seltjamar-
nesi því þar sem konumar skvetta
úr koppum á tún. En einnig honum
förlast: „Aðeins einu sinni í sögu
þjóðarinnar hafa sjálfstæðismenn
átt stjómarsamstarf við Sósíalista-
flokkinn eins og fyrirrennari Al-
þýðubandalagsins nefndist þá,“ segir
varformaður Sjálfstæðisflokksins í
Stefni.
Kjalkriiin
Óskar Guðmundsson
blaðamaður
Uppvaxandi hugmyndafræðingur í
Sjálfstæðisflokknum, sem auk inn-
anlandsstjómmála hefur Líbýu að
sérgrein, Guðmundur Magnússon, á
lokaorðið, þar sem hann segir eftir
að hafa minnst samstarfs sósíalista
við Sjálfstæðisflokkinn í nýsköpun-
arstjóminni: „Um annað ríkisstjóm-
arsamstarf sjálfstæðismanna og
sósíalista hefur ekki verið að ræða
sem kunnugt er.“ Af hverju viður-
kenna leiðtogar Sjálfstæðisflokksins
ekki þátttöku flokksins í síðustu rík-
isstjóm? Af hverju viðurkenna þeir
ekki að sjálfstæðismenn hafi mynd-
að þá ríkisstjóm?
Gunnar svikari?
Nú em ekki nema rúmlega þrjú
ár frá því að ríkisstjóm undir for-
sæti varaformanns Sjálfstæðis-
flokksins fór frá völdum. Gunnar
Thoroddsen var ekki einungis einn
helsti leiðtogi Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík um margra áratuga skeið,
hann var borgarstjóri, varaformaður
flokksins, ráðherra hans og þing-
maður flokksins frá unga aldri. Af
hverju er hann brottu genginn ekki
viðurkenndur sem flokksmaður í
Sj álfstæðisflokknum?
Nú væri i sjálfu sér hægt að hár-
toga þetta atriði - og segja sem svo
að Sjálfstæðisflokkurinn sem heild
hafi ekki myndað ríkisstjómina
heldur einungis sjálfstæðismenn, en
orðalag tilvitnaðra höfunda útilokar
meira að segja þetta. Þeir einfaldlega
þræta fyrir krógann. Einhverjum
kann að þykja það skiljanlegt, en
stórmannlegt er það ekki - og viðs
fjarri sannleikanum.
Ótrúlegt en satt - það þarf að rifja
upp, aðeins þremur árum eftir að
síðasta ríkisstjóm lét af störfum, að
hún var mynduð af Alþýðubanda-
laginu, Framsóknarflokknum og
hluta Sjálfetæðisflokksins. Ríkis-
stjómin var mynduð af Gunnari
Thoroddsen þáverandi varafor-
manni Sjálfstæðisflokksins. 1 henni
voru leiðtogar Sjálfstæðisflokksins á
Vesturlandi, Friðjón Þórðarson,
Norðurlandi vestra, Pálmi Jónsson,
auk þess sem stjómin var undir for-
sæti eins helsta leiðtoga Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjavík um áratuga
skeið, Gunnars Thoroddsen.
I máli höfunda í Stefhisgreinunum,
sem til er vitnað, kemur fram sú
skoðun að myndun síðustu ríkis-
stjómar hafi verið „söguleg svik“.
Þannig láta núverandi leiðtogar
Sjálfstæðisflokksins ekki nægja að
fara með söguleg ósannindi eins og
þau að sjálfetæðismenn hafi ekki
myndað ríkisstjóm með Alþýðu-
bandalaginu 1980-1983, heldur
brigsla þeir hinum látna leiðtoga
sínum um svik. í þessu sambandi er
vert að hafa í huga að Sjálfstæðis-
flokkurinn stóð ekki allur að
myndun nýsköpunarstjómarinnar -
og fjórðungur þáverandi þingflokks
Sjálfetæðisflokksins var í hreinni
stjómarandstöðu.
Albert líka
Af því að það virðist falla í
gleymsku og dá, svo snemma, svo
snemma, að Sjálfstæðisflokkurinn
hafi myndað síðustu ríkisstjóm er
rétt að rilja upp nokkur fleiri atriði
í þessu sambandi sem virðast gleymd
þeim sem nú munda stílvopn í Stefni
Sjálfetæðisflokksins. Þannig er rétt
að halda þvi til haga að Albert Guð-
mundsson, einn af helstu leiðtogum
Sjálfetæðisflokksins í Reykjavík, tók
einnig þátt í myndun síðustu ríkis-
stjómar og þá virðing og völd úr
hennar hendi, til að mynda gerður
að formanni bankaráðs Útvegs-
bankans. Og einn mesti þingskör-
ungur Sjálfetæðisflokksins, Eggert
Haukdal úr Sunnlendingafjórðungi,
var einnegin meðal þeirra úr Sjálf-
stæðisflokknum á þingi sem studdu
ríkisstjómina.
Þannig vom helstu oddvitar Sjálf-
stæðisflokksins í mörgum lands-
fjórðungum meðal þeirra sem
mynduðu ríkisstjómina, sátu í henni
eða vom hvatamenn með öðrum
hætti. Þegar varamenn þeirra sett-
ust inná þing í forföllum varð engin
breyting á, enda studdi flokkurinn í
viðkomandi kjördæmum við bakið á
ráðherrum sínum og þingmönnum í
Norðlendingafjórðungi vestra, í
Vestlendingafjórðungi, Sunnlend-
„Gunnar Thoroddsen var ekki ein-
ungis einn helsti leiðtogi Sjálfstæð-
isffokksins i Reykjavík um margra
áratuga skeið, hann var borgar-
stjóri, varaformaður flokksins,
ráðherra hans og þingmaður flokks-
ins frá unga aldri. Af hverju er hann
brottu genginn ekki viðurkenndur
sem flokksmaður í Sjálfstæðis-
flokknum?"
ingafjórðungi. í Revkjavík. Þessum
bakstuðningi Sjálfstæðisflokksins í
síðustu ríkisstjóm til staðfestu fengu
oddvitamir betri kosningu i próf-
kjörum í lok stjómartíðarinnar en
nokkrn sinni: Pálmi í Norðurlandi
vestra. Friðjón á Vesturlandi - og
Albert í Revkjavík þarsem hann
varð efstur allra í prófkjöri, naut
meira trausts en sjálfur formaður
flokksins, sem hafði verið í harðri
stjómarandstöðu við Gunnar Thor-
oddsen. Sjálfur var Gunnar ekki í
kjöri, enda farinn að heilsu. Og að
afloknum kosningum var Albert
Guðmundsson gerður að einum
valdamesta ráðherranum í ríkis-
stjóminni, fjármálaráðherra, ef þeir
skyldu nú líka vera búnir að gleyma
því. Hann nýtur nú trausts til iðnað-
arráðherraembættis fyrir Sjálfstæð-
isflokkinn.
Hvað næst?
Fvrst þeir í Sjálfetæðisflokknum
eru famir að þræta fyrir að sjálf-
stæðismenn hafi tekið þátt i síðustu
ríkisstjóm þá geta menn farið að
velta fyrir sér hvað verði næst; að
Þorsteinn hafi aldrei sest í ríkis-
stjómina, að síðustu kjarasamning-
ar hafi aldrei verið gerðir, að allt sé
í lagi með húsnæðismálin, að veiða
megi ótakmarkað af hval, að Út-
vegsbankinn sé einkabanki, að
Hafskip hafi aldrei verið til, að skatt-
amir hafi ekki hækkað? Ekki dytti
Alþýðubandalaginu í hug að halda
því fram að Guðmundur Joð væri
ekki i bandalaginu. Ekki dytti Al-
þýðuflokknum í hug að halda því
fram að formaður flokksins væri í
vinstri væng þess flokks. Ekki dytti
Framsóknarflokknum í hug að halda
því fram að SÍS væri í engu sam-
bandi við flokkinn. En þar sem
Sjálfstæðisflokkurinn neitar hlut
sínum í síðustu ríkisstjóm mun hann
þá ekki einnig þræta fyrir þátttöku
sína í þessari?
Eða er heiftin svo mikil gagnvart
„sögulegum svikum“ Gunnars Thor-
oddsen að það réttlæti sögufalsanir
á borð við þær sem hér hafa verið
gerðar að umtalsefni. Á hitt er rétt
að benda hinum beisku mönnum að
ef sæmilega á að ganga í stjóm-
málum er alger forsenda að horfast
f augu við staðreyndimar. Annars
gæti Hallgrímskirkja farið af stað
niður Skólavörðuhæðina.
Óskar Guðmundsson.
„Af hverju viðurkenna leiðtogar Sjálf-
stæðisflokksins ekki þátttöku flokksins í
síðustu ríkisstjórn?“

:

i
I
i