Dagblaðið Vísir - DV - 05.09.1986, Blaðsíða 14

14
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoöarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JONAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- oa plötugerð: HILMIR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 500 kr.
Verð í lausasölu virka daga 50 kr. - Helgarblað 60 kr.
Skammrif með böggli
Ríkisstjórnarflokkarnir ætla að halda áfram að starfa
saman eftir kosningar. Þeir telja, að þriggja ára reynsla
sýni, að samvinna Framsóknarflokks og Sjálfstæðis-
flokks sé traustari en áður var haldið, þegar menn höfðu
gamlar helmingaskiptastjórnir þessara flokka í huga.
Helztu hugsjónamenn framhalds núverandi mynzturs
eru auðvitað ráðherrar beggja flokka. Þeim er yfirleitt
ljóst, að þeir gætu ekki unnið fyrir sér með öðrum
hætti á meira kaupi og fríðindum en þeir hafa núna.
Þeir horfa ekki bara fímm ár, heldur níu ár fram á við.
Undanfarnar vikur hefur mjög borið á viðleitni í
herbúðum Sjálfstæðisflokksins að afsaka eða réttlæta
stjórnarsamstarfið. Grunntónn þeirrar umfjöllunar er,
að ríkisstjórnin hafi náð þvílíkum árangri, að helzt
minni á hina ákaft hörmuðu viðreisnarstjórn.
Hæst ber fréttaskýringu í Morgunblaðinu, þar sem
reynt var að sýna fram á, að ungliðaþing Framsóknar-
flokksins hefði sýnt burði til að gera þann flokk að
nýjum, endurfæddum flokki. Áður höfðu birzt greinar
í Stefni um, að Framsókn væri ekki sem verst.
Sannleikurinn er hins vegar, að þing ungra framsókn-
armanna sýndi algera uppgjöf þeirra gagnvart hinu
ráðandi afli flokksins, þingflokknum. Fyrra digurbarka-
tal um alger umskipti í þingliði varð að mjóróma bæn
um, að einhverjum öldungnum yrði skipt út.
í þessari tilraun til sjálfsseíjunar hefur Sjálfstæðis-
flokkurinn óbeint viðurkennt, að heppilegt sé, að
Steingrímur Hermannsson verði áfram forsætisráð-
herra. Hann sé kjörið sameiningartákn þeirra afla, sem
vilja meira af núverandi ástandi í þjóðfélaginu.
Við nánari athugun kemur í ljós, að þetta er ekki svo
vitlaust. Eftir langt hlé eru lífskjör þjóðarinnar farin
að batna á nýjan leik. Atvinna er rífandi um allt land,
fiskveiðiflotinn í ofsagróða og síðast en ekki sízt er
verðlag orðið tiltölulega traust, - hreint kraftaverk.
Að vísu er hætta á, að verkalýðsrekendur átti sig á,
að stjórnarsamstarfið sé í þann mund að verða varan-
legt og reyni að spilla því með kröfugerð, sem blási
vindum í lognmolluna. En þeir yrðu þá að njóta stuðn-
ings fólks, sem er í raun ánægt með núverandi stöðu.
Sennilega verður erfitt fyrir verkalýðshreyfinguna
að koma illu af stað eftir áramótin. Þjóðin mun ekki
fallast á að fara í pólitískt verkfall gegn ríkisstjórn-
inni. Helzt eru kennarar og nokkrir aðrir hópar ríkis-
starfsmanna líklegir til átaka, - áhrifalítilla átaka.
Um leið og þjóðin getur hrósað happi yfir, að almenn
hagfræðilögmál fái að leika lausum hala í nokkur ár í
viðbót eftir markvissar tilraunir ýmissa vinstri aðila til
að framleiða efnahagsrugl, verður hún að átta sig á,
að ýmis böggull fylgir hinu bragðgóða skammrifi.
Við fáum íjögur, ef ekki átta ár í viðbót af stöðugri
blóðtöku til að halda lífi í dauðvona landbúnaði kúa
og kinda. Á fjárlögum verður árlega varið til þess millj-
örðum, sem nýtast ekki til annarra þarfa. Enda segja
skoðanakannanir, að þjóðin sætti sig við byggðastefnu.
Við verðum áfram að þola ferðir sjávarútvegsráð-
herra út um allan heim til að vekja athygli á, að við
séum vond hvalveiðiþjóð, sem ekki beri að kaupa af
sjávarafurðir. Það er sanngjarnt böl, þar sem allur þorri
þjóðarinnar styður þjóðemisruglið um vísindaveiðar.
Slíkir bögglar eru þó léttari á metunum en tilfinning-
in fyrir stjórnarfestu, sem leggur áherzlu á stöðugt
verðlag og almenna virðingu fyrir hagfræðilögmálum.
Jónas Kristjánsson
FÖSTÚDAGUR 5. SEPTEMBER 1986. ’’
Stjóm BSRB á þingi í fyrrahaust: „Sannleikurinn er hins vegar sá aö af fimmtiu manna samninganefnd BSRB
var aðeins 1 - einn - í fullu starfi hjá samtökunum."
Er verkalýðsfoiystan
gengin af göflunum?
Sagnfræðingur, sem tekur sér fyrir
hendur eftir hundrað ár eða svo að
gera úttekt á viðhorfum almennings
til síðustu kjarasamninga og notar
til þess eingöngu þær heimildir sem
sjá má í innsendum greinum til dag-
blaðanna, kemst væntanlega að
þeirri niðurstöðu að samningar þess-
ir hafi verið knúnir í gegn af óprútt-
inni verkalýðsforystu sem af
einhveijum ástæðum (líklegast fjár-
hagslegum og valdasýki) hafi talið
sér akk í að ganga duglega í skrokk
á eigin félagsmönnum.
Sagnfræðingurinn mun líklega
einnig komast að þeirri niðurstöðu
að bílar hafi á þessum tíma verið
forréttindi fámennrar yfirstéttar.
Að lokum mun hann eiga erfitt
með að koma auga á að nokkur
hafi haft gagn af þessum ósóma.
Verkalýðsforystan
Algengasta fullyrðingin í umfjöll-
unum gagnrýnenda þessara samn-
inga er að þeir hafi verið gerðir gegn
vilja launafóks í landinu. Þar hafi
verið að verki forystan ein í sælu
hagsmunakrulli við atvinnurekend-
ur og ríkisvald.
Það vill gjaman „gleymast" að
forystan í þessu tilviki er ansi stór
hópur manna af báðum kynjum. Það
er gjaman gefið í skyn að þessi hóp-
ur hafi lítt áhuga á launamálum, því
hann sé upp til hópa á mála hjá
verkalýðshreyfingunni (þar af naf-
nið verkalýðsrekendur), og hafi því
nánast engra hagsmuna að gæta í
sambandi við niðurstöður samning-
anna. Sannleikurinn er hins vegar
sá að af fimmtíu manna samninga-
nefiid BSRB var aðeins 1 - einn - í
fullu starfi hjá samtökunum. Aðrir
em í daglegu starfi á vinnustað við
hlið umbjóðenda sinna.
En þessi samninganefnd - forysta
BSRB - getur auk þess ekki skrifað
undir samningana nema með fyrir-
vara um allsherjaratkvæðagreiðslu
meðal félagsmanna. Forystan get-
ur ekki gert samninga sem
félagsmenn vilja ekki. Og í alls-
herjaratkvæðagreiðslu BSRB um
þessa sarnninga tóku um 70% félags-
manna þátt og 72% greiddu atkvæði
með þeim. Niðurstaðan var svipuð
hjá starfsmönnum sveitarfélaganna.
Undirtektir gátu sem sagt varla orð-
ið jákvæðari.
Óg það þarf enginn að segja mér
að vilji félgsmanna ASÍ hafi verið
KjaUarinn
Björn Arnórsson
hagfræðingur hjá BSRB
annar, jafnvel þó atkvæðagreiðsla
hafi ekki mælt vilja alira félags-
manna þar á sama hátt og hjá BSRB.
ísland er lítið og tiltölulega lítt stétt-
skipt land. Opinberir starfsmenn lifa
ekki einangraðir í tómarúmi heldur
eru fjölskylda og vinir í öðrum stétt-
arsamtökum. í þeirri deiglu mótast
afstaðan til samninganna. Mér er
því nær að halda að allsherjarat-
kvæðagreiðsla hjá ASÍ félögunum
hefði gefið sömu niðurstöðu.
Það staðfestir þá skoðun mína að
hjá bankamönnum var þátttaka í
allsherjaratkvæðagreiðslu heil 86%
og þar voru 74% með samningunum.
Auðvitað voru síðan einnig hópar
á móti. Einhveijir greiddu atkvæði
á móti samningunum vegna þess að
þeir trúðu ekki að hægt væri að ná
verðbólgunni niður á þennan máta
- aðrir af öðrum ástæðum. Seint
verða gerðir óaðfinnanlegir samn-
ingar.
Bílarnir
Þá hefiir því mikið verið slegið upp
að samningamir hafi fyrst og fremst
verið gerðir með fámennan hóp há-
launamanna í huga. Eru bílarnir
gjaman dregnir fram til vitnis um
það. Sumir hafa meira að segja geng-
ið svo langt að fullyrða að launafólk
hafi stórtapað á bílaverðlækkuninni
því bílar þess hafi lækkað í verði.
Að lokum er lækkunin gjaman af-
greidd sem vísitölufölsun.
í fyrsta lagi er lækkun bílverðs
stórfelld kjarabót fyrir hinn almenna
! launamann í landinu. Þau sem gagn-
rýna þetta sem mest virðast ekki
vilja gera sér ljóst að bíllinn er ekki
aðeins launamanninum nauðsyn -
heldur liggur mér við að segja nauð-
þurft á Islandi í dag, enda á nánast
hver fjölskylda í landinu bíl. Þess
vegna er það brýnt hagsmunamál
fyrir launafólk í landinu að kostnaði
við bíla og rekstur þeirra sé haldið
í lágmarki. Hins vegar virðist þorri
þeirra, sem um samningana hafa
fjallað, telja að við höfiim verið að
gera samninga fyrir fólk í Eþíópíu
eða Afganistan, þar sem ekki em
aðrir bíleigendur en örlítill hópur
stórefhamanna.
í öðm lagi er það rétt að bílar
laimafólks lækkuðu í verði en sú
verðlækkun var minni heldur en
útgjaldalækkunin við að endumýja
bílinn. Og ég trúi því aldrei að stór-
ir hópar manna hafi fjárfest í bílum
til að geyma féð meðan sparað var
til íbúðarkaupa. Þá hefur ávöxtun-
arauglýsingaflóð bankanna illa
skilað sér.
1 þriðja lagi er hér ekki um vísi-
tölufölsun að ræða, einfaldlega
vegna þess að bílamir vega jafn-
þungt í vísitölunni og í raunveru-
leikanum. Það var algengt að falsa
vísitölu hér áður fyrr þegar sumar
matvörur vógu miklu þyngra í vísi-
tölunni en í raunvemlegri neyslu,
þannig að hver milljón, sem fór í
niðurgreiðslu, skilaði sér sem miklu
hærri upphæð í reiknaðri vísitölu.
Þetta gildir hins vegar ekki um bfl-
ana.
Höldum okkur
við staðreyndir
Fleiri þætti mætti rekja þó hér
verði látið staðar numið í stuttri
blaðagrein.
Það má ýmislegt að þessum samn-
ingum finna og víst er stöðug þörf á
óvæginni umræðu um hvað betur
má fara í samningagerð. Við höfum
hins vegar, ekkert okkar, gagn af
umræðu sem ekki byggir á stað-
reyndum.
Atkvæðagreiðslur sýna að þessir
samningar vom gerðir vegna ein-
dreginnar kröfu launþega á íslandi
um samninga, sem hefðu að leiðar-
ljósi aukinn kaupmótt og stórm-
innkandi verðbólgu án þess að
atvinnuörýggi væri stefnt í voða.
Þessum markmiðum hefur í stórum
dráttum verið náð það sem af er
samningstímabilinu og ekkert sem
bendir til þess að svo muni ekki
verða í stórum dráttum áfram.
Því er meiri þörf á umræðu um
það hvemig við getum náð enn
lengra ó leiðinni að þessum mark-
miðum öUum í næstu kjarasamn-
ingum um áramót.
Bjöm Amórsson
„Forystan getur ekki gert samninga sem
félagsmenn vilja ekki.“