Dagblaðið Vísir - DV - 09.12.1986, Page 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 9. DESEMBER 1986.
Fréttir
i
Héðinn Valdimarsson.
Forstjóramir
BP,
Fyrsti olíubíllinn sem kom til íslands var frá BP, GMC árgerð 1930.
Þegar Óli Kr. Sigurðsson, síðar
prentari, fæddist fyrir tæpum 40
árum voru rétt 18 ór liðin frá stofnun
Olíuverslunar íslands. Nú hefúr Óli
keypt meirihluta í þessu rótgróna
olíufélagi, komið sér fyrir í forstjóra-
stólnum í Hafiiarstræti 5 og hefur
orð um að hann ætli að koma rekstri
Olís á réttan kjöl á einu ári.
Upphafið
Þetta er ekki í fyrsta sinn sem
stormar blása um Olís, sem upphaf-
lega var stofiiað á grunni Lands-
verslunarinnar sem á sínum tíma var
komið á laggimar til að tiyggja að-
drætti til landsins á nauðsynjavör-
um. í grein er Önundur Ásgeirsson,
fyrrum forstjóri Olís, skrifaði fyrir
nokkrum árum er upphafinu lýst
með eftirfarandi orðum:
„Héðinn Valdimarsson hafði sem
skrifstofustjóri Landsverslunar
stofnað til viðskiptasambanda við
BP í London og þegar ákveðið var
að Landsverslunin skyldi hætta
störfúm varð það að samkomulagi
milli hans og BP að stofiia skyldi
íslenskt dreifingarfélag sem hefði
með höndum umboðssölu á íslandi
fyrir olíuvörur framleiddar af BP...
Félagið tók til starfa 2. janúar 1928.“
Forstjóri í verkalýðsbaráttu
í blaðagrein hefur það verið haft
eftir Óla Kr. Sigurðssyni að hann
ætli sér að reka Olís eins og Héðinn
Valdimarsson rak BP. Héðinn var
forstjóri Olíuverslunar íslands frá
stofnun og til dauðadægurs en hann
lést 1948, 56 ára að aldri. Héðinn
Valdimarsson var menntaður hag-
fræðingur og auk þess að vera
forstjóri BP á íslandi var hann for-
maður Dagsbrúnar, formaður
Alþýðuflokksins um tíma og stofn-
andi Sósíalistaflokksins. Héðinn var
alla tíð mikill baráttumaður fyrir
bættum kjörum verkalýðsins og til
marks um pólitíska afstöðu Héðins
sagði Ámi Jónsson frá Múla þessa
sögu í fimmtugsafrnæli Héðins vorið
1942:
Hægri eða vinstri?
„Það eru nú í sumar 40 ár frá þvi
ég kynntist Héðni fyrst. Á sömu
stund fékk ég mína pólitísku eld-
vígslu. Við höfðum ekki talað saman
í fimm mínútur, þegar Héðinn h'tur
á mig mjög alvarlegur og íbygginn
og spyr: - Hvort ertu heldur hægri
eða' vinstri maður? - Hægri eða
vinstri maður! Ég glápti því þetta
voru alger nýyrði í mínum eyrum.
En svo datt mér í hug, að úr því ég
væri ekki örvhentur, gæti ég ekki
verið vinstrimaður. Svo ég svaraði
nokkum veginn hiklaust: „Hægri-
maður!“ - Þá er rétt að við tökum
saman, sagði Héðinn og sveif á mig
um leið. Því Héðinn hafði gert sér
þess grein þá þegar, að hann væri
vinstrimaður og ætti að beijast við
hvem hægrimann sem á vegi hans
yrði. Hann var tíu ára þegar þetta
gerðist."
Olíukyndingar í húsum
Fyrir utan pólitískt starf sitt hafði
Héðinn Valdimarsson í nógu að snú-
ast sem forstjóri Olíuverslunarinnar
enda gekk á ýmsu. Kreppuárin urðu
félaginu þung i skauti en svo kom
stríðið. Onundur Ásgeirsson segir
svo frá í grein sinni sem hér hefur
verið vitnað til:
„Með aukningu olíuviðskipta á
stríðsárunum kom fram mikill skort-
ur á olíutunnum, sem vom þá
ófáanlegar, og hafði þessi tunnu-
skortur mikla erfiðleika f för með
sér. Leiddi þetta til þess að á stríðs-
árunum, og einkanlega á árunum
strax etir styrjöldina, var hafist
handa um að byggja birgðastöðvar
víðs vegar um landið þar sem unnt
var að dæla olíu beint frá tankskip-
um.
Fyrir styijöldina var olíukynding
húsa svo til óþekkt. Fyrstir til að
taka upp olíukyndingu hér i Reykja-
vík vom þeir Halldór Eiríksson,
stórkaupmaður, og Héðinn Valdim-
arsson. Er enn annálað að erfiðlega
hafi gengið hjá Héðni að halda olíu-
kyndingu hans gangandi. í lok
styijaldarinnar koma hins vegar
amerískir olíubrennarar á markað-
inn og olíubrennarar vom settir í
katla sem áður vom kolakyntir í
stórum stíl. Ennþá meiri aukning í
olíunotkun fylgdi í kjölfar nýsköp-
unarframkvæmdanna eftir stríðið.
1947 verður 57% aukning, 1948 verð-
ur 45% aukning og 1950 verður 54%
aukning heildamotkunar í landinu,
allt miðað við heildarsölu næsta árs
á undan...Hin stórlega auknu umsvif
í landinu með hverskonar nýjum
framkvæmdum og stórvirkum tækj-
um, sem keypt vom eftir stríðið,
kröfðust mikillar aukningar í olíu-
notkun og mjög aukins fjármagns
til hvers konar reksturs. Þegar hinn
uppsafriaði auður stríðsáranna hafði
að mestu gengið til þurrðar um 1950
lýsti Jónas Jónsson ástaiidinu rétti-
lega þannig að það væri lítt skiljan-
legt hvemig svo mikill auður hefði
getað gert íslendinga svo fátæka á
skömmum tíma.“
Úr allsleysi og örbirgð
En það em ekki allir fátækir í
dag. Um fátt var meira rætt í síðustu
viku en hvaðan Óla Kr. Sigurðssyni
kæmi sá auður er gerði honum kleift
að kaupa hvert stórfyrirtækið á fæt-
ur öðm. Hvemig honum tekst til
ræðst hins vegar á næsta ári. Ön-
undur Ásgeirsson, fyrrum forstjóri,
bendir réttilega á að saga Olís hald-
ist mjög vel í hendur við sögu
atvinnulífsins í landinu á hveijum
tíma: „Hún sýnir baráttu úr allsleysi
eða örbirgð kreppuáranna og upp-
byggingu atvinnulífsins til nokkurra
bjargálna og sýnir jafnvel þá erfið-
leika sem atvinnustarfsemi á íslandi
hefur verið að mæta á þessum tíma.“
BP út
Árið 1974 keypti Olíuverslun ís-
lands hf. eignarhluta BP í hlutafé-
laginu BP á íslandi. Tekið var
sérstakt bankalán til þeirra kaupa
og eftir þetta átti BP engar eignir á
íslandi og Olíuverslun íslands varð
einkaeigandi að öllum eignum sem
bundnar vom við rekstur fyrirtækis-
ins. í framhaldi af umræddum
kaupum var tekið upp nýtt vöm-
merki fyrir fyrirtækið sem nú hét
Olís. BP merkið var tekið niður hvar
sem það sást og aðeins notað á bein-
ar söluvörur firá BP.
Hugmyndir og bensínleysi
Er Héðinn Valdimarsson lést tók
Hreinn Pálsson við forstjórastarfinu
og gegndi bví til ársins 1966. Þá tók
Önundur Ásgeirsson við og sat í for-
stjórastólnum þar til fyrir sex árum
er Þórður Ásgeirsson leysti hann af.
Þórður er nú hættur og Óli Kr. Sig-
urðsson leitar með logandi ljósi að
nýjum forstjóra: „Ég fæ mínar bestu
hugmyndir þegar ég vakna upp
klukkan 4r-5 á morgnana og fer einn
í ökuferðir um Reykjavík," sagði Óli
í samtali við DV fyrir röskri viku.
Óli á vafalaust eftir að fá margar
góðar hugmyndir í bílnum sínum í
nánustu framtíð. Alla vegar þarf
hann ekki að verða bensínlaus á
þessum næturferðum sínum - hann
getur alltaf fyllt tankinn hjá Olís.
-EIR