Dagblaðið Vísir - DV - 23.03.1987, Blaðsíða 18

18
MÁNUDAGUR 23. MARS 1987.
Frjálst,óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 500 kr.
Verð í lausasölu virka daga 50 kr. - Helgarblað 60 kr.
Glöp Alberts og Þorsteins
Þorsteinn Pálsson, formaður Sjálfstæðisflokksins,
vissi fyrir nokkrum vikum af bréfi skattrannsóknastjóra
til Alberts Guðmundssonar, iðnaðarráðherra og fyrsta
manns á framboðslista flokksins í Reykjavík. Hann vissi
af bréfinu fyrir landsfund Sjálfstæðisflokksins.
Á landsfundinum var rétti staðurinn og rétta stundin
til að ræða alvarleg mál á borð við stöðu Alberts. Ekk-
ert gerðist í máli hans frá því fyrir landsfund og fram
að blaðamannafundi Þorsteins á fimmtudaginn var,
þegar formaðurinn sagði, að málið væri alvarlegt.
Gagnrýnivert hlýtur að teljast að taka ekki upp á
landsfundinum svo alvarlegt mál fyrir flokkinn, úr því
að formaðurinn vissi þá þegar um málið. Ef deilur hefðu
risið þar vegna þessa, hefði Þorsteinn að vísu ekki feng-
ið rússneska endurkosningu sem formaður.
En hann átti að telja sig nógu sterkan á fundinum
til að taka svokallaðan Albertsvanda flokksins föstum
tökum, - til að taka slaginn á réttum stað og tíma.
Hann kynni að hafa fengið dálítið af mótatkvæðum, en
ekki verið sakaður um skort á forustu og hugrekki.
Hins vegar er Þorsteinn ranglega sakaður um að
hafa skipulagt og tímasett aðför að Albert. Hann var
að vísu búinn að sá til fjölmiðlunar með því að kynna
málið í hriplekum þingflokki sjálfstæðismanna. En
hann gat ekki séð fyrir, hvernig atburðarásin yrði.
Þorsteinn neyddist einfaldlega til að halda blaða-
mannafundinn á fimmtudaginn. Það var ekki heldur
honum að kenna, að fjölmiðlar litu réttilega á fundinn
sem stórfrétt. Og tímasetningin hindrar Albertsmenn
ekki í sérframboði í tæka tíð, ef þeir telja þess þörf.
Þorsteinn verður því ekki sakaður um aðför að Al-
bert. Hann verður hins vegar sakaður um skort á
dómgreind og hugrekki á landsfundi flokks síns, svo
og um að hafa farið aftan að landsfundarmönnum og
þjóðinni með því að geyma til seinni tíma að ræða málið.
Albert er ekki síður gagnrýniverður. Löng hefð er
fyrir, bæði hér á landi og í nágrannalöndunum, að ráð-
herrar segi af sér, ef þeir eru grunaðir um misferli, enda
þótt saklausir séu. Tveir íslenzkir ráðherrar hafa gert
það og annar tók sæti sitt á ný eftir sýknu Hæstaréttar.
Raunar átti Albert að segja af sér fyrr í vetur, þegar
í ljós kom, að hann hafði tekið við gjöfum og endur-
greiðslum frá Hafskipi. Þá var hann kominn í kreppu,
svo að heppilegast var fyrir hann og lýðræðið, að hann
sæti ekki að sinni við stjórnvöl í ráðuneyti.
Öðru máli gegnir um fyrsta sæti hans á framboðs-
lista Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík. Því sæti náði
hann eftir að upplýst var um gjafirnar og endurgreiðsl-
urnar. Því ber að líta svo á, að þátttakendur í prófkjör-
inu hafi viljað Albert, þrátt fyrir skuggann, sem á hann
bar.
Þótt Albert eigi að segja af sér sem ráðherra, á hann
ekki að segja lausu sætinu á framboðslistanum. Og full-
trúaráðið á ekki að svipta hann því sæti. Hann fékk
traust sjálfstæðismanna til þess sætis, þrátt fyrir vanda-
málin, sem hann var kominn í fyrir prófkjör.
Þannig má segja um þá félaga báða, að sumt hafa
þeir gert rétt og annað rangt í efni þessu. Þorsteinn
hlaut að fjalla opinberlega um málið. En hann átti að
gera það strax á landsfundi Sjálfstæðisflokksins.
Albert átti að segja af sér ráðherraembætti fyrr í
vetur og á nú að gera það, sóma síns vegna. En hann
á ekki að verða við kröfum um að segja af sér fyrsta
sæti á lista flokks síns í Reykjavík.
______________________ Jónas Kristjánsson
„Hvaða afleiöingar hefðu hærri skattar og harðari skattrannsóknir hins vegar? í fyrsta lagi risi hér upp bákn
skriffinna og eftirlitsmanna, sem lyti eigin lögmálum og hefði eigin hagsmuni."
Er þetta það,
sem koma skal?
íslenskt félagshyggjufólk hefur
fundið sárlega fyiir því á síðustu
misserum, að það hefur misst allt
frumkvæði í hendur frjálshyggju-
manna. Það heíur tapað hverri
lotunni af annarri í hugmyndabar-
áttunni. Nú hyggst það bersýnilega
snúa vöm í sókn, reyna að hasla sér
nýjan völl, þar sem það er líklegra
til sigurs. Til marks um það má
meðal annars hafa þrjá bæklinga,
sem mér bárust fyrir skömmu frá
Alþýðuflokknum. Einn þeirra ber
heitið: „Hverjir eiga Island? Stefnu-
yfirlýsing Alþýðuflokksins um leiðir
til að jafna eigna- og tekjuskiptingu
og stuðla að þjóðfélagslegu rétt-
læti“. Þetta er skiýtið rit, stíllinn
svipaður og á Kommúnistaávarpi
þeirra Marx og Engels, sumar hug-
myndimar óneitanlega af ætt fijáls-
hyggju, aðrar tvímælalaust runnar
af rót félagshyggju, en samkvæmni
lítil sem engin. Hér ætla ég að freista
þess að greina og gagnrýna tvær
kenningar úr þessu riti.
Sköpun arðs og skipting
Önnur kenningin er sú, að tímabil-
ið 1970-1980, sem sumir hafa kallað
„framsóknaráratuginn", hafi verið
áratugur hinna glötuðu tækifæra.
Bent er á, að þær fjárfestingar, sem
ríkið réðst í á þessu tímabili, hafi
ekki skilað miklum arði, og vitnað
til dr. Vilhjálms Egilssonar hagfræð-
ings um það, að þjóðframleiðsla
væri hér sennilega 30-40% hærri,
ef þessar fjárfestingar hefðu verið
skynsamlegri. Þeir Alþýðuflokks-
menn draga þá ályktun, að við
hefðum haft efni á öflugri heilsu-
gæslu, rausnarlegri tryggingabótum
og betri aðbúnaði skóla og menning-
arstofhana, ef þessar fjárfestingar
hefðu verið skynsamlegri.
En hér er um hugsunarvillu að
ræða. Forsendan frá dr. Vilhjálmi
er sennilega rétt, en ályktun þeirra
alþýðuflokksmanna áreiðanlega
röng. Þeir skilja ekki, að arðsemi
fjárfestinga fer eftir því, hveijir taka
ákvarðanir um þær, bera ábyrgð á
þeim og fá að ráðstafa arðinum af
þeim. Lítum nánar á þetta mál. Ef
einstaklingar og fyrirtæki úti í at-
vinnulífinu hefðu fengið að taka
ákvarðanir um fjárfestingar, en ekki
atvinnustjómmálamenn, þá hefðu
þær skilað meiri arði. Þá hefði þjóð-
arframleiðsla sennilega verið
Eymd félagshyggjunnar
KjaUarinn
Dr. Hannes
Hólmsteinn
Gissurarson
lektor
30-40% hærri, eins og dr. Vilhjálmur
segir.
En það merkir síður en svo, að
stjómmálamenn hefðu haft alla
þessa fjármuni til ráðstöfúnar að eig-
in geðþótta, eins og þeir alþýðu-
flokksmenn láta í veðri vaka. Þegar
til langs tíma er litið, munu einstakl-
ingamir úti í atvinnulífinu ekki taka
skynsamlegar ákvarðanir um fjár-
festingar nema þeir fái að ráðstafa
arðinum sjálfir, en neyðist ekki til
að láta hann allan af hendi við skatt-
heimtumenn ríkisins. Þessi arður
verður með öðrum orðum ekki skap-
aður nema hann fái að vera eftir í
höndum einstaklinganna.
Hærri skatta og harðari skatt-
rannsóknir?
Hin kenningin úr riti þeirra al-
þýðuflokksmanna er, að í nafiii
þjóðfélagslegs réttlætis þurfi að
hækka skatta á efnamönnum og fyr-
irtækjum jafnframt því sem skatt-
rannsóknir séu stórhertar til að
spoma við skattsvikum. Sleppum því
að sinni, hvort ástæða sé til að gera
þetta í nafni „þjóðfélagslegs réttlæt-
is“. En þessum heiðursmönnum
hefur ekki dottið í hug annað ráð
við skattsvikum. Það er að lækka
skatta, en þá dregur auðvitað úr
freistingunni til að svíkja undan
sköttum.
Hvaða afleiðingar hefðu hærri
skattar og harðari skattrannsóknir
nins vegar? í fyrsta lagi risi hér upp
nákn skriffinna og eftirlitsmanna,
sem lyti eigin lögmálum og hefði
eigin hagsmuni. Óvíst væri, eins og
ég ætla að skýra betur í sérstakri
grein, hvort slíkt bákn hefði raun-
vemlega tekjujöfiiun í fór með sér,
en hinu mætti ganga að vísu, að
sjálft kostaði báknið sitt.
Þá hlyti í annan stað að draga úr
allri arðsköpun, eins og hér hefur
þegar verið bent á. Reynslan kennir
okkur, að starfslöngun manna
minnkar smám saman, fái þeir ekki
sjálfir að ráðstafa starfstekjum sín-
um. Eyða þeir þá tímanum ekki
frekar í að víkja sér undan sköttum
en skapa arð? Hætta framtaksmenn
þá ekki að leggja sig fram, spá í fram-
tíðina, taka hæfilega áhættu?
Þrengra fyrir dyrum
Síðast, en ekki síst, þætti mörgum
borgaranum líklega þrengra fyrir
dyrum sínum við harðari skattrann-
sóknir. Sænska skattalögreglan
veður inn á heimili fólks og vinnu-
staði, handtekur það og leggur líf
þess í rúst. Og við munum, hvemig
Richard gamli Nixon sigaði banda-
rísku skattalögÆglunni á pólitíska
andstæðinga sína. Er slíkt skatta-
lögregluríki það, sem koma skal,
þegar Alþýðuflokkurinn myndar
vinstri stjóm með hinum félags-
hyggjuflokkunum?
Hannes Hólmsteinn Gissurarson.
„Reynslan kennir okkur að starfslöngun
manna minnkar smám saman, fái þeir
ekki sjálfir að ráðstafa starfstekjum sín-
um.