Dagblaðið Vísir - DV - 30.04.1987, Blaðsíða 10

10
FIMMTUDAGUR 30. APRÍL 1987.
Uflönd
Fyrir um tvö hundruð árum lögðu
elleíu seglskip úr höíh í Lundúnum,
sigldu niður Thamesá, út á Atlants-
hafið, áleiðis til Astralíu. Áhafnir
skipanna voru samtíningur drykkju-
rusta og kvennabósa, auk hörkutóla
sem af einhverjum orsökum höfðu
neyðst til að yfirgefa Iand um sinn.
Farmurinn var fangar; nær níu
hundruð þjófar, vændiskonur, rót-
tæklingar og aðrir þeir sem komist
höfðu í kast við lög breska heims-
veldisins. Þau voru á leið í útlegð.
Bresk stjómvöld vom þess fullviss
að útflutningur afbrotamanna frá
Bretlandseyjum til Ástralíu myndi
fljótlega leysa vanda yfirfullra fang-
elsa og endanlega uppræta með öllu
þær stéttir manna og kvenna sem
töldu sér ekki skylt að hlýða lögum
og reglum. í þeirri trú vom um
hundrað sextíu og sex þúsund fangar
fluttir nauðugir til nýlendunnar á
tæpri öld, það er á ámnum 1788 til
1868.
í dag em bresk fangelsi enn yfir-
full og afbrotum hefur ekki enn verið
eytt. Hins vegar er fanganýlendan
orðin að sjálfstæðu, efnahagslega vel
stæðu ríki, sem tekur ekki við hveij-
um sem er lengur. Enda er það svo
að í dag verða Bretar að hafa ein-
hverja sérþekkingu til þess að fá að
flytjast til Ástralíu.
Afmælissigling
Ástralíubúar halda um þessar
mundir upp á tveggja alda afmæli
þess að hvítir menn fundu land
þeirra. í hátíðarskyni efha þeir til
mikillar siglingar ellefu seglskipa,
af sömu gerð og þau er fóm uppruna-
legu ferðina. Er ætlunin að skipin
ellefu sigli sömu leið og tíðkaðist á
átjándu öld og að ferðinni svipi að
ýmsu til fangaflutninganna, svo af-
komendur afbrotafólkisins fái að feta
í fótspor feðranna.
Ólíkar aðstæður
Ekki verður þó allt eins og var.
Áhafnir skipanna em nú sérvaldar
flutningunum. Skipin urðu jafnframt
að vera nægilega góð til að geta siglt
hættulítið alla leið.
Leið skipanna mun liggja frá
Portsmouth til Tenerife, þaðan til
Rio de Janeiro, þá til Höfðaborgar,
Mauritius og Fremantle og að lokum
til Sidney. Þangað er áætlað að skip-
in komi þann 26. janúar á næsta
ári, þegar nákvæmlega em tvær ald-
ir frá því að fyrstu fangaskipin tóku
land í Ástralíu.
Þrjú seglskipanna leggja af stað frá Lundúnum. Fram undan er átta mánaða sigling til Astralíomamynd Reuter
með tilliti til þess að þær séu þægi-
legar í umgengni og séu hæfar til
að tryggja öryggi farþeganna eins
og framast er unnt. Þær em skipp.ð-
ar atvinnusjómönnum, skóluðum á
bestu stofnunum sem bjóðast og
verða að gangast undir stíf hæfhis-
próf. Og farþegamir fara ekki til-
neyddir í þetta sinn. Slegist var um
pláss á skipunum og þeir heppnu
greiða allt að átta hundmð þúsund
krónur íslenskar fyrir þau forréttindi
að fá að velkjast á söltum sjó í átta
mánuði.
Aðstæður um borð verða einnig
ólíkar því sem föngunum bauðst.
Liðlega fimmtíu manns skipta með
sér plássum á hveiju skipi og á þann
veg að aldrei verða nema um tuttugu
um borð í einu. í fangaflutningum
var meir en hundrað troðið á hvem
dall og nær helmingur lét lífið á leið-
inni.
Þá hjálpar einnig að varðveislu
matvæla hefur fleygt nokkuð fram
síðustu tvær aldir. Þótt ferskmeti
verði ef til vill uppétið á nokkrum
dögum mun góður forði niðursuðu-
vöm, svo og vítamín og annað sjá
til þess að hvorki skyrbjúgur né
blóðkreppusótt hrelli leiðangurs-
menn.
Áratugarundirbúningur
Helsti hvatamaður þessarar ferðar,
sagnfræðingurinn og rithöfundurinn
Jonathan King, hefur lagt áratug í
undirbúning siglingarinnar. Helsta
vandamál hans var að finna nægi-
lega mörg seglskip af sömu gerð og
notuð vom í upprunalegu fanga-
í kjölfar fyrstu
Ástralíufaranna

Ein helstu rök þeirra er vilja lögleiða dauðarefsingu í Kanada er að
þær hafi borið árangur í Bandarikjunum. Á myndinni er dauðadæmdur
bandarískur fangi að spila við samfanga sina.
Þingumræður i Kanada
um dauðarefsingar
Guðrún Hjaitardóttir, DV, Ottawa:
Fyrr í þessari viku hófust umræður
á þingi í Ottawa um dauðarefsingar
í Kanada. Er þetta í fyrsta sinn síð-
astliðið tuttugu og eitt ár sem deilt
er um þetta mál á þinginu hér.
Umræður þessar munu standa yfir
til 30. júní næstkomandi en þá fer
þingið í sumarleyfi. Það hefur valdið
mönnum nokkrum áhyggjum að
þetta eina mál stefnir í það að taka
um áttatíu próserit af umræðutíma
þingsins en allir þingfulltrúar hafa
beðið um orðið og em hveijum
þeirra skammtaðar tuttugu mínútur.
Komið hefur til umræðu að stytta
þennan tíma svo fleiri mál verði tek-
in til umfjöllunar á þessu tímabili.
Margir fylgjandi
Að undanfömu hefur mikið verið
rætt og deilt um dauðarefsingar,
bæði meðal almennings og stjóm-
málamanna í Kanada, og er talið að
svo verði áfram næstu mánuðina.
Einn helsti hvatamaður þess að
dauðarefsingar verði aftur lögleidd-
ar í Kanada er Bill Domn, þingmað-
ur íhaldsflokksins', en formenn
þriggja stærstu flokkanna em allir
á móti dauðarefsingu. Domn segir
að þrátt fyrir það vilji að minnsta
kosti hundrað og sextíu af tvö
hundmð og sjötíu þingmönnum end-
urvekja þessa tegund refsingar. Og
fyrir stuttu taldist hinu víðlesna
tímariti Macleans til að um fjörutíu
og níu prósent þingmanna aðhyllt-
ust dauðarefsingu.
Lagðaraf 19^6
Það hefur vakið mikla athygli að
í skoðanakönnun í byijun mars kom
fram að um það bil þrír fjórðu hlutar
almennings í Kanada em fylgjandi
slíkum refsingum fyrir morð. Síðustu
dauðarefsingar í Kanada fóm fram
11. desember 1962 en þá vom tveir
afbrotamenn teknir af lífi. Allir dóm-
ar um dauðarefsingar eftir það
næstu fjórtán árin vom mildaðir.
En í stjórnartíð fijálslynda flokksins
árið 1976 vom dauðarefsingar lagðar
af eftir níutíu og átta klukkustunda
stanslausar umræðiir. í atkvæða-
greiðslunni að þeim loknum munaði
aðeins sex atkvæðum. Ef úrslit hefðu
ekki farið á þennan veg hefðu ellefu
fangar í landinu verið teknir af lífi
daginn eftir atkvæðagreiðsluna.
Dæmdir eftir hörundslit fórn-
arlamba
Ein helstu rök þeirra er aðhyllast
dauðarefsingar em að þær hafi borið
árangur og fækkað alvarlegum af-
brotum í þeim fylkjum Bandaríkj-
anna þar sem slíkar refsingar em
viðhafðar. En nýlega kom i ljós við
athugun á nokkrum dauðadómsmál-
um í Bandaríkjunum að mun
algengara er að morðingjar séu
dæmdir til dauða ef fómarlamb
þeirra er hvítt heldur en ef það hefur
annan hömndslit. Um ellefii prósent
þeirra er myrt höfðu hvítan mann
fengu dauðadóm en aðeins eitt pró-
sent þeirra er myrt höfðu svartan.
Þannig virðast kynþáttafordómar
hafa átt þátt í því hvaða dómur er
kveðinn upp en ekki glæpurinn sem
slíkur.
Morðum hefurfækkað
Mörgum þykir óþarfi að hefja
umræður um dauðarefsingar í
Kanada því morðum hefur fækkað
mjög síðustu árin í landinu. Árið
1986 vom fæst morð framin síðan
árið 1973. Tvísýnt er um hvemig mál
þetta fer en talið er að það eigi eftir
að vera mikið hitamál í Kanada
næstu mánuðina og umfjöllunin eigi
eftir að taka að minnsta kosti eitt
ár áður en atkvæðagreiðsla um það
fer fram.