Dagblaðið Vísir - DV - 20.05.1987, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 20. MAÍ 1987.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 550 kr.
Verð í lausasölu virka daga 55 kr. - Helgarblað 65 kr.
Vandi Alþýðubandalagsins
Miðstjórn Alþýðubandalagsins fundaði um helgina
til að finna skýringar á kosningaósigri flokksins. Sam-
kvæmt frásögnum af þessum fundi fóru fram miklar og
harðar umræður án þess að nokkur niðurstaða fengist.
Menn blésu út en breyttu engu.
Ekki er óeðlilegt þótt þeir Alþýðubandalagsmenn
ræði í sínum röðum þá hraklegu útreið sem flokkurinn
fékk í kosningunum. Alþýðubandalagið hefur ekki feng-
ið svo slæma kosningu í áratugi. Alvarlegasta áfallið er
í því fólgið að Alþýðubandalagið er orðið minni flokkur
en Alþýðuflokkurinn og ljóst er af skoðanakönnunum
að flokkurinn höfðar ekki nema að mjög takmörkuðu
leyti til launþega þrátt fyrir að hann segist vera mál-
svari verkalýðsins.
Allt frá stofnun hefur Alþýðubandalagið verið sterk-
ur flokkur. Hann hefur sótt fylgi sitt til alþýðu manna,
verið róttækur vinstri flokkur, barist gegn aðild íslands
að Atlantshafsbandalaginu og verið samnefnari þeirra
afla í þjóðfélaginu sem eru gagnrýnin og áleitin. Oft á
tíðum hafa ferskir vindar leikið um flokkinn vegna
þess að honum hefur tekist að tileinka sér nýstárleg
viðhorf og öldur óánægju sem sífellt myndast í einu
samfélagi.
Því verður hins vegar ekki neitað að Alþýðubanda-
lagið hefur síðustu árin orðið æ þunglamalegra, hefur
ekki skorið sig úr öðrum svokölluðum kerfisflokkum
og misst hvað eftir annað af lestinni þegar nýjar hreyf-
ingar hafa sprottið upp úr grasrótinni. Jafnréttishreyf-
ing kvenna er þar gleggsta dæmið. Óróinn meðal
láglaunafólksins hefur ekki fundið sér farveg í Al-
þýðubandalaginu. Flokkurinn hefur verið neikvæður í
garð frelsis í fjölmiðlun og atvinnulífi.
Það sem ræður þó mestu um hrakfarir Alþýðubanda-
lagsins er sú staðreynd að sósíalismi, ríkismiðstýring
og utanríkisstefna flokksins á ekki lengur upp á pall-
borðið meðal nútímafólks. Straumarnir í þjóðfélaginu
eru allir í átt til meira frjálsræðis og valddreifingar.
Ekki aðeins hér á landi heldur um öll hin vestrænu
lönd. Fylgi við samstöðu lýðræðisríkjanna í varnarmál-
um er yfirgnæfandi. Fólk vill ekki leita á náðir ríkisins
til að sjá sér farborða. Það vill standa á eigin fótum,
sér tækifærin í kringum sig og fer sínar eigin leiðir.
Markaðsbúskapur og sjálfsbjargarviðleitni er boðskap-
ur dagsins. Að þessu leyti er sósíalismi Alþýðubanda-
lagsins að berjast gegn straumnum.
Miðstjórn Alþýðubandalagins getur rætt það fram
og aftur hvernig kosningabaráttunni var hagað, hverjir
séu sökudólgarnir í forystunni, hvernig samskiptunum
við verkalýðshreyfinguna eigi að hátta. Sjálfsgagnrýni
af því taginu er hins vegar að mestu ástæðulaus óvina-
fagnaður vegna þess að það er sjálf stefna flokksins,
neikvæð afstaða hennar til þeirra lífsviðhorfa sem ríkj-
andi eru, sem er akkilesarhæll Alþýðubandalagsins.
Þeirri stefnu verður auðvitað ekki breytt nema að
flokknum sjálfum sé breytt. Og flokkurinn breytist ekki
meðan stefnunni er ekki breytt.
Sem sósíalskur flokkur gegnir Alþýðubandalagið
hlutverki í stjórnmálunum. En flokksmenn þess og for-
ysta geta auðvitað ekki ætlast til að aðrir kjósi flokkinn
en þeir sem aðhyllast sósíalskar kenningar hans. Þetta
er mergurinn málsins. Alþýðubandalagsmenn eiga að
sætta sig við þá staðreynd í stað þess að fremja bræðra-
víg fyrir opnum tjöldum. Sjálfseyðingarhvötin kann
aldrei góðri lukku að stýra. Ellert B. Schram
Valdahroki og
samtiygging
fjórflokksins
í stjómmálaumræðu nýafstaðinn-
ar kosningabaráttu gat að líta í
ritstjómargrein Tímans að almenn-
ingur í landinu yrði að gera sér það
ljóst að lýðræðið í landinu stæði og
félli með tilvist gömlu fjórflokkanna
og ekkert annað kæmi til greina!!
Þannig var reynt að hefta heilbrigða
stjómmálaumræðu og að ný viðhorf
og ferskt pólitískt afl næði að kom-
ast inn á vettvang íslenskra stjóm-
mála til mótvægis við flokksræði og
valdhroka gamla fjórflokksins sem
heldur um stjómartaumana í þágu
fárra útvaldra gæðinga en á kostnað
hins almenna borgara. Dulbúið at-
vinnuleysi í formi siðlausrar lág-
launastefhu í skjóli óvirkrar
stjómarandstöðu og dáðlausrar
verkalýðsforystu er eitt af mörgum
dæmum samkomulags gamla fjór-
flokksins til að viðhalda ríkjandi
misrétti um lífskjör og afkomu þegna
þessa lands. Kom því ekki á óvart
hversu forystumenn gamla fjór-
flokksins bmgðust hart við og snem
að venju bökum saman er reynt var
af almennum borgurum að stofha til
samtaka með hætti hins þögla meiri-
hluta er nú kvöddu sér loks hljóðs
á vettvangi íslenskra stjómmála
enda víst flestum nóg boðið af rangri
stjómarstefnu og misrétti. Hand-
hafar valdhrokans reyndust samir
eðli sínu og kunnu ekki önnur and-
svör enda úr tengslum sem stein-
mnnin nátttröll við heilbrigða
stjómmálaumfjöllun og veittust á
mjög óvæginn hátt með aðdróttun-
um og röngum sakargiftum að
forystumanni hins nýja flokks. En
þeir vanmátu styrk forystumanns
Borgaraflokksins og gleymdu að
meðal íslenskra kjósenda gætir rétt-
sýni. Borgaraflokkurinn átti brýnt
erindi og varð ótvíræður sigurvegari
kosninganna. Vel gmndvölluð stef-
numið flokksins, byggð á raunvem-
legum hagsmunum íslensku
þjóðarinnar, hafa nú náð rótfestu í
íslenskum stjómmálum og var það
ekki seinna vænna. Hér kom svar
við kalli tímans.
Samtrygging
Gamli fjórflokkurinn hefur sam-
tryggt sig í stjóm- og bankakerfi
landsins. Sérstökum gæðingum
gamla fjórflokksins hefur verið
plantað niður sem bankastjórum rík-
isbankanna skv. innbyrðissam-
komulagi flokkræðisins. Þannig er
komin samtrygging fyrir pólitískri
aðstöðu í bankakerfinu. Bankastjór-
um gamla fjórflokksins er úthlutað
hærri launum auk ómældra hlunn-
inda en tíðkast í siðuðum löndum.
Há laun og forréttindi þessara
manna em varin með því að á þá
sé lögð mikil ábyrgð. Virðist það og
geta verið eina röksemdin þar sem
þeir em ekki valdir til starfans vegna
langskólamenntunar né reynslu og
þekkingar varðandi viðskipti, at-
vinnulíf eða bankarekstur. Er svo
ábyrgðin mikil þegar á reynir? Lítum
á málefni hins gjaldþrota ríkisbanka
sem þingað er um í Sakadómi
Reykjavikur þessa dagana.
I ákæmskjali em bankastjórar
Útvegsbankans taldir hafa sýnt af
sér vítaverða vanrækslu í opinbem
starfi. Eigin fé bankans virðist glóm-
laust ráðstafað svo til eftirlitslaust á
einn stað í mikla áhættu og án þess
að gætt sé nægjanlegra tiygginga
og fjármagnssjónarmiða að hætti
eðlilegra bankaviðskipta. Yfirstjóm
bankamála og þingkjömir stjómar-
menn og endurskoðendur virðast
ekki gæta skyldna sinna þó launa-
kjör þeirra séu mótuð af þessari
KjaHaiinn
Jón
Oddsson
hæstaréttarlögmaður
Sameiginleg rógsherferð
Umboðsmenn flokksræðisins hafa
gætt sín á því að minnast ekki opin-
berlega á þennan þátt málsins. Með
því myndu þeir og vega að hagsmun-
um sgmeiginlegra gæðinga sinna.
Gæðinga sem ætlað var að veita
pólitíska fyrirgreiðslu í samræmi við
hagsmuni gamla fjórflokksins. Þess
í stað hafa þeir verið samtaka í sam-
eiginlegri rógsherferð gagnvart
forystumanni Borgaraflokksins og
reynt að draga hann ranglega inn í
málið. Þegar síðan hin opinbera
ákæra liggur fyrir frá embætti lærðs
og réttsýns ríkissaksóknara em
sömu aðilar samstíga í því að veitast
að æra þess heiðvirða embættis-
manns sem annarra er hafa haft með
að gera hina opinbera rannsókn
Hafskipsmálsins, s.s. skiptaráðenda
og lögg. endurskoðenda ásamt emb-
„Bankastjórum gamla fjórflokksins er
úthlutað hærri launum auk ómældra
hlunninda en tíðkast í siðuðum löndum.
Há laun og forréttindi þessara manna eru
varin með því að á þá sé lögð mikil
ábyrgð.“
miklu ábyrgð þeirra. Bak við þessar
ákvarðanir standa svo handhafar
gamla fjórflokksins, saman og
óskiptir, sem stjómarflokkar eða
óvirk stjómarandstaða.
Þegar litið er raunhæft á efnisat-
riði sakamálsins má glöggt sjá
hversu lagaleg ábyrgð þessara
manna er lítil og þeir halda launum
sínum og réttindum til ríflegra eftir-
launa. Úreltar fymingarreglur
almennra hegningarlaga þrengja og
ábyrgðina þar sem mun mildar er
tekið á hvítflibbaafbrotum en eðli-
legt getur talist. Miklar líkur era á
því að þeir sem hér ættu að bera
mestu ábyrgð verði sýknaðir á
grandvelli fymingar á sök. Með því
verða málaferli þessi eins konar sirk-
us (og stór viðbótarútgjöld fyrir
almenning í landinu) en ekki raun-
hæf, þar sem fyrir tilstilli gamla
fjórflokksins sem löggjafaraðila búa
Islendingar við úrelta löggjöf sem
hindrar eðlilegan framgang réttvís-
innar.
Gamli fjórflokkurinn
Leiðtogar gamla fjórflokksins
gæta þess að koma ekki fram með
hina raunhæfu kröfugerð í máli
þessu sem era skaðabótakröfur rík-
issjóðs. Augljóst er að ríkissjóður,
sem eigandi bankans, hefur orðið
fyrir veralegu fjárhags- og eignatjóni
og þar með borgarar þessa lands.
Skaðabótakröfúm er mun auðveld-
ara að ná fram í dómsmáli en refsi-
kröfum samkvæmt opinberri
áhættu. Saknæmisskilyrði era þar
mun lýmri, þ.e. minniháttar gáleysi
er þar jafhan nægjanlegur gran-
dvöllur þar sem að öðra jöfnu þarf
að sanna ásetning í refsimáli. Fym-
ingarreglur hér koma og ekki til fyrr
en að 10 árum liðnum þar sem
tveggja ára fyming gæti verið hér
gagnvart refsikröfum. Hér mætti og
vísa til víðtækrar skaðabótaskyldu
hinna hátt launuðu manna, grand-
vallað á ríkri ábyrgð þeirra sem gerir
ráð fyrir árvekni í embættisskyldum
og góðri og þægilegri starfsaðstöðu.
ættismönnum Rannsóknarlögreglu
ríkisins. Slíkar aðfarir era sem
skólabókarlærdómur, dæmi úr af-
brotafræði hjá aðilum er reyna að
misvísa réttvísinni. Með traustum
embættismönnum íslenskra dóm-
stóla tekst réttarkerfinu væntanlega
að standa þessa atlögu af sér.
Alvanalegt í hvitflibbamálum
Embættisleg skylda fjármálaráð-
herra er að gæta eigna og réttar
ríkissjóðs. Honum til aðstoðar er þar
embætti ríkislögmanns og hafa þess-
ir aðilar ekki fengið umboð þjóðar-
innar til að gefa eftir skaðabótakröf-
ur í máli þessu. í lögum um meðferð
opinberra mála er víðtæk heimild til
að tryggja slíkar kröfur með lög-
haldi til að koma í veg fyrir undan-
skot eigna enda alvanalegt í
hvítflibbamálum að eignum sé kom-
ið undan. Ekki hefur bólað á að
fjármálaráðherra hafi sinnt skyldum
sínum þetta varðandi né embætti
ríkislögmanns. Hin óvirka stjómar-
andstaða gamla fjórflokksins hefúr
og ekki gagnrýnt þessa pólitísku
vanrækslu heldur verið upptekin af
því að mynda ríkisstjóm með fjár-
málaráðherra með málefnasamningi
nýfrjálshyggju.
Sem stefnumarkandi aðgerð og
fordæmi í raunhæfri úrlausn í dóms-
málum era umræddar skaðabóta-
kröfur raunhæft úrræði. Verði
hagsmunum ríkissjóðs stefnt í hættu
með þessu aðgerðarleysi fjármála-
ráðherra er augljóst að hann hefur
ekki bakað sér minni ábyrgð á vett-
vangi dómsmála en umræddir
ákærðir bankastjórar og því krefj-
andi nauðsyn opinberra réttargerða
til tryggingar hagsmuna ríkissjóðs
og réttvísinnar í landinu. Það verður
ekki gert með því að veita gamla
fjórflokknum og fulltrúum hans
áframhaldandi pólitískt umboð.
Úrslit kosninganna era krafa um
breytingar og ábyrgari stjómmála-
menn og að breytingar verði á
forystu íslenskra stjómmála og þar
komi menn sem kunni til verka.
Jón Oddsson