Dagblaðið Vísir - DV - 27.05.1987, Blaðsíða 33

MIÐVIKUDAGUR 27. MAÍ 1987.
33J
Dægradvöl
Almenningur í geimferðum?“

Margrét Bjömsdóttir þjóðfélagsfræðingur, starfar sem endurmenntunarstjóri
Þegar árið 2010 er nefnt finnst mér
fyrst sem þá hljóti allt að vera gjör-
breytt og þá helst í líkingu við þann
heim sem ýmsar vísindaskáldsögur
hafa dregið upp fyrir okkur. Nánast
alger sjálívirkni á ótrúlegustu sviðum,
almepningur í geimferðum o.s.frv. En
þá fór ég að hugsa jafnlangt til baka,
eða til ársins 1964, ársins sem ég byij-
aði í menntaskóla. Hvað hefur breyst
síðan sem skiptir verulegu máli í lífi
okkar?
Teikn á lofti
Það fyrsta sem mér kemur í hug er
staða kvenna. Á síðastliðnum 23 árum
hefur hlutverk okkar gjörhreyst, a.m.k-.
í okkar heimshluta. Við tökum nú þátt
í vinnu utan heimilis næstum til jafns
við karlmenn. En þjóðfélagið er ekki
enn búið að átta sig á því að það er
ekki nóg að við förum út að vinna.
Við munum horfast í augu við það að
aukin atvinnuþátttaka kvenna krefst
lengra fæðingarorlofs, fleiri bama-
heimila, skóladagheimila, elliheimila
og heimila fyrir fatlaða. Ekki síst krefst
það einnig þess að konur beri jafht úr
býtum og karlmenn, bæði hvað varðar
fé, völd og virðingu. Um þetta eru
mörg teikn á lofti.
Annað sem fylgir breyttri stöðu
„A síðustu 23 árum hefur hlutverk okkar gjörbreyst, a.m.k. í okkar heimshluta," segir Margrét Bjömsdóttir þjóðfélags-
fræðingur.
kvenna og hefur lítið verið rætt hér-
lendis er fækkun bameigna. Æ færri
ungir og miðaldra skapa verðmæti, en
æ fleiri gamalmennum þarf að sjá fyr-
ir. Ég hef séð ótrúlegar og næstum
óhugnanlegar spár um þessa þróun, t.d.
fyrir V-Þýskaland.
Komin á ystu nöf
Meðvitund okkar hefur mikið breyst
hvað varðar takmörk fyrir því hversu
mjög við, með okkar tækni og fram-
leiðslu, getum misboðið náttúrunni.
Þar er ýmislegt að gerast sem sýnir
okkur að við erum komin á ystu nöf,
s.s. þynning ósonlagsins umhverfis
jörðina, súrt regn, deyjandi líf í ám
helstu iðmíkja, geislamengun frá fram-
leiðslu kjamavopna og vera. Augljóst
er að sá hagvöxtur, sem við höfúm
notið undanfama áratugi, er ríkulega
niðurgreiddur af náttúrunni en hún er
nú greinilega að sýna okkur að of langt
hefur verið gengið. Ég hef þá trú á al-
menningi að hann muni þrýsta stjóm-
málamönnum og þeir framleiðendum
til betri vegar.
Það sama er að gerast í afvopnunar-
málum. Fólk vill ekki þerrnan vitfirr-
ingslega vígbúnað en stjómmálamenn
þráast enn við eins og fréttir undan-
fama daga sýna.
Viimum með náttúmnni
i- .. . ■■■-[ . . . .
Sigrún Helgadóttir, líffræðingur
í raun og veru er það þrennt sem getur
gerst ef maður miðar við ástandið árið 2010.
1 fyrsta lagi getur maður verið svartsýnn
og sagt að það stefni í kjarnorkustyrjöld
og þá verður náttúrlega ekkert eftir hér á
jörðu. í öðru lagi getum við haldið áfram
óbreyttri stefnu sem miðast við auðlindasó-
un. Svo eigum við líka þess kost að snúa
frá þessari stefnu sem við höldum núna og
viðurkenna að við erum hluti af náttúrunni
og fylgja þeim lögmálum sem náttúran setur
okkur.
Hringrásir náttúrunnar
í raun og veru tengjast þessar þrjár stefn-
ur. Sú stefna sem við förum í dag leiðir
annaðhvort af sér breytta og heillavænlegri
stefnu eða styrjöld. I dag göngum við á
auðlindir sem ættu að vera okkur nægar
ef vel er farið með. Ein orsök styrjalda er
einmitt sú að gengið er um of á auðlindir.
Olían er til dæmis takmörkuð orkulind.
Einn góðan veðurdag verður hún búin. Við
Vesturlandabúar eyðum um efni fram. En
af því að ég á nú fjögur börn þá reyni ég
að vera bjartsýn og vona að við tökum upp
þá stefnu að vinna með náttúrunni. I náttú-
runni eru að verki hringrásir sem mikilvægt
er að fræða fólk um.
Vélræn hugsun frekar en Ijúf og
mannleg
Eitt af því sem við verðum að viðurkenna
er að stærð jarðarinnar er takmörkuð. Við
verðum að hefja verndun á auðlindum með
betri nýtingu, endurvinna efni og skila jörð-
inni aftur þvi sem við tökum frá henni. Við
verðum líka að hætta að trúa þvi að aukinn
hagvöxtur sé það sem við eigum að stefna
að því það kemur að því að segja verður:
Hingað og ekki lengra! Hugsið ykkur bara
t.d. bifreiðaeign íslendinga, hvernig ætli
ástandið í þeim málum verði árið 2010?
Mér liggur við að segja að það sé vélræn
hugsun að baki, frekar en ljúf og mannleg.
En á árinu 2010 vil ég að vinnudagurinn
sé ekki lengri en sex tímar, að skóladagur-
inn verði samfelldur og að fjölskvldunni
gefist nægur tími til að .vera saman.
„Grænmetisætum á örugglega eftir að fjölga og fólk kemur til með að leggja aukna
áherslu á heilbrigt líferni," segir Kolbrún Halldórsdóttir, dagskrárgerðarmaður á rás 2.
„Að mannskepnan
rækti garðinn sinn...“
Kolbrún Halldórsdóttir dagskrárgerðarmaður
Ég held að þróunin verði hægfara og von-
andi í rétta átt. Það er erfitt að sjá fyrir að
mannskepnan eigi eftir að taka miklum
framförum. Það sem einna helst getur vald-
ið stökkbrevtingu í þróun eru allir hlutir
sem snúa annars vegar að hernaði og stríðs-
rekstri og hins vegar þeir hlutir sem snúa
að vísindum. Ef ég hugsa tuttugu og þrjú
ár fram í tímann á ég ekki von á stórstigum
framförum í þessu móralska samfélagi okk-
ar.
Landamæri þurrkast út
Það sem kemur fyrst og fremst til með að
breytast eru ýmis hjálpartæki frekar heldur
en manneskjan sjálf. Með hjálpartækjum á
ég til dæmis við þá byltingu sem orðið hefur
í upplýsingamiðlun með tilkomu tölvunnar.
Ég held að sú þróun haldi áfram. í dag inni-
halda alþjóðlegir tölvubankar upplýsingar
um fólk og málefni og ég held að landa-
mæri gagnasöfnunar séu að þurrkast út. Á
sama hátt hefur því verið spáð af viðskipta-
spekúlöntum að Evrópa verði sameinuð í
eitt markaðssvæði.
Ég er hræddust við að styrjöld geti breytt
heiminum á einni nóttu en það er einmitt
aðalóvissuþátturinn hvort tekst að komast
hjá kjarnorkustvrjöld.
Að gleypa sólina
Ef litið er á þróun einstaklingsins hvað
varðar heilbrigði og heilsufar þá tel ég að
sú vakning, sem nú er farið að bera á og
felst t.d. í sjálfsmeðferð, komi til með að
halda velli. Grænmetisætum á örugglega
eftir að fjölga og fólk kemur til með að
leggja aukna áherslu á heilbrigt líferni til
að fyrirbyggja sjúkdóma.
Grundvöllur allrar jákvæðrar þróunar
byggist á því að mannskepnan líti svolítið
inn á við, rækti garðinn sinn, frekar en að
vera á kafi í þessu mikilmennskubrjálæði
að ætla sér að gleypa sólina. Viðráðanleg-
asta stærðin er náttúrlega alltaf maður
sjálfur.