Dagblaðið Vísir - DV - 03.10.1987, Side 12

12
LAUGARDAGUR 3. OKTÓBER 1987.
Erlend bóksjá
»<i :*xj MÁiífV.
«* <sa <W«ít,rtfry }» waj? !>*>$
EW.HORNUNG
Hefðarþjófur
THE COMPLETE SHORT STORIES OF
RAFFLES.
Höfundur: E. W. Hornung.
Penguin Books, 1987.
Þjófurinn og sjentilmaðurinn
Raffles er afar enskt fyrirbrigði frá
því um aldamótin síðustu. Hann
umgengst enska heíðarsettið, þótt
hami sé ekki sjálfur af háum ætt-
um, vegna þess að hann hefur
gengið í skóla með þvi liði og býr
>Tir sérstakri fæmi í krikket, eftir-
lætisleik enskra sjentilmanna.
En það er ekki aðeins að Raffles
umgangist hefðarfólk: hann lifir
einnig á þvi að stela frá þvi sama
liði. Og nýtur þar aðstoðar ungs
vinar sína, Bunny að nafni.
Eins og George Orweli bendir á
í grein um Raffles sem birt er í
þessu safni allra smásagnanna um
hefðarþjófmn, er þaö einkum
tvennt scm gerir sögumar um
RafQes læsilegar svo löngu eftir að
þær vora fyrst samdar og prentað-
ar. Annars vegar sú mynd sem
Homung dregur upp af enskum
tíðaranda við upphaf aldarinnar.
Hins vegar hversu haganlega sög-
umar era gerðar.
Sögumar um Raffles era ævin-
týri manns sem lifir tvenns konar
lifi og kemst upp með það. En þeir
glæpir sem hér er fjallað um eru
hins vegar sakleysislegir miðað við
það sem nú tíðkast í glæpasögum.
SirEdwardtilhjálpar
THE DANCING FLOOR.
Höfundur: John Buchan.
Pengjln Books, 1987.
Líklega er reyfarinn „The
Thirtý-Nine Steps“ sú skáldsaga
sem lengst heldur nafni John
Buchan á lofti. Sagan sjálf var
lengi mjög vinsæl og meistari
Hitchcock gerði eftir henni fræga
kvikmynd.
Þetta er hins vegar einungis
einn af mörgum reyfurum sem
Buchan skrifaði á löngum og fjöl-
breyttum ferli, en auk slíkra bóka
samdi hann ævisögur og gegndi
ýmsum embættis- og stjórnmála-
störfum, síðast sem ríkisstjóri
Kanada.
„The Dancing Floor“ er ein
nokkurra reyfara þar sem lög-
fræðingurinn Sir Edward Leit-
hen fer með aðalhlutverk. Að
þessu sinni verður hann ungri
enskri stúlku til bjargar þegar
dularfullir atburðir gerast á af-
skekktri grískri eyju skömmu
eftir fyrri heimsstyijöldina.
Þetta er ævintýralegur reyfari
af gamla skólanum þar sem raun-
sæið er ekki alltaf mikils metið,
en þeim mun meira lagt upp úr
dularfullri atburðarás.
Þefnæmi morðinginn
PERFUME.
Höfundur: Patric Suskind.
Penguin Books, 1987.
Viðfangsefni þessarar skáldsögu er
óhugnanlegur franskur fjöldamorð-
ingi sem uppi var á átjándu öldinni.
Áður en yfir lauk hatði hann líf 25
ungmeyja á samviskunni.
Söguefnið er þvi ógeðfellt og ekki
verður sagt að höfundurinn geri til-
raun til að fegra þann svarta veruleika
sem hann er að skrifa umnema síður
sé. Hefur hann og hlotið mikla viður-
kenningu fyrir vikið.
Jean-Baptiste Grenouille, en svo
heitir morðinginn, fæddist utan hjóna-
bands. Móðir hans var tekin af lífi fyrir
að drepa nokkur fyrri börn sín við
fæðingu. Jean-Baptiste átti að fara
sömu leið en var bjargað og ólst upp
hjá vandalausum. Hann var þegar í
upphafl sérkennilegur. Tvennt var
einkum áberandi við hann. Annars
vegar að hann var sjálfur gjörsamlega
lyktarlaus og gð þvi leyti öðravisi en
annað fólk. Hins vegar að hann var
þefnæmari en nokkur maður fyrr og
síðar. Hann greindi ekki aöeins lykt
af öllum hlutum heldur gat hann einn-
ig sundurgreint lykt, til dæmis af
ilmvatni, upp í frumeindir sínar - engu
síður en óþeflnn á götum Parísarborg-
ar.
Þessi hæfileiki Jean Baptiste varð
ástríða hans. Hann gerðist ilmvatns-
gerðarmaður og lagði allt á sig tíl þess
að fanga lykt hluta og geyma. Sú
ástríða leiddi hann loks út á glæpa-
brautina þegar hann fann þann ilm
sem honum fannst allri lykt æðri og
reyndi að fanga hann. Þar var um að
ræða ilminn af ungum meyjum. Og
hann setti það lítt fyrir sig að hann
þurfti fyrst að myrða meyjamar áður
en hann gat fangað ilm þeirra með
þessum hætti og búið til hið fullkomna
ilmvatn.
Því verður ekki á móti mælt að höf-
undurinn rekur ástríðu Jean-Baptiste
og fullnægingu hennar af mikilli
kunnáttusemi og á því lof skilið fyrir
það þótt sá veruleiki sem hann er að
lýsa sé harla ókræsilegur.
Sjálfsævisaga
kvendýrlings
THE LIFE OF SAINT TERESA OF ÁVILA BY
HERSELF.
Penguin Books, 1987.
íslendingar þekkja lítið af eigin raun
til dýrlinga, enda tilheyra þeir ka-
þólskum sið sem ailagður var hér á
landi fyrir meira en fjórum öldum.
Á vorum tímum, þegar ýmisleg ofsa-
trú virðist í vaxandi uppáhaldi hjá
landanum, hafa sumir kannski áhuga
á að kynna sér nánar sálarástand
þeirra sem helga alla tilvera sína ák-
afri og einstrengingslegri guðstrú, sjá
sýnir og komast í beint samband við
Jesú Krist og enda síðan eftir dauða
sinn sem dýrlingar. Sjálfsævisaga
spænska dýrlingsins Teresu af Ávila,
sem lagði grundvöll að klausturreglu
hinna berfættu karmelita, er hin fróð-
legasta lesning um það efni.
Teresa, sem fæddist árið 1515, gekk
í klaustur karmelítasystra þegar hún
varð tuttugu og eins árs. Hún tók köll-
un sína þó ekki alvarlega fyrst um
sinn, en eftir margvíslega trúar-
reynslu gjörbreyttist viðhorf hennar á
fertugasta aldursári og upp frá því
beitti hún sér fyrir stofnun reglu hinna
svokölluðu berfættu karmelíta sem ef
PEHCIHN^CLASSICS
THE LlFE OF SAINT TERESA
OF ÁVILA BY HERSELF
afar ströng og afgirt frá mannlegu
samfélagi eins og mörgum mun kunn-
ugt af frásögnum af starfsemi þeirra
hér á landi.
Teresa ritaði þessa sjálfsævisögu.
sem nær fram yfir umbyltinguna í lifi
hennar, að beiðni kirkjunnar manna.
Hér er blandað saman annars vegar
ítarlegum leiðbeiningum um notkun
bænarinnar og hins vegar lýsingum á
hennar eigin sálarástandi og sam-
bandi við guð. Vitranir og sýnir era
hér raktar ítrarlega og eins tilraunir
hennar og kirkjunnar manna til að
skýra þær - sérstaklega þó að meta
hvort þær væra í raun og vera frá
guði eða þá djöflinum sem var mönn-
um ofarlega í huga á þessum tíma.
Lesendur munu vafalítið hafa skipt-
ar skoðanir á því sem Teresa lýsir í
bók sinni, allt eftir því hvort þeir telja
aö þar sé um raunverulega trúarlega
reynslu að ræða eða móðursýki ef
ekki hreina geðbilun. Hvað sem því
líður era þeir kaflar bókarinnar sem
geyma frásögnina af reynslu hennar
sjálfrar afar forvitnilegir.
Hér er svo ekkert minnst á þau örlög
sem Teresa hlaut eftir dauðann. Hún
var jú gerð að dýrlingi, enda gengu
miklar sögur af kraftaverkum sem
tengdust líkamshlutum hennar - en
um þá var mikið slegist og fór þá frið-
helgi likama hennar fyrir lítið. En það
er önnur saga.
Metsölubækur
Bretland 3. Danielle Steel: Rit almenns eðlis:
1. Jeffrey Archer: WANDERLUST.
A MATTER OF HONOUR. 4. Jackie Collins: 1. Kitty Kelley:
2. Patrick Suskind: HOLLYWOOD HUSBANDS. HIS WAY.
PERFUME. 5. Karleen Koen: 2. M. Scott Peck:
3. Keith Floyd: THROUGH A GLASS THE ROAD LESS
FLOYD ON FRANCE. DARKLY. TRAVELED.
4. Lena Kennedy: 6. W.E.B. Griffin: 3. Beryl Markham:
DOWN OUR STREET. CALL TO ARMS. WEST WITH THE NIGHT.
5. Jackie Collins: 7. Sally Quinn: 4. Judith Viorst:
HOLLYWOOD HUSBANDS. REGRETS ONLY. NECESSARY LOSSES.
6. H. Bashford: 8. Tom Clancy: 5. Bill Cosby:
AUGUSTUS CARP ESQ. THE HUNT FOR RED OCTO- FATHERHOOD.
7. Anita Brookner: BER. 6. M. Wilson, P. Romanowski, A.
A MISALLIANCE. 9. William J. Caunitz: Julliard:
8. Danielle Steel: SUSPECTS. DREAMGIRL.
WANDERLUST. 10. James A. Michener: 7. Sidney B. Barrows, W. Novak:
9. David Eddings: TEXAS. MAYFLOWER MADAM.
GUARDIANS OF THE WEST. 11. Patrick Suskind: 8. M. Mathabane:
10. Douglas Reeman: PERFUME. KAFFIR BOY.
THE IRON PIRATE. 12. Dean R. Koontz: 9. J. McMahon, B. Verdi:
(Bygat á The Sunday Times.) TWILIGHT EYES. MCMAHONI.
13. Louis L’Amour: 10. Harold Kushner:
Bandaríkin: 14. LAST OF THE BREED. John Saul: WHEN ALL YOU'VE EVER WANTED ISN'T ENOUGH.
1. Stephen King: THE UNWANTED. (Byggt á New York Times Book Review.)
IT. 15. M. Weis, T. Hickman:
2. Tom Clancy: KENDER, GULLY DWARVES,
RED STORM RISING. AND GNOMES.
Umsjón Elías Snæland Jónsson
125 íiskar þjóðsógur
IRISH FOLKTALES.
Ritstjóri: Henrv Glassie.
Penguin Books, 1987.
Þessi bók er enn einn gim-
steinninn í þjóðsagnasafni
Penguin-forlagsins, sem minnst
hefur verið á áður á þessum stað.
Hér eru birtar 125 írskar þjóðsög-
ur sem hefur verið færðar í letur
síðustu eina og hálfa öldina. Rit-
stjóri bókarinnar, Henry Glassie,
sem er bandarískur, ritar nokkra
samantekt um skráningu írskra
þjóðsagna og gerir grein fyrir til-
urð bókarinnar.
Langflestar sögurnar hafa áður
verið prentaðar, annaðhvort í
bókum eða tímaritum. Þar nefnir
Glassie til sögunnar um fjörutíu
bækur. En þar að auki eru hér
nokkrar sögur sem Glassie hefur
sjálfur skrifað eftir írskum
sagnaþulum sem sumir eru ný-
lega látnir en aðrir enn á lífi.
Sögurnar eru flokkaðar niður
eftir efni og tilgreint hvaðan þær
eru fengnar og hvenær þær voru
skráðar. í þeim fær írsk frásagn-
argleði og kímni vel að njóta sín.
Samkvæmi á
Payne-vísu
ENTERTAINING AT HOME.
Höfundur: Cynthia Payne.
Penguin Books, 1987.
Cynthia Payne er þeim að góðu
kunn sem séð hafa kvikmyndina
Personal Services eða lesið bók um
réttarhöld yfir henni sem nýlega
var kynnt á þessum stað. Þetta er
sem sagt eldhress pútnamamma
sem settist í helgan stein og fór að
halda „sex-partí“ heima hjá sér við
mikla ánægju gesta en litla hrifn-
ingu lögreglunnar sem kærði hana
fyrir hóruhúsarekstur. Cynthia
var hins vegar sýknuð og er nú
frægari og vinsælli en nokkra
siimi fyrr í Bretlandi.
í þessari bók, sem ber undirtitil-
inn 101 Party Hints From Britain’s
Most Popular Hostess, leiðir hún á
gamansaman hátt lesandann í all-
an sannleika um það hvemig eigi
að halda „sex-partí“, hverjum eigi
að bjóða, hvaða sýningar séu vin-
sælastar, hvemig beri að hagræða
streyminu í svefnherbergin og
annaö það sem er líklegt til þess
að gera slík samkvæmi vel heppn-
uð. í öllu þessu er tekið mið af
upplýsingum sem fram komu við
réttarhöldin yfir Cynthiu á sínum
tíma og mesta athygli vöktu.
Hér er allt á léttu nótunum enda
Cynthia hreinskilin og ófeimin að
gera góðlátlegt grín að sjálfri sér
engu síður en öðrum. Framsetning
og frágangur, þar á meðal mynd-
skreytingar, er einnig mjög í þeim
anda.