Dagblaðið Vísir - DV - 03.12.1987, Qupperneq 2

2
FIMMTUDAGUR 3. DESEMBER 1987.
Fréttir
Kjarasamningamir eru
komnir í sjálfheldu
- margir óttast mikil átök á vinnumarkaði eftir áramótin
Hér kveðjast þeir Guömundur J., formaður Verkamannasambandsins,
og Þórarinn V. Þórarinsson, framkvæmdastjóri Vinnuveitendasam-
bandsins, þegar samningaviðræðum þessara samtaka var slitið fyrir
um það bil mánuði. Hætt er við að langt sé þar til þeir heilsast aftur
við upphaf formlegs samningafundar. DV-mynd GVA
Nú virðist ljóst að nýir kjarasamn-
ingar verði ekki gerðir fyrir áramót
en þá renna núverandi kjarasamn-
ingar út. Guðmundur J. Guö-
mundsson, formaður Verka-
mannasambands íslands, sagði að
kraftaverk þyrfti að koma til ef
samningar ættu að takast fyrir ára-
mótin úr því sem komið er. Það
hefði verið hægt að semja í sept-
ember en nú væri þaö nær útilokað
fyrr en á næsta ári.
Þórarinn V. Þórarinsson, fram-
kvæmdastjóri Vinnuveitendasam-
bandsins, segir að vinnuveitendur
Fréttaljós
Sigurdór Sigurdórsson
hafl hreinlega ekkert að bjóða við-
semjendum sínum, eins og mál
standa nú. Því sé ekki til neins að
reyna gerö nýrra kjarasamninga
nú.
Óvissa við áramót
Því vaknar sú spurning hvað viö
taki eftir áramótin. Það fer ekki á
milli mála að þá mun margt hafa
gerst sem á eftir að gera samninga-
máhn á almennum vinnumarkaði
enn erfiðari en þau eru nú. Matar-
skatturinn, sem er þyrnir í augum
verkalýðshreyfingarinnar, verður
þá kominn til sögunnar ef allt fer
eins og horfir. Kjöt og mjólk hafa
þá hækkaö um 15, 20 eða jafnvel
22%, en allar þessar tölur hafa
heyrst nefndar varðandi söluskatt
á matvæh.
Opinberir starfsmenn fá 3%
launahækkun 1. janúar og síðan
2% hækkun 1. febrúar. Starfsfólk
sveitarfélaganna verður þá búið að
fá 8,8% launahækkun. Kaupmáttur
hefur rýrnað um 5% síðan í októb-
er, að því er talsmenn verkalýðs-
hreyfingarinnar segja. Verðbólgan
er enn á uppleið.
Þegar allt þetta kemur saman
má öllum ljóst vera að margfalt
erfiðara verður að ná samningum
eftir áramótin en var í september.
Stærsta málið er þó enn ónefnt
en það er gengið. Flestir sem rætt
er við fullyrða að gengið verði fellt.
Einn verkalýðsforingi sem DV
ræddi við sagði að því ákafar sem
ráðherrar sverðu fyrir gengisfell-
ingu þeim mun meiri líkur væru á
því að gengið yrði fellt. Gengisfell-
ing mun að sjálfsögöu setja allt á
annan endann hjá verkalýðshreyf-
ingunni og þá fyrst má búast við
átökum á vinnumarkaðnum. Það
sem getur bjargað máhnu er ef
dollarinn fer aftur upp í svo sem
38 til 40 krónur. Ef gæfuhjólið sner-
ist á þann veg má vera að fastgeng-
isstefnan haldi velli.
Frystingin stendur ilia
Allir sem fylgst hafa með fisk-
vinnslunni í landinu vita aö fryst-
ingin stendur illa um þessar
mundir. Lækkun dollarans hefur
leikið hana grátt, en menn mega
þó ekki alveg gleyma þvi að bæði
breska pundið og þýska markið
hafa hækkað verulega og mikið
magn af frystum jafnt sem ferskum
fiski er flutt út til Evrópu. Sann-
leikurinn er sá að Bandaríkja-
markaður skiptir okkur ekki
jafnmiklu máli og áður og má segja
að veik staöa dollarans í langan
tím'a eigi þar stærsta sök. Menn
hafa í auknum mæli snúið sér að
Evrópumarkaði.
Ríkisstjórnin hefur ekki aflétt
þeim áformum sínum að leggja
launaskatt á frystihúsin og að end-
urgreiða þeim ekki uppsafnaðan
söluskatt. Gegn þessum áformum
ríkisstjórnarinnar hefur frystingin
barist hatramlega, án sýnilegs ár-
angurs. Verkamannasambandið
bauöst til að taka höndum saman
við fiskvinnsluna við að fá ríkis-
stjórnina til að hætta við þessi
áform sín ef Vinnuveitendasam-
bandið væri tilbúið til að ganga til
samninga. Úr því varð ekki.
Forkólfar verkaslýðshreyfingar-
innar halda þvi fram að vinnuveit-
endur hafi pantað og bíði nú eftir
gengisfellingu og því séu þeir ekki
til viðtals um kjarasamninga. Tals-
menn Vinnuveitendasambandsins
hafa ekki neitað þessari fullyrð-
ingu en segja aö gengisfelling ein
og sér bjargi engu. Ýmsar hliðar-
ráöstafanir yrðu þá að koma til.
Samningar í mars?
Margir eru þeirrar skoðunar að
gerð nýrra kjarasamninga muni
dragast fram í mars. Verkalýðs-
foringjar segja að í janúar sé engin
staða hjá verkalýðsfélögunum að
beita afli við að knýja fram samn-
inga. Það sé ekki fyrr en seinnipart-
inn í febrúar eða byrjun mars sem
sú staöa sé komin upp, enda vertíð
þá hafin að fullu.
Þeir verkalýðsforingjar sem DV
hefur rætt við fullyrða að fyrst
samningagerðin dróst fram yfir
áramótin sé óumflýjanlegt að til
átaka komi á vinnumarkaði.
Þórarinn V. Þórarinsson, fram-
kvæmdastjóri Vinnuveitendasam-
bandsins, sagði að það væri
glapræði aö stofna til átaka á
vinnumarkaöi nú. Útkoman yröi
ekki önnur en áður þekkt óðaverð-
bólga.
Guðmundur J. Guömundsson,
formaður Verkamannasambands-
ins, fullyröir að tækifæri til að gera
skynsamlega Kjarasamninga hafi
verið i september, nú sé það tæki-
færi glataö. Hann segist óttast
stórátök á vinnumarkaðnum eftir
áramótin.
Þjóðarsáttin
Svo viröist sem þjóðarsáttartalið,
sem var svo hávært í kringum þing
Verkamannasambandsins, sé fyrir
bí. Þó er of snemmt að fullyrða slíkt
vegna þess að ekki má vanmeta
áhrif Alþýðuflokksins innan
verkalýðshreyfmgarinnar. Víst má
telja að þegar ríkisstjómarflokk-
arnir hafa komið sér saman um
fjárlög og tekjuöflunarkerfi ríkis-
sjóðs, en mikið vantar á það enn,
reyni verkalýðsforingjar úr Al-
þýðuflokki að ná fram einhvers
konar þjóðarsátt. Hætt er við að
þá verði það bara of seint. Al-
þýðubandalagsmenn innan verka-
lýðshreyfingarinnar, og þeir eru
margir hverjir áhrifamiklir, virt-
ust tilbúnir til slíks samstarfs fyrr
í haust en þeir virðast ekki vera
það nú.
Það getur lika ráðið miklu um
þróunina hvort Verkamannasam-
bandiö fer fyrir í samningagerðinni
eða hvort samflot undir stjórn Al-
þýðusambandsins og Ásmundar
Stefánssonar leiðir samningana,
þegar þar að kemur. Fullyrða má
að flokkspólitík muni skipta mun
meira máli við gerð kjarasamninga
eftir áramót en verið hefur hin síð-
ari ár. Hætt er við að róttækustu
verkalýðsforingjarnir veröi virkari
nú en oft áður en aftur á móti
muni foringjar úr Alþýðuflokki og
Sjálfstæðisflokki verða ríkisstjóm-
arhollir náist fullt samkomulag á
rikisstjómarheimilinu um þau
þýðingarmiklu og erfiöu mál sem
fram undan eru hjá ríkisstjórninni.
Niöurstaöan verður því sú að það
mun ráða mestu um gerð næstu
kjarasamninga hvað ríkisstjórnin
gerir í gengismálum, í matarskatt-
inum og síðast en ekki síst hvort
sú spá manna rætist að tekjuskatt-
ur almennigns muni hækka
umtalsvert þegar staðgreiðslukerfi
skatta tekur viö um áramót. Bolt-
inn er hjá ríkisstjórninni.
-S.dór
Bókalisti DV1987:
Gorbatsjov sóluhæstur
„Við höfum heyrt ávæning af þessu
því það hefur verið mjög mikið um
að fólk kaupi þessa bók fyrir sjálft
sig. Einnig á hún örugglega eftir að
seljast í gjafir," sagði Jón Karlsson,
útgáfustjóri hjá Iðunni, en það var
bók aðalritara sovéska kommúnista-
flokksins, Mikail Gorbatsjov, sem
mestra vinsælda hefur notið það sem
af er jólabókasölunni.
Jón sagði að í upphafi hefðu 2200
eintök af bókinni verið prentuð en
nú væri ætlunin að setja meira í
prentun. „Þá koma okkur ekki á
óvart þær viötökur sem bók Höllu
Linker fær þvl að það hafa margir
hringt til okkar og lýst yfir ánægju
sinni með þessa bók,“ sagði Jón.
Ekki náðist í Gorbatsjov sjálfan í
gær.
Bókalisti DV var unninn nú sem
endranær á þann hátt að haft var
samband viö 10 bókaverslanir sem
góðfúslega veittu okkur þær upplýs-
ingar «em byggt er á. Bókunum var
raðað í röð eftir sölu á hverjum stað
og fengu þær sfðan einkunn frá ein-
um til tíu. Sú bók sem er söluhæst í
viðkomandi verslun fær tíu stig en
sú neðsta á listanum eitt stig. Stigin
eru síðan lögð saman.
Það kom fram í máli bóksala að
bókasalan er ekki farin af stað fyrir
alvöru og margar jólabækurnar jafn-
vel ekki komnar í verslanir úti á
landi.
Akureyri:
„Rúntmál-
ið“ í bið-
stöðu
Gytfi Kristj&nsson, DV, Akureyri;
„Þetta „rúntmál" er í biöstöðu
aö mínumati," sagði Sigfus Jóns-
son, bæjarstjóri á Akureyri, um
rúntmáliö svokallaða þar í bæ.
Sem kunnugt er ákvað bæjar-
stjórinn í samráði við lögregluna
að láta opna rúntinn Um Ráð-
hústogt sl. föstudagskvöld til þess
að koma í veg fyrir meiri háttar
átök sem virtust í uppsiglingu í
bænum þá um kvöldið. Síðan
hefur rúnturinn verið hafður op-
inn og ekki er talið líklegt að
honum verði lokaö á næstunni.
Skilafrestur í samkeppni um
skipulag Ráðhússtorgs og
Skátagils upp af Hafnarstræti er
nú útrunninn. Ekki hefur enn
veriö tekin ákvörðun um hvenær
hafist veröur handa við fram-
kvæmdir samkvæmt nýju skipu-
lagi á þessum stöðum en þá á
m.a. að gera Ráðhústorg að
göngusvæði. En ekki er ólíklegt
að þangað til geti unglingar á
Akureyri rúntað umhverfis Ráö-
hústorg á kvöldin og um helgar.
Listi DV yfir 10 söluhæstu
bækurnar siðustu viku
Ný hugsun, ný von
Helsprengjan
Uppgjör konu
Ásta grasalæknir
5. Sænginni yfir minni
6. Móðir, kona, meyja
7. Skuldaskil
I aðalhlutverki
9. Ég, afi og jólastubbur
10. Minningar Huldu Á. Stefánsd. III.
Mikail Gorbatsjov. - Iðunn
Alistair MacLean. - Iðunn
Halla Linker. - Iðunn
Atli Magnússon. - Öm og Úrlygur
Guðrún Helgadóttir. - Iðunn
Nina Björk Árnadóttir. - Forlagið
Hammond Innes. - Iðunn
Inga Laxness. - Mál og menning
Ole Lund Kirkeqaard. - Iðunn
m og Úrlygur