Dagblaðið Vísir - DV - 20.07.1988, Blaðsíða 5

MIÐVIKUDAGUR 20. JÚLÍ 1988.
5
pv____________________________________________________________________________ Stjórnmál
Framsóknarflokkurinn gefur ríkisstjóminni enn eitt tækifæri:
Hátfur þingflokkur í sljóm
en hinn helmingurinn utan
- fatt eitt af kröfum flokksins í efnahagsmálum hefur náð samþykki í ríkisstjóminni
Þingflokkur Framsóknar er klofinn í afstöðu sinni til ríkisstjórnarinnar. Flokksformaðurinn sjálfur hefur margoft
lýst yfir vantrú sinni á stjórnina og hann á sér marga jábræður innan þingflokksins. Einn þingmanna, Ólafur Þ.
Þórðarson, er hættur stuðningi við stjórnina. Aðrir þingmenn vilja halda í stjórnarsamstarfið og ráðherrastólana.
Á mánudaginn héldu framsóknar-
menn þriggja' tíma langan þing-
flokksfund. Þaö eina sem geflð hefur
verið út um niðurstöður fundarins
er aö þingflokkurinn ætlar að gefa
þessari ríkisstjóm eitt tækifæri enn
til þess að grípa til aðgerða í efna-
hagsmálum. Miklar deilur urðu á
fundinum um hversu hörð skilyrði
yrðu sett af hálfu flokksins um þess-
ar aðgerðir. Margir þingmanna
flokksins eru orðnir langþreyttir á
aö sjá ekki fyrri samþykktir sínar í
efnahagsmálum verða að veruleika.
Margir þingmanna Framsóknar-
flokksins, og þá sérstaklega formað-
ur hans, hafa verið iðnir við að krefj-
ast harðra aðgerða. Aörir hafa verið
varkárari í yfirlýsingum. Þróunin
hefur þó oröið sú að í flokknum hafa
myndast tvær fylkingar- annars veg-
ar í kringum Steingrím Hermanns-
son, formann flokksins, og hins veg-
ar í kringum Halldór Ásgrímsson,
varaformann flokksins. Þessi skipt-
ing klýfur síðan þingflokkinn, jafn-
vel svo harkalega að einn þingmaður
hefur opinberlega lýst því yfir að
hann væri í stjómarandstöðu.
Framsókn í stjórnarandstöðu
Stjómarandstöðutilhneiging for-
mannsins, Steingríms Hermanns-
sonar, hefur verið augljós frá upp-
hafi. Flestir hafa sömu skýringu á
því: Hann vildi verða forsætisráð-
herra og starfar því ekki af heilind-
um í stjórninni. Margar yfirlýsinga
hans hafa verið vel til þess fallnar
að vekja upp ýfingar í stjórnarsam-
starfinu. Nægir þar að nefna yfirlýs-
ingaglaða fundi eins og „Róm brenn-
ur“ í janúar og Kópavogsfundinn
fyrir gengisfeflinguna í febrúar. Þá
hafa verið hressilegir sprettír í
kringum forsetaheimsóknina til Sov-
étríkjanna, viðræður við PLO,
ógreidda reikninga frá flugstöðinni
og verðskrá Landsvirkjunar. Stein-
grímur er að því leyti í andstöðu við
aðra ráðherra flokksins sem vilja
halda fast í sætin.
Reyndar segja sumir að Steingrím-
ur sé ekki tilbúinn að fóma sæti sínu
enda kunni hann ekki annað en að
vera ráðherra. Hann hefur verið ráð-
herra í 10 ár samfellt ef undan er
skilin minnihlutastjórn Alþýðu-
flokksins sem ríktí í fjóra mánuði. Á
mánudaginn nefndi Steingrímur síð-
an hugsanlegan líftíma stjórnarinn-
ar þegar hann segir að á næstu 2-3
vikum skýrist hvort unnt sé að halda
áfram. Um leið ýjar Steingrímur að
vonleysistón í forsætisráðherra.
Framsóknarmenn hafa verið stór-
yrtir þegar að stjórnarsamstarfinu
kemur: „Það er ógæfa yfir stjóm-
inni,“ sagði Guðni Ágústsson í sam-
tah við DV 4. júlí og boðaði haust-
kosningar. Sjálfur þingflokksfor-
maðurinn, Páll Pétursson, hefur
heldur ekki sparað stóryrðin en
hann hefur sérstaklega ráðist gegn
Þorsteini og því sem hann kallar
„forystuleysi" hans. Páll segir í DV
í gær yfirlýsingar Þorsteins vera
„heimskulegar og hrokafullar".
Stjórnarandstaða Ólafs Þ. Þórðar-
sonar er líklega mest áberandi en
hann er opinberlega búinn að lýsa
því yfir að hann sé í andstöðu við
stjómina. Athygli vakti þá hve létt-
úölega flokksformaðurinn tók á því
máli.
Guðmundur G. Þórarinsson hefur
veriö í „hógværri stjórnarandstöðu"
eins og einn framsóknarmaður orð-
aði það. Þessi sami framsóknarmað-
ur sagði að þaö væri reyndar áber-
andi hvað Guömundur hefði látið lít-
ið til sín taka að undanfórnu.
Alexander Stefánsson fékk ekki að
halda ráðherrastól sínum við síðustu
stjórnarskipun Framsóknar. Hann
hefur haldið uppi harðri gagnrýni á
stefnu núverandi félagsmálaráö-
herra og augljóslega ekki verið sáttur
við skipan mála.
Þá er stjórnarandstaða ungra
framsóknarmanna áberandi og hafa
þeir sent frá sér yfirlýsingu þar sem
þeir lýsa yfir vantraustí á ríkis-
stjórnina.
Stjórnarsinnar meðal
framsóknarmanna
Afstaða Halldórs Ásgrímssonar til
stjórnarinnar sést líklega best á því
hvernig hann meðhöndlaði van-
traustsyfirlýsingu ungra framsókn-
armanna. „Ungir menn hafa ávallt
verið gagnrýnir innan flokkanna. Ég
er ekki sammála þeim yfirlýsingum
um stjómarslit sem hafa komið frá
ungum framsóknarmönnum," sagöi
Halldór. Hann er harðastí stuðnings-
maður stjórnarinnar meðal fram-
sóknarmanna. Þá mun vera óhætt
að skipa hinum ráðherrum Fram-
sóknar í sama flokk. Guðmundur
Bjamason þykir hafa komið þokka-
lega út úr heilbrigðismálunum og
Jón Helgason hefur unnið allar orr-
ustur við fjármálaráðuneytiö. Það er
því ekkert fararsnið á þeim.
Þingmennirnir Jón Kristjánsson,
Stefán Guðmundsson, Jóhann Ein-
varðsson og Valgeröur Sverrisdóttir
eru fremur sátt við stjómarsamstarf-
ið þótt ástandið í dreifbýlinu komi
vissulega óþægilega við landsbyggð-
arþingmenn Framsóknar.
Margir hafa orðið til að velta fyrir
sér þeim flokksaga sem ríkir í Fram-
sóknarflokknum nú. Spurningin er
hvort allir þingmennirnir hlýða
formanninum ef hann vill slíta
stjórnarsamstarfmu. Á það gæti
reynt á næstu vikum.
Miðstjórnin vildi
tafarlausar aðgerðir í apríl
Miðstjórn Framsóknarflokksins
samþykkti stjómmálaályktun á
fundi sínum í lok apríl. í henni vom
kröfur flokksins í efnahagsmáliun
settar fram. Þrátt fyrir að þrír mán-
uðir séu liðnir hafa ráðherrar flokks-
ins ekki náð fram þessum kröfum.
Fréttaljós
Sigurður Már Jónsson
og
Gunnar Smári Egilsson
í peningamálum vildi miðstjórnin
að lög yrðu tafarlaust sett yfir svo-
kallaöan gráan markað, að vísitölu-
viömiðun yrði afnumin og að vextir
og vaxtamunur yrðu ákveönir af
Seðlabankanum. Til að slá á þensl-
una vildi miðstjórnin setja gjald á
ný mannvirki og draga úr niður-
greiðslu vaxta í húsnæðiskerfinu.
Miðstjórnin vildi breyta sköttum fyr-
irtækja úr veltutengdum sköttum í
tekjutengda. í byggðamálum vildi
miöstjórnin lækka raforkuverð,
jafna aðstöðumun með lækkun opin-
berrar þjónustu á landsbyggðinni,
efla Byggðastofnun, svo hún gæti
breytt skuidum fyrirtækja á lands-
byggðinni í langtímalán, og nýta fé
Jöfnunarsjóös í auknum mæh til
þess að jafna aðstöðumun.
Eins og sjá má af þessari upptaln-
ingu hefur fátt eitt náð fram að
ganga.
Steingrímur setti fram
enn harðari kröfur í maí
Þegar ríkisstjórnin var tekin í ból-
inu þegar gjaldeyrir streymdi út úr
bönkunum dagana fyrir uppstign-
ingardag sauð Stemgrímur Her-
mannson ítarlegri kröfuhsta upp úr
samþykkt miðstjórnarfundarins.
Þegar sá hstí er skoðaður kemur enn
skýrar í ljós hversu skammt þessi
ríkisstjórn hefur gengið til móts við
kröfur Framsóknar í efnahagsmál-
um.
Stærstí hlutinn af tillögum Stein-
gríms snerist um peningamál. Hann
vildi afnema vísitölubindingu eins
og krafist hafði verið í stjórnmálaá-
lyktun miðstjórnarinnar. Hann tók
sérstaklega fram eldri húsnæðis-
stjórnarlán og lán bankanna tíl hús-
næðiskaupa. Hann vhdi draga úr
bindiskyldunni og afnema vísitölu-
bindingu hennar. Hann vhdi gera
bönkunum skylt að nýta aukið
lausafé th lána handa fyrirtækjum í
útflutnings- og sarnkeppnisgreinum.
Hann krafðist þess að Seðlabankinn
lækkaði dráttarvexti og vaxtafrelsið
yrði afnumið. Seðlabankanum yrði
fahð aö ákvarða vexti og vaxtamun.
Þá vildi Steingrímur takmörkun á
fjármögnunarleigu og verðbréfasjóði
og að eldri skuldbreytingarlánum
yrði breytt í gengistryggð lán.
í verðlagsmálum vhdi Steingrímur
frysta álagningu th áramóta, frysta
verð á opinberri þjónustu og raf-
orkuverði. Steingrímur vhdi gjald á
nýja mannvirkjagerð og draga úr
erlendum lánum vegna opinberra
framkvæmda th þess að slá á þensl-
una. Hann vhdi efla Byggðastofnun,
ráðstafa helmingi af Jöfnunarsjóði
th þess að jafna aöstöðumun, flytja
út kindakjöt th að minnka birgðir og
styrkja dreifbýhsverslun.
Kröfunum var sinnt lítið og illa
Það atriöi, sem Framsóknarflokk-
urinn náði fram, var að Byggðastofn-
un og fyrirtækjum í útflutnings- og
samkeppnisgreinum voru veittar
heimhdir th erlendrar lántöku.
Gengisfehingin varð hins vegar
minni en flokkurinn vhdi. Aðhald í
verðlagsmálum varð einnig minna.
Afnám vísitölubindingar og lækkun
vaxta var í meðfórum ríkisstjómar-
innar að máttlausum lagaákvæðum
og loðnum yfirlýsingum um vhja rík-
isstjórnarinnar.
Flestum kröfum Framsóknar var
hins vegar stungið undir stól. Það er
því ekki furða þótt þingflokkurinn
hafi nú dregið upp tuttugu og tveggja
punkta kröfuhsta Steingríms. Fæstir
af þeim punktum hafa fengið sam-
þykki ríkisstjómarinnar. Þau atriði,
sem hafa fengist samþykkt, hafa orö-
ið máttlausari en flokkurinn vhdi
þegar komið hefur th framkvæmda.
Þótt Framsóknarflokknum hafi
gengið iha að ná fram stefnumiðum
sínum í efnahagsmálum hefur hann
náð langt á öðrum sviöum. Þar ræð-
ur mestu sigurganga Jóns Helgason-
ar í landbúnaðarmálum eins og
greint hefur verið frá í DV. Jóni hef-
ur tekist að verja það kerfi sem hann
kom á í landbúnaðinum þrátt fyrir
yfirlýsta andstöðu Alþýðuflokksins.
Lán ýmissa sjóða til loðdýraræktar
nú er enn einn sigur Jón.
Ástandið verra en í apríl
ef eitthvað er
Að matí flestra framsóknarmanna
hefur hins vegar fátt breyst í efna-
hagsmálum síðan miðstjórnin hélt
fund sinn í apríl. Þeim erfiðleikum,
sem framsóknarmenn sjá, er ef til
vhl best lýst með oröum Geirs Geirs-
sonar, endurskoðanda Sambandsins,
á aðalfundi fyrirtækisins að Bifröst.
Geir sagði að íjármagnsgjöld Sam-
bandsins hefðu snúist viö og væru
nú oröin fyrirtækinu mjög þungbær.
Á sama tíma væri ekki að sjá nein
batamerki á afkomu fyrirtækisins.
Framundan væru því mikhr erfið-
leikar í rekstri Sambandsins og gætí
farið svo að fyrirtækið bæri af því
varanlegan skaða.
Þessi varnaðarorð frá endurskoð-
anda Sambandsins eiga greiðan að-
gang að hjörtum framsóknarmanna.
Á miðstjórnarfundi Sambandsins í
apríl var bent á að í stefnuyfirlýsingu
ríkisstjórnarinnar stæði að stjómin
stefndi að því „að búa atvinnulífinu
sem best starfsskhyrði", „að tryggja
jafnvægi í viðskiptum við útlönd“,
að ná, jákvæðum en hóflegum raun-
vöxtum" og „lækkun vaxta“ og að
stefna „að eðhlegri byggðaþróun".
Það sem hefur breyst eitthvað í þess-
um málum síðan í apríl hefur heldur
snúist á verri veg að matí framsókn-
armanna. Kröfur þeirra síðan þá em
því í fuhu ghdi og em harðari ef eitt-
hvað er.
Framsóknarmenn ráðgera annan
miðstjórnarfund í ágúst. Fullvíst má
telja að boöun fundarins, ein og sér,
hafi mikhvæga þýðingu. Framsókn-
armenn geta einfaldlega ekki komiö
saman enn á ný sem „sérkröfuhóp-
ur“ innan ríkisstjórnarinnar án þess
aö eitthvaö af kröfum þeirra nái fram
að ganga.
Það sem hins vegar getur dregiö
úr stjórnarshtahug Framsóknar er
sú staðreynd að hún á varla aftur-
kvæmt í ríkisstjórn á næstunni ef
hún shtur þessu samstarfi. Breytir
þar engu þó að framsóknarmenn
haldi sínu í kosningum eins og skoð-
anakannanir gefa í skyn.