Dagblaðið Vísir - DV - 27.07.1988, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 27. JÚLÍ 1988.
15
Fólkið treystir því
að vaxtaokrinu linni
Enn einu sinni er komiö að átaka-
punkti í ríkisstjóminni, spuming-
unni um það hvort hún hefur vilja
og getu til að takast á við og stöðva
vaxtaokrið og stjórnleysið í pen-
ingamálunum.
Það reynir verulega á Framsókn-
arflokkinn í þessum átökum. Sú
þróun, sem um nokkurt skeið hefur
ríkt á peningamarkaðnum, er sí-
fellt að færa fjármagnið á færri
hendur og mun, ef heldur fram sem
horfir, ræna þúsundir heiðarlegra
karla og kvenna æm og eignum.
Lánskjaravísitala er heilög, að mati
Seðlabanka sem leiðir málefni pen-
ingaokraranna.
Margar ástæður em orsakir þess
í hvert óefni peningamálin eru
komin og hvers vegna þau hafa
gjörsamlega farið úr böndunum.
Vextirnir voru gefnir frjálsir, leyfö
var skipulagslaus stofnun kaup-
leigufyrirtækja og verðbréfamark-
aða. Óll var þessi nýja peninga-
starfsemi sett á laggimar í höfuð-
borginni. Ríkissjóöur kórónar svo
ógæfuna og skemmtir skrattanum
með því að æsa logann undir há-
vaxtaokrinu með því að selja ríkis-
skuldahréf á 8,5% vöxtum umfram
verðtryggingu.
Fram að þessu hafa tilfinninga-
hiti og rangfærslur jafnan komið í
KjaUarinn
Guðni Ágústsson
þingmaður
Framsóknarflokksins
veg fyrir að menn þyrðu aö ráðast
að vaxtaófreskjunni sem svo mjög
skiptir nú þjóöinni í tvær fylking-
ar, eigendur peninga og eigendur
skulda.
Vegur þyngra en gull
Fyrirtækin hafa ekki síður en
einstaklingar skuldsett sig. Fjár-
magnskostnaðurinn er sífellt
stærri liöur serrfkemur í veg fyrir
að hægt sé að borga starfsfólkinu
hærri laun. Þetta á ekki síst við hjá
framleiðsluatvinnuvegunum. Eig-
endur peninganna skulu fá allt sitt
og engar reflar - sífellt hærri vexti
á vísitölutryggðu lánin sín. Mæh-
kerfið er lánskjaravísitalan sem
vigtar þyngra en gull eða gengis-
trygging.
Það em allir sammála um það að
sparifláreigendur skuh fá sann-
gjama þóknun fyrir sitt, miðaö við
marga aðra þætti sem taka verður
tihit til. En er heiðarlegt að vigta
peninga svo þungt að unga fólkið,
sem þarf á húsnæöi aö halda og
hefur tekið þau lán sem þaö mátti
til til að byggja húsið, sjái þann
kost vænstan að afhenda bankan-
um eða peningastofnuninni húsið
í hendur og hverfa á braut? Þetta
mun gerast hér á næstunni verði
þróuninni ekki snúið við. Verð-
tryggðu lánin okurmældu hækka á
mánuöi hverjum um þessar mund-
ir um upphæð sem nemur launum
eigandans. Eða er sanngjarnt að
séra Jón, sem lánar sínar tíu millj-
ónir, skuli á einu ári þéna með
peningunum einum saman and-
virði íbúðarhúss?
Ef svona á sér stað er þá ekki tími
kominn th að fara að skattleggja
peningana sem séra Jón á ofan ein-
hverrar lágmarksinneignar eins og
hverja aðra eign í þessu landi?
Stjórniaus darraðardans
Peningastofnanir landsins stíga
nú stjórnlausan darraðardans. Þar
liggur hundurinn grafinn hvers
vegna ríkisstjómin nýtur þverr-
andi trausts fólksins. Það hefur
skort kjark og vhja th aö taka á
vitleysunni, sumpart vegna þess að
sumir ráðherrarnir telja sig sitja í
stólunum fyrir flármagnseigendur
og peningavaldið en ekki fólkið,
sumpart vegna þess að þeir trúa á
lögmál þjóða sem um aldir hafa
búið við góða peningastjórnun.
Framsóknarflokkurinn verður
nú aö taka snarpa glímu í rikis-
stjórninni og skeyta engu um líf eða
dauða hennar. Lánskjaravísi-
töluna, vaxtaokrið og óstjórnina í
peningamálum verður aö kveöa
niður. Framsóknarflokkurinn hef-
ur stærri skyldum að gegna viö
alþýðufólkið í landinu og atvinnu-
fyrirtækin en svo að hann geti set-
ið í ríkissstjóm sem setur fyrirtæk-
in á hausinn og gerir einstaklinga
eignalausa.
Nái Framsóknarflokkurinn ekki
fram endurskoðun á lánskjaravísi-
tölu og nýjum áherslum í efnahags-
stjórninni og komi böndum á flár-
magnsmarkaðinn á flokkurinn
hiklaust að kreflast kosninga þegar
í haust. Þjóðin gefur þá sitt svar
við því hvert hún vih stefna en
fyrst láta ráðherrar Framsóknar-
flokksins reyna á það innan ríkis-
stjórnarinnar hvort frjálshyggju-
mennirnir láta sér segjast. Tíminn
er naumur, aðeins nokkrar vikur
sem úrshtum ráða í þessu máh.
Guðni Agústsson
„Það hefur skort kjark og vilja til að
taka á vitleysunni, sumpart vegna þess
að sumir ráðherrarnir telja sig sitja í
stólunum fyrir Qármagnseigendur og
peningavaldið en ekki fólkið... “
Að gefa ríkum útlend-
ingum eða fátækum
„Sífellt berast fyrirspurnir til íslands um hjálp til þróunar um allan heim.
Og því miður er það svar sem yfirleitt er gefiö NEI og bætt við ÞVÍ
MIÐUR.“
Það á að fara að byggja annað ál-
ver. Fyrst þarf að virkja svo sem
eina eða tvær ár og drekkja við það
ögn meira af íslenskum gróðri, taka
nokkur viðbótarlán i útlöndum og
skapa aukna þenslu í þjóðlífmu.
Og til hvers? Jú, th þess að gefa
útlendum auðhringum ögn meira
af rafmagni. Vitrir menn þykjast
nefnhega sjá að við munum sáraht-
iö ef nokkuð fá fyrir það rafmagn
sem við ætlum okkur að virkja meö
þessum mikla tilkostnaði.
Þetta er á sama tíma og við öh
tökum þátt í að barma okkur
óskaplega. Það veldur okkur
áhyggjum að við erum orðin skuld-
ugasta þjóð í heimi ef miðað er viö
skuld á hvern íbúa og alltaf er ver-
ið að tala um hvað hægt væri að
gera við ögn meiri peninga. Ef bara
veiddist meiri fiskur, ef hann bara
seldist á hærra verði, ef bara ein-
hverjir vhdu kaupa af okkur kjöt
eða iðnaðarvörur, ef, ef, ef...
Meðal þess sem við þykjumst
ekki hafa efni á er að styrkja fátæk-
ari þjóðir þessa heims að neinu
gagni. Sífellt er skorið af framlög-
um til þróunarmála og því borið
við að nú séu vondir tímar, vondir
tímar sem bara halda áfram og
áfram. Hin sjö mögru ár eru orðin
miklu fleiri og virðist ekki lát á.
En eru þau svo mögur þegar allt
kemur til alls? Fyrir flakkara eins
pg sjálfa mig, sem aðeins kem til
íslands þetta einu sinni á ári, er
ekki hægt að sjá að mögru árin
hafi leikið íslenska samfélagið sér-
lega grátt. Ekki bara ný hús heldur
heil hverfi rísa á milU þess að ég
kem heim og sífellt eru „ahir“ aö
fá sér eitthvað sem á þeim tíma er
ýtrasta nauðsyn; video, afruglara
eða geislaspilara, svo fátt sé nefnt.
Það er nokkuð sem almenningur
leyfir sér ekki í Danmörku, þar sem
ég annars bý, og alls ekki í fátæk-
ari löndum heims.
Kjallarinn
Dóra Stefánsdóttir
nemi
Á hverju höfum við efni?
Munurinn á lífskjörum okkar og
fátæksutu þjóða heims er svo gífur-
legur að honum verður varla með
orðum lýst. Ekki bara eru tekjur
okkar margfalt hærri heldur er all-
ur aðbúnaður svo ótrúlega miklu
betri. Okkur þykir sjálfsagt að búa
í fínum húsum, borða að minnsta
kosti þrisvar á dag, ganga í skóla
og leggjast á sjúkrahús þegar við
erum veik. Víða um heim dreymir
fólk ekki einu sinni um slíkan
munaö. Þar þykja bárujárnsskúrar
eða leirkofar framfarir, ein máltið
á dag geysilegur lúxus og skólar
og sjúkrahús aðeins fyrir fámenn-
an hóp ríkra.
Það er mikill munur á þeim lönd-
um sem við í daglegu tah setjum
undir einn hatt og köllum þróun-
arlönd. Myndin, sem ég var að
reyna að draga upp, á sem betur
fer ekki við þau öh. En því miður
er flöldi þeirra landa, sem þessi
lýsing á við um, talsverður og það
sem verra er hann er að aukast á
meðan velmegun í heiminum al-
mennt eykst.
Það eru lönd af þessu tagi sem
ísland hefur stutt með þróunar-
hjálp og heldur áfram að styðja af
fátæklegum mætti.
Grænhöfðaeyjar
Grænhöfðaeyjar hafa verið sá
staður sem við höfum stutt hvað
öflugast. Sjálf er ég að búa mig
undir þaö núna að fara þangað nú
í ágúst. Undirbúningurinn fyrir
ferðina er meðal annars fólginn í
því að lesa allt sem ég kemst yfir
um eyjarnar og samt veit ég aö
þegar ég kem þangað verður
reynsla mín gjörólík því sem ég
býst við nú.
Ég veit að eyjarnar eru bókstaf-
lega talað á mörkum hins byggilega
heims. Þær eru í hópi 33 fátækustu
þjóða þessarar veraldar, með um
300 dollara tekjur á mann á ári á
meðan við íslendingar höfum um
10 þúsund. Jafnframt eru þær fá-
tækar af öllu sem kahast getur
auðæfi. Þar rignir ekkert, svo ekk-
ert er vatniö. Landgrunn'ið er mjög
lítið og fiskur er því af skornum
skammti. Ekkert er hægt að rækta
nema með geysilegri fyrirhöfn á
þessum hrjóstrugu og þurru eyjum
og meira að segja barnsfæöingar
eru komnar undir hjálp að utan.
Helmingur eyjaskeggja býr í öðrum
löndum og eru það í miklum meiri-
hluta karlmenn. Konur, börn og
gamalmenni eru því stór hluti
þeirra er á eyjunum búa. Karlarnir
senda heim peninga eftir því sem
þeir geta og koma svo heim á nokk-
urra ára fresti til að líta eftir öhu
saman og gera konum sínum börn.
Þrátt fyrir að mörgum finnist
þessi lýsing dregin i fremur svört-
um litum sé ég af öllum skýrslun-
um og bókunum að ástandið er
miklu betra en það var fyrir 'svona
10 árum. Það hefur orðið bylting í
lífskjörum og lítið brot af þeirri
byltingu geta íslendingar þakkaö
sér. En bara agnarlítinn hluta.
Fiskveiðar og jarðhiti
Aðstoð okkar hefur falist í að
fmna ný og óþekkt fiskimið, kenna
íbúum Grænhöfðaeyja að nýta þau
með betri veiðarfærum en þeir
höfðu áöur. Leitað hefur verið eftir
jarðhita og aðstoð veitt til skóla og
heilsugæslustöðva.
Á móti þessu hefur veriö tekið
meö miklum þökkum. Eyjaskeggj-
ar hafa verið ótrúlega duglegir aö
vinna og tileinka sér nýa tækni og
þeir dást mikið að íslendingum fyr-
ir samvinnuna. En stundum spyija
þeir, mjög hæversklega, hvort viö
getum ekki hjálpað þeim pínulítið
meira.
Og þeir eru ekki einir um að
spyrja. Sífellt berast fyrirspurnir
til íslands um hjálp til þróunar um
allan heim. Og því miöur er það
svar sem vfirleitt er gefið NEI og
bætt við ÞVÍ MIÐUR.
Gleymd fátækt
Það er eins og við séum búin að
gleyma þvi hvernig allt var hér
fyrir svo stuttu, því hversu fátækir
íslendingar voru í byrjun þessarar
aldar og hversu vonlítiö okkar
samfélag var um að geta tryggt
þegnum sínum lífskjör sem kalla
mætti mannsæmandi.
Við erum búin að gleyma hversu
heppin við vorum. Okkur var
hjálpað af öðrum. Þaö komu hingað
hermenn tveggja þjóöa með vasana
fulla af peningum og að loknu
seinna stríði fengum við aðstoð
kennda við Marshall. Án þessarar
aðstoðar er ekki unnt að ímynda
sér hvernig hefði farið fyrir okkur.
Við sætum kannski ennþá og skylf-
um í moldarkofunum með maðkað
mjöl og siginn fisk einan til átu.
Auðvitað myndum við lifa það af,
rétt eins og við gerðum ahar aldim-
ar áður.
En skolli held ég að okkur þætti
þá hart til þess að vita ef aðrar þjóð-
ir væru að gefa útlendum auð-
hringum fé í formi rafmagns .á
meðan þær berðu sér á bijóst
vegna fátæktar og þættust ekki
hafa efni á að styðja okkur í þreng-
ingum okkar.
Dóra Stefánsdóttir
„Fyrir flakkara eins og mig, sem aðeins
kem til Islands þetta einu sinni á ári
er ekki hægt að sjá að mögru árin hafi
leikið íslenska samfélagið sérlega
grátt.“