Dagblaðið Vísir - DV - 27.07.1988, Blaðsíða 33

MIÐVIKUDAGUR 27. JÚLÍ 1988.
33
Lífsstíll
Bonsai-tré:
rrrT""'i

f,í \ ■
t < t'<\ i í/ ■ \y: ff 4 + x ^4

^MWIW
Margir vilja gjama hafa trjáplöntur
á svölum eöa viö veröndina. En þaö
er yflrleitt ógerlegt vegna þess hve
ræktunin veröur plássfrek. En
bonsai-tré gera þetta þó kleift. Getur
einhver ímyndað sér að rækta birki
á svölunum í meðalstórum blóma-
potti? Þetta er vel hægt - meö natni
og þolinmæði. Ræktunin er einfóld,
leyndarmáhö er aö rætur plantn-
anna era khpptar meö nokkurra ára
mihibih.
Stöðug umhyggja er
nauðsynleg
Bonsaiplöntur geta í rauninni veriö
hvaða trjátegund sem er. Ræktun
harðgerðra tegunda er þó heppileg-
ust, a.m.k. fyrir byrjendur. Þaö
helsta sem ber að varast er að plant-
an ofþómi. Miöað við önnur tré hafa
bonsai-plöntur mjög lítið rými fyrir
rótina og næringartöku vegna þess
að rótin er khppt og pottarnir smáir
miðað við trén.
Nauðsynlegt er að fylgjast vel með
raka moldarinnar og vökva daglega
ef svo ber undir. Rigning og snjó-
koma skaða yfirleitt ekki bonsai-tré
á veturna. Hins vegar geta frostvind-
ur og sól skaðað. Þessu er best að
verjast með því að klæða með striga
eða því um líku utan um.
Það fer eftir tegundum hve oft ræt-
ur trjánna eru klipptar. Þetta getur
verið á 1-4 ára fresti. Yfirvöxtur er
einnig khpptur. Af þessum sökum
verður plantan smávaxin, bolur,
greinar og lauf/barr.
Listgrein upprunnin í Kína
Vesturlandabúar kynntust ræktun
bonsai-trjáa fyrst eftir seinni heims-
styrjöld. Það voru Bandaríkjamenn
sem fluttu þessa listgrein inn frá
Japan. Elstu heimildir eru þó tvö
þúsund ára gamlar frá Kínverjum.
Bonsai merkir; planta í potti. Jap-
anir kynntust þessari ræktun um
árið 1200. Hún var notuð við trúar-
brögð - Zenbúddisma. Vaxtarlag
trjánna var formaö með tilliti til trú-
arbragðanna.
Vesturlandabúar hafa hins vegar
hin síöustu ár formað ræktunina á
sinn hátt. Markmiðið er að ná fram
smækkaðri mynd af stærri tijám -
litlar eftirlíkingar. Þetta er tilvalið
fyrir þá sem dreymt hefur um að
hafa trjáplöntur við aðkomu húsa
þar sem ekkert beð er eða lítið pláss.
-ÓTT.
Tilvalið við inngang, tröppur eða svalir
~Já
lp \% S\\\
llv s* *■< * * * ** ** ‘ % * * * % N N '-4 > * "> * * „ \ V V S
■

WtM*

i.
Bonsai-tré er hægt að rækta úr mörgum trjátegundum. Fremst á myndinni er lítið birkitré sem hentar vel við slika ræktun.
Heimilið
Smækkaðar eítírlíkingar stæni triáa
Qott skjól er mikilvægt þar sem rósir eru ræktaöar.
Leióbeiningar
um rósaræktun
Rósir eru sérlega fallegar við
aðkomu húsa. Sé nægilega skjólg-
ott og bjart eru skilyrði fyrir rósa-
rækt prýöileg hér á landi. Algeng-
ast er að beð eða blómaker með
rósum séu staðsett við suðurhhð.
Þó mun það ekki algild regla.
Þegar rósir eru gróöursettar er
mikilvægt að jarðvegur sé vel und-
irbúinn. Plöntumar þurfa um
50-80 cm dýpt til að vaxa niöur í.
Þannig má einnig miða viö að rósa-
runninn þurfi álíka mikið'svæði
og laufkróna hans verður. Heppi-
legt er að blanda húsdýraáburöi,
mómold eða leirmold og sandi sam-
an við jarðveginn.
Gróðursetning
Áöur en gróðursett er skulu ræt-
ur plöntunnar klipptar jafnt, þann-
ig aö þær vísi til allra átta.
Æskilegast er að ágræöslustaöur
plöntunnar sé um 5-10 cm undir
yfirborði jarðar. Þannig fer hluti
greinanna niður í jarðveginn og
hætta á frostskemmdum minnkar.
Sé hins vegar gróðursett of djúpt
nýtist lofthiti ekki sera skyldi.
Vöxtur rósarunna verður falleg-
astur sé ágræðslustaöur hafður of-
an moldar, með því móti myndast
sprotar þaðan og endurnýjun á sér
stað, en þetta er þeim skilyröum
háð að hitastig og skjól fyrir plönt-
uxia sé nægjanlegt.
í þessu sambandi má nefna aö
heppilegt er að strengja plast yfir
rósabeð - festa lista t.d. við húsvegg
og niöur við jörð. En það verður
aö gæta þess að loftstreymi sé
nægilegt
Áburðargjöf er alltaf mikil-
væg
Eins og með annan gróður er
áburðargjöf mikilvæg til að vaxtar-
skilyrði séu góð. Húsdýraáburður
eykur örverugróður og bætir rækt-
unarskilyrði rósa mjög. Einnig er
tilbúinn áburður, s.s. græðir, hent-
ugur. Auk þessa er ráðlegt að bera
á fosfór síðla hausts eða snemma
vors. Við lok blómstrunar er svo
heppilegt að undirbúa plönturnar
fyrir veturinn með þvi að bera á
kali.
Viö rósaræktun í gróðurhúsi er
mikilsvert að fylgjast með sýrustigi
jarðvegs. Til þess fást einfold tæki.
Þegar rósir eru gróðursettar skyldi
síður hafa þær þar sem rósir hafa
verið áður. I slíkum tilfellum er
nauðsynlegt að endurnýja jarðveg-
inn.
Vökvun og klipping
Rakur jarðvegur er bestur fyrir
rósir. Of blautur jarðvegur verður
gjarna kaldur og of þéttur í sér. Því
má ekki vökva of mikiö, þá loftar
ekki nógu vel um jarðveginn. Hver
plantaþarfnast um 10 lítra vatns á
viku. A vaxtartímanun má gjaraa
blanda áburöarlegi við vatniö. Lög-
ur af húsdýraáburði er í því sam-
bandi einkar góöur.
Ef lítiö er klippt af rósarunna í
upphituðu húsi fást blóm fyrr en
ella. En rósategundir eru fjölmarg-
ar - hver með sina eiginleika. Því
er ekki um neina algjlda reglu aö
ræða hvað snertir klippingu þeirra.
Þess vegna er bent á hér að ráö-
færa sig viö fagmenn í hveiju til-
viki.
-ÓTT.