Dagblaðið Vísir - DV - 28.12.1988, Blaðsíða 16

16
Spumingin
Hvernig fannst þér dag-
skrá sjónvarpsstöðvanna
um hátíðarnar?
Herdís Þorgrímsdóttir leiðbeinandi:
Ég horfði mest á RÚV og líkaði vel
flest sem ég sá. Djákninn var góður.
Áki Áskelsson tæknifræðingur: Mér
fannst of frjálslega farið með sögu-
þráðinn í Nonna og Manna. Mér lík-
aði Djákninn vel.
Ari Sigurðsson skrifstofustjóri: Ég
horfði mest á Stöð 2 og líkaði bara
nokkuð vel það htla sem ég sá.
Ámundi Ámundason smiður: Ég
horfi lítið á sjónvarp en ég sá Djákn-
ann og fannst hann nokkuð góður.
Ég held að dagskráin hafl verið betri
á RÚV.
Hallgrímur Guðnason smiður: Mér
fannst þetta nokkuð gott. Ég sá
myndina um Halldór Laxness á Stöð
2 og hkaði bara vel.
Það litla sem ég sá var bara nokkuð
gott. Djákninn var nokkuð góður.
MIÐVIKUDAGUR 28. DESEMBER lð88.
Lesendur
Æluslettur vínmenningar?
Eru íslendingar staðráðnir í að teyga bikarinn í botn, eða...?
Árni Garðarsson skrifar:
Á undanförnum árum hefur
þjóðin verið að vakna til vitundar
um ýmisleg mál sem hafa legið
óhreyfð í þögninni. - Ofbeldi á
heimilum, misþyrming á börnum,
drykkjuóðir ökumenn og vímu-
efnaneysla unglinga eru meðal
þess sem rætt er um.
Hver er svo áhrifavaldur alls
þessa? Jú, það er áfengið og aðrir
vímugjafar. Aðalrök svokallaöra
hófdrykkjumanna hafa verið þau
að það neyðir enginn neinn til að
drekka. - Þetta er alveg satt. Það
neyðir heldur enginn neinn til að
sprengja upp hús, en samt getur
almenningur ekki keypt sprengi-
efni til einkanota. Svo virðist sem
við íslendingar séum það barnaleg-
ir að okkur sé ekki treystandi til
að meðhöndla vímuefni.
í tilefni komu bjórsins hefur mik-
ið verið rætt um bjór og vínmenn-
ingu. Þessi orðskrípi virka hálfein-
kennilega á mann þegar ekið er um
helgar um miðbæinn eða framhjá
veitingahúsum. Ég á erfitt með að
sjá menningu í andliti fólks sem er
máttlaust vegna drykkju, og flissar
heimskulega eins og Ingjaldsfíflið
forðum.
Ég á erfítt með að sjá menningu
í æluslettum sem prýöa miðbæinn
á sunnudagsmorgnum. Ég á erfitt
með að sjá menningu í glóðaraug-
um og áverkum sem gjarnan má
sjá eftir hressileg h’elgarfylhrí. -
Hvar er þessi svokallaða vínmenn-
ing?
Mér sýnist hún helst vera falin í
myndum sem sýndar eru í sjón-
varpinu. Kannski er hún fólgin í
því, þegar JR er að blanda sér í
tuttugasta viskíglasið (auðvitað án
þess að verða fullur) eða ef til vill
á hressilegri bjórkrá, þar sem fólk
helst í hendur og syngur (myndirn-
ar hljóta að vera teknar snemma á
kvöldin).
Nei, ég held að við verðum að
bæta einum staf við orðin vín- og
bjórmenning. Þetta er stafurinn
„ó“, enda er þá komið réttnefni á
þessa hluti. Kannski þýðir lítiö að
íjasa um þessi mál þar sem íslend-
ingar viröast staöráðnir í að teyga
sinn bikar í botn „hvað sem það
kostar".
Nýjar skiltabrýr. - Mættu vera ferhyrnd og stærri með hvitum stöfum á
grænum fleti, segir hér.
Skiltabrýr og merkingar
Ökumaður hringdi:
Ég fagna tilkomu hinna svokölluðu
skiltabrúa sem voru orönar nauð-
synlegar hér í umferðinni. Það mætti
koma meira af þeim víðsvegar, og
ekkert síður úti á þjóðvegum þar sem
um er að ræða fjölfarin gatnamót.
Tek ég sem dæmi er maður ekur til
Keflavíkurflugvallar.
Þar eru lítil gul skilti sem maöur
sér ekkert á fyrr að þeim er komið
og þá er orðiö of seint að ætla sér að
fara aö rýna út í nóttina og myrkrið
til aö sjá almennilega hvað á þeim
stendur. - Þarna ættu að vera
skiltabrýr með stóru ferköntuðu
spjaldi, upplýstu, og geta menn þá
séð úr fjarlægö hvað á þeim stendur.
Eins er með þessi nýju skilti á
brúnum, þau mættu vera ferhymd
og lítið eitt stærri og stafirnir stórir
og hvítir á grænum fleti. Litirnir
hafa mikið að segja og þess vegna er
það að í flestum mestu og tækni-
væddustu umferðarlöndunum eru
skilti meö þessum hætti.
Ég skal hins vegar láta af frekara
nöldri í þetta sinn og þakka aö það
er þó farið að örla á menningarbrag
í þessum efnum. Betur má þó ef duga
skal og því víöar sem skiltin koma
þeim mun betra. Einnig mætti nota
þessar brýr til að bera uppi umferð-
arljósin eins og víðast hvar er einnig
gert. Hærri umferðarljós en hér tíðk-
ast eru nauðsynleg á gatnamótum
með mikinn umferðarþunga, því há-
ar bifreiðar skyggja iðulega á ljósin
sem eru á ská framundan. - En stefn-
an í þessu öllu er rétt hjá forráða-
mönnum gatnakerfisins.
Enskar slettur í málinu:
Snúum vörn í sókn
Ebba skrifar:
Mig langar til að vekja svolitía
athygli á nútíma íslensku máli. Það
er orðið alveg yfirþyrmandi and-
styggilegt hvað enskar slettur eru
notaöar mikið hér í daglegu tali. -
Orð eins og „bæ“, „djók“, „ókei“,
„vídeó“ (myndband) og fleiti og
fleiri slettur eru svo til orðin 'föst í
málinu.
Þeir fullorðnu nota þau óspart
ekkert siöur en hinir yngri, sumir
alltaf, og bömín halda að þetta séu
íslensk orð. Og þvi læra bömin
málið að það er fyrir þeim haft. Það
þarf að koma þeim áróðri inn hjá
fólki að það sé hlægilegt og
heimskulegt að nota slettur í ís-
lensku máli.
Það veröur aö snúa vörn í sókn
og það snarlega. Mér fínnst, og legg
það hér með til, aö Ríkissjónvarpið
og Stöð 2 verði með fasta þætti í
bamatímum sínum, þar sem brýnt
er fyrir bömunum að íslensk böm
eigi að tala íslensku og þeim sagt
að leiðrétta foreldrana þegar þeir
nota slettur í málinu.
Það mætti t.d. nota vinsæl dýr
úr Brúðubílnum og afann á Stöð 2
til að segja bömunum hvað það er
Ijótt og bjánalegt að nota erlendar
slettur með íslensku máli, því
bömin taka mikið mark á þessum
vinum sínum. - Eins ættu kennar-
ar og fóstrur að skamma börnin
fyrir að nota þessi erlendu orð, að
ég tali nú ekki um foreldrana.
Ef ekkert verður gert í þessu
máli talar næsta kynslóð hrogna-
mál sem flestir skilja en öllum þyk-
ir Ijótt. - Byrgjum brunninn áður
en barnið er dottið ofan f.
Hræfuglar
Lúðvíg Eggertsson skrifar:
Nýlega voru hátíöahöld víða um
heim í tilefni mannréttindayfirlýs-
ingarinnar. Við heiðruðum atburð-
inn með öörum hætti. Viö brutum í
tvígang þá grundvallarreglu að mað-
ur sé saklaus uns hann hefur verið
dæmdur sekur. - Tveir mætir og
kunnir menn voru dregnir af fjöl-
miðlum inn í almenna umræðu og
gerðir tortryggilegir að ósekju.
Annar var Jóhann Einvarðsson
alþm. Mál hans var mál Alþingis og
annarra ekki. Einföld fréttatilkynn-
ing nægði, en bollaleggingar um
málavexti voru óviðeigandi. - Hinn
var Magnús Thoroddsen, forseti
Hæstaréttar, sem hafði notað risnu-
heimild eins og lengi hefur tíðkast í
stjórnsýslunni án þess að nokkur
athugasemd hafi verið gerð, eða mót-
mælum hreyft.
Ef risna hans var meiri en annarra
var það stigsmunur en ekki eðlis-
munur. Slíku moldviðri hneykslunar
og skops var þyrlað upp að sterkan
mann þarf til að þola. Eins konar
mannorðsmorð - án dóms ogjaga.
Erfitt er aö skilja hvað fréttamönn-
um gengur til. Skýring kann að vera
að þeir séu ungir með próf upp á
vasann hjá stórþjóðum sem víla ekki
fyrir sér. Hér eru aðstæður ólíkar. í
okkar litla samfélagi þekkja allir
alla. Meiri gætni og varkárni er því
þörf í orðum og umgengni.
Lengi vel var hér aðeins eitt blaö
með reglubundna slúðurdálka. Síðar
tók Helgarpósfurinn við en hætti til-
tölulega fljótt þegar ritstjórinn varð
sjálfur uppvís að yfirsjón sem hann
bar á aðra. Ríkisútvarpið hefur til
skamms tíma verið blessunarlega
laust við þessa hvimleiðu iðju.
Hins vegar hefur Bylgjan, sem
keppir um vinsældir viö Rikisút-
varpið, veriö öllu nærgöngulli viö
mannhelgina, er t.d. með fastan þátt
(Bibbu og Halldór) fyrir þá lands-
menn sem eiga þau áhugamál helst
aö vera með nefið ofan í bæjarslúðr-
inu og smjatta á því.
Sannleikurinn er sá að íslendingar
eru vanþroska aö þessu leyti, hnýsin
þjóð, umtalsill og tillitslaus. Þetta
síðastnefnda má glöggt sjá og finna
í umferðinni. Fyrir seinni heims-
styrjöldina varð að setja lög, sem
bönnuðu óvarleg orð um erlenda
ráðamenn. Nú er þörf á lögum, að
viölögöum sektum, gegn söguburði
um okkur sjálfa.
Hverjir fóðra fjölmiðlana á þessum
söguburði? Oft uppgjafa drykkju-
menn, gervilistamenn og sníkjudýr
sem nenna ekki að stunda ærleg
störf. - Ég kalla þá hræfugla.
Hvalveiðar vegna fiskiverndar?
Spurull skrifar:
Oft tala hvalveiöifylgjendur um
það óhemjumagn, sem stórhvelin,
þ.e. skíöishvalirnir, éti af fiski, og sé
þar um ómældan skaða að ræöa og
þvi verði aö halda fjölda þeirra í
skefjum með veiðum. - Hið sanna er
aö flestir skíðishvalir lifa ekki á fiski
heldur mestmegnis á ljósátu sem nóg
mun vera af.
Hitt er varla minnst á að tann-
hvalirnir, og þeir eru margir, lifa
nær eingöngu á fiski (nema búr-
hvalurinn sem nær eingöngu lifir á
kolkröbbum djúpsævarins). - Þaö
eru fyrst og fremst tannhvalirnir
sem éta mikið af fiski- en viö þeim
er lítið amast.
Er ekki eitthvaö málum blandið
þegar ráðamenn tala um nauðsyn
þess að halda fjölda skíðishvala í
skeíjum svo að þeir éti ekki of mikið
af nytjafiski? - Eg tel að þessir menn
séu aö fara tegundavillt í áróðri sín-
um.