Dagblaðið Vísir - DV - 30.09.1989, Blaðsíða 18

18
LAUGARDAGUR 3Q. SEPTEMBER 1989.
Vísnaþáttur
Skýrasta leið til að skrílmenna þjóð
er skemmdir á tungimni að vinna
Enginn vísu ágæta
yrkja kann með tungubrjáli,
hugsun fleyga og fágæta
fæða á dauðu hrognamáli.
Stephan G.
Áhyggjur unnenda íslenskrar
timgu eru nú á dagskrá, svo sem
oft áður. í einu af sínum snjöllu
ávörpum til þjóðarinnar brýndi
forseti landsins, frú Vigdís FÍnn-
bogadóttir, fyrir íslenskum börn-
um að segja ekki bæbæ á útlenska
vísu þegar þau heilsa eða kveðja,
íslensk tunga ætti fögur blessunar-
orð sem nota ætti. Nýlega hafa
menntamenn og önnur áhugasam-
tök tekið undir tímabærar áskor-
anir málvöndunarmanna en því
miður ekki alhr verið ánægðir með
hreintungustefnuna.
Eitt af því sem uppreisnarhugur
kynslóðarinnar frá 1968 kynti und-
ir var uppreisn gegn hreintungu-
stefnunni sem flestir foreldrar
þeirra aðhylltust. Margt af þessu
unga fólki, sem nú er margt orðið
ábyrgir foreldrar, hefur endur-
skoðaö þær kenningar sem fyrr
voru taldar eiga rétt á sér en ekki
staðist átök reynslunnar. En áhrifa
uppeldis síðustu áratuga eru að
koma í ljós hjá þeim æskuár-
göngum sem koma fram á hið al-
menna menningarsviö þjóðarinn-
ar. Hin aukna skólaganga og stöð-
ugt almennari menntunarmögu-
leikar ungs fólks ættu að segja sína
sögu. Við hljótum að spyija: Höfum
við gengið til góðs eða er endur-
skoðana þörf?
hvað er handverk og hvað er list.
Ég held að'Páll hafi aldrei haldiö
til haga ómerkilegri vísu en þegar
hann var í essinu sínu, og það var
hann furðu oft, þá orti hann eins
vel og þjóðskáldin á hans tíð. Hér
eru tvær til að byrja með en svo
koma fleiri á eftir:
Ég hef nú reynt og fundið flest
sem fyrir stígur nokkurn mann,
en konuleysið kvelur mest,
kvelur meir en samviskan.
Samviskuna get ég grætt
og gefið henni sitthvað inn,
en aldrei getur ástin hætt,
af henni stafar kvensemin.
Og svona lauk hann einu af bréf-
um sínum 1890.
Kæra Steinunn. Mundu mig
meðan yfir hauður
í bhðu og stnðu ber hann þig,
blessunin hann Rauður.
Til annarrar konu:
Góðan kalla ég Ganta þinn,
gætinn, vakran, þýðan,
fjörugan, Upran, fótheppinn,
fallega er búið að ríða hann.
Líklega hefur vinkonan pantað
umsögnina. Svona er seinni vísan:
Það á éngin austapjands
yngismær -né kona
að öllum Ustum líka hans,
ég lýsi honum svona.
Svo að lokum þijár vísur sem
Páll hefur ort um ýlustrá.
Veslings stráin veik og mjó
veina á glugga mínum,
kvíða fyrir kulda og snjó,
kvíða dauða sínum.
Kviði ég lífsins kulda og snjó,
kvíði dauðans vetri.
En ég skal alltaf þegja þó,
þetta er ég nú betri.
Að öðru leyti er ég strá,
eins og reynslan sýnir.
En það skal engjnn á mér sjá
ne ekki vinir mínir.
Vísnaþáttur
Jón úr Vör
Kveðjum svo Pál að þessu sinni
með vísu sem mun ort í veikindum:
skiptum eða er á andstæðri skoöun
við okkur í póUtík. Um eitt alda-
mótaskáldanna, hvort þaö var
Hannes Hafstein eða Einar Bene-
diktsson þegja heimildir, orti PáU:
Finnast ekki fjalla á milU
fegri ljóð en þessi stef,
eintóm lygi, eintóm snilU
eftir þennan djöfuls ref.
PáU var umboðsmaður konungs-
jarða en svo voru þær lengi kallað-
ar þær jarðir sem Danakonungur
eignaöi sér eftir siðaskiptin. Einn
landsetinn eystra hét Bjami á KoU-
leiru og eitthvað kastaðist í kekki
með skáldi og bónda út af afgjöld-
unum. Páll orti:
Gakk þú, Bjarni, lagða leið,
lífs og dauður, góðs á mis.
Andskotinn þér skelU á skeið
og skiU þér loks til helvítis.
Bóndi lærði vísuna og kenndi
kunningjum sínum, þannig varð-
veittist hún, en PáU mun fljótt hafa
runnið reiðin og ekki lært stökuna
sjálfur.
í einu bréfa sinna tU Geirs Sæ-
mundssonar vígslubiskups lét PáU
fylgja vísur um hvolp sem hann
sendi honum um leið og bréfið. Þar
telur hann upp ýmsa kosti dýrsins.
Síðasta vísan er svona:
Honum fylgir ennþá eitt,
og á það svo að véra,
að elska þig fyrir ekíu néiiEt,
eins og ég má gera.
hlemm á kjöttunnu og haft orð á
því að birgðirnar tækju að minnka.
En nú hafði skollið á bUndbylur og
gesturinn hafði dvaUö alllengi. Páll
orti:
Ég held Bjarna klæi kinn
og kjötið lækki í tunnunni,
ef hann fæðir frænda sinn
fram að hvítasunnunni.
Þetta að lokum
Svo kemur ósvikin ástarvísa,
engu nafni bundin. Enginn veit
hver ort hefur:
Morgun hvem þá bregö ég
blund
blessun þína hlýt ég,
aUan dag og iðjustund
ástar þinnar nýt ég.
Ég veit aö Árni Guðjónsson er
höfundur eftirfarandi stöku, en
hvaða Árni? Þaö væri gaman að
vita eitthvað meira og geta fest það
á blað, en hér brestur þekkingu,
nú sem oftar, og því miður þýðir
lítið að biðja um hjálp.
Brostu, hlæðu bUða hmnd,
bjart sé yfir huga.
Þeir, sem hafa létta lund,
lengst af öílum duga.
Hagmæltur maður kom þreyttur
heim úr vinnu og heUsaði konu
siimi með þessari stöku:
Gamli Páll Ólafsson
Ég hef sagt það áður og get endur-
tekið það að einhver snjallasti vís-
namaður okkar fyrr og síðar, Páll
ganúi Ólafsson, leit sjálfur aUa tíð
á skáldskap sinn sem hversdags-
legustu hagmælsku. En vissulega
em mörkin oft óglögg á miUi þess
Það er ekki ónýtt að eiga góðan
vin sem lýsir uppáhaldshesti hús-
freyjunnar svona. Eflaust hefur
hún stungið pela að skáldinu þegar
þau kvöddust og aö minnsta kosti
klappað honum á kinnina, bóndi
hennar brosað góðlátlega að, því
að auðvitað hefur hann gefið konu
sinni gripinn.
Nú er boginn brostinn
og bflaður sérhver strengur,
en sami er sálarþorstinn
að syngja lengur, lengur.
Maður getur verið ágætt skáld,
þótt okkur líki ekki við hann að
öðm leyti, hann hefur kannski
snúið á okkur í persónulegum við-
Einhverju sinni var PáU í heim-
sókn hjá frænda sínum á Seyðis-
firöi. Sá hét Bjarni og lék orð á að
hann væri gætinn maður í öllum
útlátum. Hann hafði þann kæk aö
klóra sér á annarri kinninni þegar
hann þóttist í einhverjum vanda
eða hugleiddi áhyggjuefni. En hann
hafði, svo Páll sá, gægst undir
Okkar líf er ömurlegt,
eintóm þrælavinna.
Eina gleði þó hef þekkt,
þig, mín ektakvinna.
Er of seint aö senda sumarkveöj-
ur góðum lesendum?
Jón úr Vör,
Fannborg 7, Kópavogi.
Finnur þú fimm breytingai? 22
©PIB
COMNDACtN
Geturðu lónað mér þúsundkall? Ég hef ákveðið að gefa þér pening í
afmælisgjöf þetta érið!
©PIB
CQP{NHACf N
Nafn:.......
Heimilisfang:
Myndirnar tvær virðast
við fyrstu sýn eins en þegar
betur er að gáð kemur í ljós
að á myndinni til hægri hef-
ur fimm atriðum verið
breytt. Finnir þú þessi fimm
atriði skaltu merkja við þau
með krossi á hægri mynd-
inni og senda okkur hana
ásamt nafni þínu og heimil-
isfangi. Að tveimur vikum
hðnum birtum við nöfn sig-
urvegara.
1. Elta stereoferðatæki með
tvöföldu segulbandi að verð-
mæti kr. 8.900,-
1. Elta útvarpsklukka að
verðmæti 3.500,-
Vinningarnir koma frá Óp-
us, Snorrabraut 29, Reykja-
vík.
Merkið umslagið með
lausninni:
Finnur þú fimm breytingar? 22
c/o DV, pósthólf 5380,
125 Reykjavík
Sigurvegarar fyrir tuttug-
ustu getraun reyndust vera:
1. Sigrún Sigurbjörnsdóttir,
Holtagerði 6, 640 Húsavík.
2. Gunnlaugur Bollason,
Dvergabakka 20,109 Reykjavík.
Vinningarnir verða sendir
heim.