Dagblaðið Vísir - DV - 16.10.1990, Qupperneq 10

10
ÞRIÐJUDAGUR 16. OKTÓBER 1990.
Utlönd
Gorbatsjov ekki veitt
verðlaun fyrir hagf ræði
sagði Genadi Gerasimov eftir að leiðtoginn fékk friðarverðlaunin
Mikhail Gorbatsjov gat ekki leynt gleði sinni þegar honum var tilkynnt um friðarverðlaun Nóbels. Á Vesturlöndum fögnuðu þjóðarleiðtogar með
honum en heima notuðu menn tækifærið til að minna á efnahagsástandið. Simamynd Reuter
Mikhail Gorbartsjov, forseti Sov-
étríkjanna, sagði eftir að honum
voru veitt friðarverðlaun Nóbels
að þau hvettu hann til að halda
áfram með umbætur í landinu.
Eduard Sévardnadse utanríkisráð-
herra notaði tækifærið til að minna
á að verðlaunin væru mikil viður-
kenning fyrir utanríkisstefnu Sov-
étríkjanna á síðustu árum en fyrir
utan þessa tvo sáu fáir ástæðu til
að fagnaðarláta í Sovétríkjunum.
Enginn túlkaði þó betur tilfmn-
ingar Sovétmanna en Genadi Gera-
simov, talsmaður stjórnarinnar,
þegar hann sagði að Gorbatsjov
hefði ekki fegnið verðlaunin fyrir
hagfræði. Heimamenn sáu ástæðu
til að minna á að vöruskortur hefur
aldrei verið meiri í Sovétríkjunum
frá stríðslokum og efnahagsáætlun
fyrir næstu mánuði er enn óaf-
greidd.
Heimaménn finna fyrir þessari
hlið á stefnu forsetans en á Vestur-
löndum verða menn betur varir við
breytingarnar sem hafa orðið á ut-
anríkisstefnunni. Sögur um vöru-
skort í Sovétríkjunum eru svo
gamlar og útþvældar að enginn
veitir þeim athyggli nema reyna
skortinn á sjálfum sér.
Gorbatsjov var raunar upptekinn
við fundahöld vegna efnahagsmála
þegar honum bárust boðin um
verðlaunin frá sendiherra Norð-
manna í Moskvu hálftíma áður en
tilkynnt var opinberlega um þau.
Hann hafði ekki mikinn tíma til að
fagna áður en baráttan um hrauðið
innan Kremlarmúra hófst á ný.
Fréttaskýrendur eru sammála
um að Gorbatsjov fái friðarverð-
launin nú fyrst og fremst fyrir að
beita ekki Rauöa hernum gegn
þjóðum Austur-Evrópu þegar þær
steyptu leppstjómum Sovétmanna
af stóli á síðasta ári. Menn minna
jafnframt á að Gorbatsjov hefur
notað herinn gegn andófsmönnum
innan landamæra ríkisins og í Ge-
orgíu og Azerbaijan hefur fólk fall-
ið fyrir kúlum hermanna. í Eystra-
saltslöndunum láta menn sér fátt
um fmnast enda þykir mönnum
þar nóg um nálægð Rauða hersins.
Allt fram til ársins 1985 hundsaði
Sovétstjórnin friðarverölaun Nób-
els enda voru þaö eingöngu and-
stæðingar hennar sem fengu þau.
Andófsmaðurinn Andrei Sakharov
fékk verðlaunin árið 1975 og Lech
Walesa árið 1983. í þeim tilvikum
báöum urðu verðlaunin til að vekja
upp vanþóknun Kremlveija. Það
var ekki fyrr en friðarsamtökum
lækna, bæöi í Sovétríkjunum og
Bandaríkjunum, voru veitt verð-
launin að stjómin sá að af þeim
mættihafanokkurtgagn. Reuter
Gorbatsjov hefur brætt saman nýja efnahagsáætlun
umhælií
Kaliforníu
- spáir sovéskt útlagaskáld
„Gorbatsjov endar feril sinn
sem pólitískur flóttamaöur í Kali-
fomíu,“ spáði sovéska skáldið
Irina Ratushinskaja eftir að til-
kynnt hafði verið um friðarverð-
launin. Irina en nú í útlegð í Eng-
landi. ..'vSv''
Hún sagði að veiting verðlaun-
anna til Gorbatsjovs væri aðeins
klapp gamalla andstæðinga á bak
leiðtoga heimsveldis sem væri
komið að fótum fram. Þegar
svona væri komið hefðu leiðtogar
ríkja á Vesturlöndum fulla
ástæöu til aö fagna.
Irina var fjögur ár í fangabúð-
um í Sovétríkjunum vegna and-
stöðu við stjómina í Kreml. Hún
var síðan svipt borgararéttindum
og rekin úr landi. Irina minnti á
að enn væm póiitískir fangar í
Sovétríkjunum og aðeins fáum
útlögum hefði verið leyft aö snúa
heim.
Reuter
Sömu markmið og áður
en dagarnir fleiri en 500
Sovétborgarar hafa undanfarna daga mótmælt vöruskorti i landinu. Ástand-
ið hefur ekki verið verra þar i marga áratugi. Sfmamynd Reuter
Þrátt fyrir að veiting friöaverð-
launa Nóbels hafi orðið til að minna
á stöðuna í sovésku efnahagslífi þá
miðaði þó um eitt skref í átt aö mark-
aðsbúskap þegar Gorbatsjov undir-
ritaði nýja áætlun um breytingar á
hagkerfinu.
„Tilviljun virðist hafa ráðið því að
mér em veitt friðarverðlaunin á
sama tímá og við emm að hefja nýjan
og mikilvægan áfanga í persestrojk-
unni,“ sagði Gorbatsjov í viðtali í
sovéska sjónvarpinu í gær.
Gorbatsjov er aö vinna að sam-
ræmingu á hugmyndum hagfræð-
ingsins Stanislav Sjatalíns og
Ryzkovs forsætisráðherra um nýja
efnahagsstefnu. Æðsta ráðið veitti
honum vald til að ákveða stefnuna
eftir að það hafði gefist upp á að skera
úr í máhnu í síðasta mánuði.
Unnið var hröðum höndum að nýju
áætluninni í allan gærdag og dróst
að kynna hana vegna breytinga sem
gera varð á síðustu stundu. Helstu
breytingarnar frá 500 daga áætlun-
inni sem kennd var við Sjatalín eru
að ekki er gert ráð fyrir eins ströng-
um tímamörkum og þar var gert.
Áætlunin kemur til umræðu í
Æðsta ráðinu í dag. Gorbatsjov hefur
vald frá ráðinu til að fylgja áætlun-
inni eftir með tilskipunum ef það
getur ekki fellt sig við hana. Flestir
reikna þó með að áætlunin mæti
ekki mikilli andstöðu enda má ekki
dragast öllu lengur að ráðist verði í
uppstokkun á hagkerfinu.
Miðað er við að nýja áætlunin taki
gildi þann 1. nóvember. Hugmyndin
er að koma henni í framkævmd á
tveimur árum í stað þeirra 500 daga
sem áður var rætt um.
Reuter