Dagblaðið Vísir - DV - 03.04.1991, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 3. APRÍL 1991.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK.SlMI (91 )27022 - FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1100 kr.
Verð í lausasölu virka daga 105 kr. - Helgarblað 130 kr.
Um hvað er kosið?
Nú eru páskarnir um garð gengnir og kosningabarátt-
an getur hafist fyrir alvöru. Hún verður stutt og er það
vel. Það gerir engum gagn, hvorki frambjóðendum né
heldur kjósendum, að standa í langri og strangri kosn-
ingasennu enda er upplýsingaflæði í gegnum blöð, út-
varp og sjónvarp með þeim hætti að stjórnmálaflokkarn-
ir eiga þrautalaust að geta komið sínum stefnum og
kosningamálum á framfæri á þrem til fjórum vikum.
Svo er að sjá sem slagurinn muni enn og aftur standa
á milli gömlu flokkanna, að viðbættum Kvennahstan-
um. Mikill fjöldi smáframboða og nýrra flokka er í boði
en það liggur nokkuð ljóst fyrir að enginn þeirra mun
ná umtalsverðu fylgi á landsvísu. Öll hin nýju framboð
gefa vísbendingu um þann óróa og þann jarðveg sem
er til staðar fyrir breytingar í pólitíkinni. En meðan
ekkert nýtt framboð nær sér á flug gera smáframboðin
htið annað en skemma hvert fyrir öðru og ýta kjósend-
um enn einu sinni yfir á gömlu flokkana. Það er jafnvel
farið að fjara undan Kvennalistanum.
En um hvað er þá tekist á í þessum kosningum?
Hvar eru skilin milli flokkanna, hver eru ágreiningsmál-
in? Lengi vel var haldið að atvinnumálin mundu verða
átakapunkturinn. Uppstokkun í landbúnaðarmálum,
ágreiningur um fiskveiðistefnu, álmáhð og atvinnulífið
á landsbyggðinni. í þessum málaflokkum eru línur alls
ekki skýrar. Ríkisstjórnin er nýverið búin að skrifa
undir búvörusamning og stjórnarandstaðan hefur alls
ekki skorið upp herör gegn þeim samningi. í kvótamál-
um gengur ágreiningur þvert á flokka en ekki á milli
flokka. í málefnum landsbyggðar og eflingu atvinnulífs
á landinu öllu fer mest fyrir lýðskrumi og innantómum
faguryrðum.
Um tíma stefndi í grundvallarágreining um nýtt álver
og stefnuna í stóriðjumálum en eftir að álverinu var
ýtt útaf borðinu til ákvörðunar síðar á árinu tala flokk-
arnir út og suður í því máli.
Afstaðan til Evrópubandalagsins og EFTA var líklegt
kosningamál en flokkarnir hafa forðast afdráttarlausa
afstöðu í þeim málum og enn gætir misvísandi yfirlýs-
inga innan flokkanna sjálfra um hversu langt skal geng-
ið í átt til Evrópusamstarfs. Þar verður ekki hönd á fest-
andi ef kjósendur hyggjast láta þau mál ráða atkvæði
sínu.
Einhvern tímann hefði það þótt tíðindum sæta að
verðbólgan væri komin niður í eins stafs tölu og þótt
gott veganesti í kosningabaráttu að hossa sér á þeim
árangri. En það er eins og stjórnarflokkunum verði
ekki kápan úr því klæðinu og að minnsta kosti er það
htið nefnt til lofs eða lasts enn sem komið er.
Stjórnmálaflokkarnir ganga óbundnir til þessara
kosninga um hugsanlegt stjórnarsamstarf að kosning-
um loknum. Líklegast er þó að óbeint muni það hafa
áhrif á þá sem enn eru óráðnir hvern hug þeir bera til
ríkisstjórnarinnar. Kannski endirinn verði sá að kosið
verði um ríkisstjórnina, með henni eða á móti, enda
þótt enginn frambjóðenda eða flokka gefi neinar yfirlýs-
ingar um það hvort sóst sé eftir umboði til að halda
núverandi stjórnarsamstarfi áfram.
Með öðrum orðum: ríkisstjórnin ræður mestu um
fylgi flokkanna þótt hún sé hvergi í framboði! Og það
sem kann að vera ennþá skrítnara: sumir stjórnarflokk-
anna munu njóta þess meðan aðrir gjalda stjórnarþátt-
töku sinnar. Hún er skrítin tík, pólitíkin!
Ellert B. Schram
Leikskóli:
Nýlög-hvað
tekur við?
Ný lög um leikskóla voru sam-
þykkt á síðustu dögum þingsins.
Þar með úrskurðaði Alþingi í við-
kvæmu og erfiðu deilumáli sem
staðið hefur yfir um nokkurt skeið:
Hvar á forræði leikskólamála. að
vera á íslandi?
Staðið við fyrirheit
stjórnarsáttmála
Eins og kunnugt er var það
ákveðið - aö tillögu Alþýðubanda-
lagsins, reyndar aðallega fyrir
áeggjan Hjörleifs Guttormssonar -
að hafa í stjórnarsáttmála ríkis-
stjómar Steingríms Hermannsson-
ar ákvæði um að samin skyldi
rammalöggjöf um forskólastigið.
Ég skipaði nefnd í málið og hún
skilaði tveimur frumvörpum.
Fyrra frumvarpið var um leik-
skólann almennt, starfsemi hans
og forræði í menntamálaráðuneyt-
inu. Hitt frumvarpið fjallaði um
íjármál leikskólans og gerði ráö
fyrir ríkisframlögum í stofnkostn-
að og rekstur. Fyrra frumvarpið
er nú orðið að lögum, með nokkr-
um breytingum að vísu, en hið síð-
ara hefur ekki fengist afgreitt.
Úrskurður í mikilvægu máli
Með úrskurði Alþingis er um að
ræða afgerandi niðurstöðu í því
máli sem helst hefur verið deilt um
á undanförnum árum, það er um
það hvar leikskólinn á að vistast í
stjómkerfinu. Það er ekki aðeins
deila um að einhver skrifstofa eigi
aö sjá um málin fremur en önnur
skrifstofa. Þaö er um að ræða hug-
myndafræðilega deilu sem snýst
um grundvallarsjónarmið: Eiga
börn og foreldrar að eiga rétt á leik-
skóla sem almennu úrræði eða ber
aö líta á leikskólann sem varakost
handa þeim sem „sérstaklega
stendur á fyrir“, það er einstæöum
foreldrum eða námsmönnum
o.s.frv.? Síðamefnda sjónarmiðið
var vissulega hluti af frumvarpi
félagsmálaráðherra um félagsþjón-
ustu sveitarfélaga. En aö lokum
tókst aö vinna fullan málefnalegan
sigur í þeirri deilu.
Á tímamótum ætti gjarnan aö
þakka mörgum fyrir glæsilegt
framlag til þess að leikskólafrum-
varpið varð að lögum. Fremst þar
í flokki fer þó tvímælalaust Selma
Dóra Þorsteinsdóttir, formaður
Fóstrufélags íslands, sem hefur
unnið aö málinu með ótrúlegri
þrautseigju og lagni. Hef ég sjaldan
á mínum stjórnmálaferli séð jafn-
markviss og traust vinnubrögð
sem að lokum færðu henni fullan
sigur.
Ákvarðanir sem þegar
hafa verið teknar
En hvað svo? Við höfum þegar
KjaHarinn
Svavar Gestsson
menntamálaráðherra,
1. maður G-listans í Reykjavík
ákveðið að setja af stað nokkur
verkefni í beinu framhaldi af sam-
þykkt leikskólalaganna:
í fyrsta lagi munum við gera til-
lögur um ráðningu umdæmisfóstra
í tveimur eða þremur fræðsluum-
dæmum á næsta ári.
í öðru lagi verður að styrkja leik-
skóladeild ráðuneytisins.
í þriöja lagi hefur verið farið fram
á það við foreldrasamtökin, fóstrur
og Samband ísl. sveitarfélaga að
tilnefna menn í nefnd til aö und-
irbúa drög að reglugerð.
Jöfnunarsjóður leikskóla - ?
Síöast en ekki síst ber svo að
nefna það sem er mest um vert: að
tryggja aukið fjármagn til fram-
kvæmda við leikskóla. Sveitarfé-
lögin leggja þegar mörg hundruö
miljóna fram í þessu skyni; en
meira þarf til. Og fullvíst er að
mörg sveitarfélaganna búa við
knappan íjárhag. Við þetta bætist
aö viljinn til átaks í þessum efnum
er misjafn og þaö er slæmt því að
krafan um leikskóla er krafa um
jafnrétti og reynslan sýnir að leik-
skólabörn eru að jafnaöi betur búin
undir grunnskóla en önnur börn.
Þess vegna mega foreldrar ekki
líða sveitarfélögum - né ríki -
slóöaskap í þessum efnum. Þess
vegna hlýtur ein meginspurning
kosningabaráttunnar til fulltrúa
allra flokka að vera sú hvort þeir
eru tilbúnir til þess að fjármagna
leikskólann með sérstökum að-
gerðum. Við höfum svarað fyrir
okkar leyti; forystumenn
verkalýsðhreyfingarinnar líka.
Spurningin er um frambjóðendur
flokkanna. - Hvað vilja þeir gera
til þess að tryggja aukið fjármagn
til leikskóla á næsta kjörtímabili
þannig að við náum því marki að
tvöfalda framboð á rými í leikskóla
á næstu fjórum árum?
Út af fyrir sig eru margar leiðir
til; ein er sú sem gerð er tillaga um
í frumvarpi um ríkisframlög til
leikskóla. Onnyr gæti verið fólgin
í því að stofna sérstakan tf mabund-
inn jöfnunarsjóö leikskóla sem ein-
göngu fjármagnaði stofnkostnaö.
Margir munu þá gera athugasemd
og benda á að rekstrarkostnaður-
inn sé í rauninni þyngri en stofn-
kostnaðurinn þegar allt er lagt
saman og það er réttmæt ábending.
En þá erum viö komin að öðru
vandamáli, markalínu þeirri sem
dregin var með lögunum um verka-
skiptingu ríkis og sveitarfélaga.
Þar er gert ráð fyrir því að sveit-
arfélögin hafi allan þennan kostn-
að á sínum herðum. Og þess vegna
veröur að breyta þeirri markalínu.
Þegar málin eru skoðuð í heild
væri skynsamlegasta niðurstaðan
því vafalaust sú aö veita sveitarfé-
lögum stuðning fyrir hvert barn
sem fær vistun á leikskóla - eftir
tímalengd vistunar auövitað - og
að þau framlög ákveðist af fjölda
þeirra barna sem komast í leik-
skóla en sveitarfélögin ákveði hvað
fer til rekstrar og hvað til stofn-
kostnaðar. Þar með væri leikskól-
inn orðinn sameiginiegt verkefni
ríkis og sveitarfélaga og þvf vaknar
enn sú spurning hvort ef til vill
væri réttast aö fara grunnskóla-
leiðina, semsé þá að sveitarfélögin
beri allan kostnað annan en laun
fóstranna. Það þarf líka að athuga.
Allt þetta kallar á skoöun. En
spurningin, sem verður aö bera
fram viö alla frambjóðendur allra
flokka í kosningunum, er þessi:
Hvað svo? Hvernig ætla flokkarnir
að fylgja eftir lögunum um leik-
skóla?
Svavar Gestsson
„Þegar málin eru skoöuð í heild væri
skynsamlegasta niðurstaðan því vafa-
laust sú að veita sveitarfélögum stuðn-
ing fyrir hvert barn sem fær vistun á
leikskóla..