Dagblaðið Vísir - DV - 06.04.1991, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 6. APRÍL 1991.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÚLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVÍK.SlMI (91 )27022 - FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1100 kr.
Verð í lausasölu virka daga 105 kr. - Helgarblað 130 kr.
Bush styður Saddam
Bush Bandaríkjaforseti ber ábyrgð á íjöldamorðum
hers Saddams Hussein á Kúrdum og sjítum. Hann lét
stöðva landhernaðinn í írak of snemma og leyfði íraks-
her að sleppa úr herkvínni með hergögn sín. Þetta gerði
hann til að vernda stjórn súnníta á landinu.
Til að bæta gráu ofan á svart gaf Bush í skyn, að
bandamenn teldu æskilegt, að uppreisnarmenn í írak
steyptu stjórn Saddams Hussein af stóli. Þar með leiddi
hann uppreisnarmenn til slátrunarinnar, sem nú stend-
ur yfir á vegum skjólstæðings hans i írak, Saddams.
Er uppreisnarmenn voru komnir fram í dagsljósið,
kippti Bush að sér hendinni. Hann keyrði yfir ákvarðan-
ir Schwarzkopfs, herstjóra síns, og leyfði Saddam Hus-
sein að beita þyrluher sínum að fullu gegn uppreisnar-
mönnum. Þannig leiddi Bush Kúrda og sjíta í gildru.
Þetta er eins og DV spáði í leiðara fyrir rúmum mán-
uði, þegar lauk landhernaði bandamanna í írak. Þá var
enn einu sinni ítrekað hér, að Bush vildi ekki treysta
lýðræði í löndum við Persaflóa, heldur styðja við bak
miðaldaemíra og harðstjóra gegn íransklerkum.
Komið hefur í ljós í liðnum mánuði, að Bush er hætt-
ur að þiggja ráð evrópskra ráðamanna og hallar sér
eingöngu að konungsættinni í Saúdí-Arabíu. Miðalda-
prinsarnir og Bush eru sammála um, að einhver herfor-
ingi úr röðum súnníta eigi að ráða fyrir írak.
Að vísu telja Bush og miðaldaprinsarnir, að betra sé,
að Saddam Hussein haldi ekki völdum, heldur verði
steypt af einhverju öðru óargadýri úr röðum herstjóra
súnníta. Að mati Bush og prinsanna má ólgan í Irak
ekki leiða til, að völd Kúrda og sjíta aukist.
Ennfremur er prinsum Saúdí-Arabíu og furstadæm-
anna við Persaflóa mjög illa við, að vestrænir lýðræðis-
straumar hafi áhrif á svæðinu. Þeir vilja til dæmis alls
ekki, að lýðræðislegra stjórnarfari verði komið á í Kú-
veit eftir að landið var unnið úr höndum írakshers.
Flest bendir til, að emírsættin í Kúveit ætli að halda
fast í fyrri miðaldavöld sín, jafnvel þótt hún geti, vegna
uppljóstrana í fjölmiðlum, ekki framkvæmt áætlanir
sínar um dauðasveitir gegn lýðræðissinnum. Hún fer
að öðru leyti sínu fram í skjóli Bush Bandaríkjaforseta.
Bush er ekki einn um þessa stefnu. Hann er studdur
af stofnun, sem Bandaríkjamenn kalla Þokubotna, það
er að segja utanríkisráðuneyti landsins. Þar hafa verið
elduð mörg mistökin í utanríkisstefnu Bandaríkjanna á
síðustu áratugum og þetta mál er eitt þeirra verstu.
Komið hefur í ljós, að utanríkisráðuneytið studdi
Saddam Hussein alveg fram að fyrsta degi stríðs hans
gegn Kúveit. Það studdi hann til árásarstríðs gegn íran,
lokaði augum fyrir notkun hans á efnavopnum gegn
Kúrdum og rosalegu vígbúnaðarkapphlaupi hans.
Utanríkisráðuneyti og forsetaembætti Bandaríkjanna
hafa skipulega hunzað lýðræðisöfl meðal írakskra út-
laga og jafnvel kerfisbundið neitað þeim um áheyrn.
Þetta gilti fyrir innrásina í Kúveit, sem útlagarnir höfðu
réttilega spáð, og gildir enn þann dag i dag.
Bush Bandaríkjaforseti var fyrir rúmum mánuði sig-
urvegari stríðsins við Persaflóa. Frá þeim tíma hefur
hann notað aðstöðu sína sem sigurvegari til að hjálpa
hinum sigraða við að kveða Kúrda og sjíta í kútinn í
eitt skipti fyrir öll. Hans ábyrgð er þung sem blý.
Það eru fleiri en Saddam Hussein, sem hafa gerzt
sekir um hrikalega glæpi gegn mannkyninu. Bush
Bandaríkjaforseti er einn af verra taginu.
Jónas Kristjánsson
Olíunni er
bjargað, fólkið
má farast
Erlendir fréttamenn voru komnir
tugum saman til íraska Kúrdistan
áöur en her Saddams Hussein hóf
leiftursókn til aö heimta svæðið úr
höndum uppreisnarmanna Kúrda.
Þeir fylgdu flóttamannastraumn-
um aö landamærum nærliggjandi
ríkja og var sleppt yfir landamæra-
línur sem enn eru lokaðar Kúrdum
þegar þetta er ritað.
Lýsingar þeirra á því sem þama
er að gerast eru yfirþyrmandi.
Fólkið hrekst um fjalllendið, víða
snævi þakið, á hvers konar farar-
tækjum, ógangfærum er jafnvel
ekið í hjólastólum. Flestir eru þó
fótgangandi. Fjölskyldur reyna eft-
ir mætti að halda saman. Matur er
af skornum skammti, skjólfatnað-
ur sömuleiðis. Sjá má konur á
sloppum einum sem þær brugðu
yfir sig þegar flóttinn brast á. Fjöldi
gengur berfættur. Ungbörn krókna
í kuldanum og konur taka jóðsótt
á sköflum. Stórskotalið og fall-
byssuþyrlur Saddams halda svo
uppi árásum á þessa varnarleys-
ingja.
Þarna er beinlínis um þjóðflutn-
inga að ræða. Opinberar heimildir
í Tyrklandi segja að íjórðungur
milljónar íraskra Kúrda stefni þar
að landamærunum. íranir segjast
búast við hálfri milljón að sínum
landamærum. Alls er talið að á
þriðju milljón manna sé á hrakn-
ingi um fjalllendið í Kúrdistan,
meira en helmingur kúrdneska
þjóðarbrotsins í írak.
Kúrdar í Norður-írak og múslím-
ar af trúflokki sjíta í suðri hófu
allsherjaruppreisn gegn stjórn
Saddams Hussein fyrir mánuði. Þá
hafði George Bush Bandaríkjafor-
seti heitið á íraka að velta af sér
oki harðstjórans. Enginn vafi er á
að uppreisnarmenn væntu stuön-
ings, beins eða óbeins, frá herliði
undir yfirstjórn Bandaríkjaforseta
sem hefur sjötta hluta íraks á valdi
sínu.
En þegar á reyndi var öðru nær.
Þriðjudaginn fyrir páska rýmkaði
Bush meira að segja um hendur
Saddams og herforingja hans við
að brytja niöur landslýðinn þegar
hann lét talsmann sinn tilkynna frá
Hvíta húsinu að Bandaríkjaher í
írak hefði fyrirmæli um að láta flug
íraskra herþyrlna afskiptalaust
meðan það ógnaði honum ekki
beinlínis. Er þó í vopnahléssam-
komulaginu ákvæði sem gaf fulla
heimild til að láta bandaríska flug-
herinn stöðva þennan hluta múg-
morðanna því þar segir að her-
þyrluflug sé írökum heimilt til
stjórnsýsluþarfa. Kúrdar segja aö
bandaríska herstjórnin láti Sadd-
am meira að segja haldast uppi að
beita árásarflugvélum í árásum á
borgir en flug þeirra er skýlaust
bannað í vopnahléssamkomulag-
inu.
Um svipaö leyti og Bush gaf Sadd-
am frjálsar hendur til að beita fali-
byssuþyrlum sínum gegn Kúrdum
fór hann sjálfur til Flórída í páska-
frí aö leika golf. Þaðan sendi hann
þann boöskap á miðvikudaginn að
neyð manngrúans í Kúrdistanfjöll-
um kæmi Bandaríkjastjórn ekki
við og írakar yrðu að leysa sín mál
sjálflr.
En geta Saddams til að berja nið-
ur uppreisnir af þeirri fáheyrðu
grimmd sem hann er löngu kunnur
að stafar einmitt af því á hverri
stundu George Bush ákvað að ljúka
stríðinu. Komið er á daginn að
Norman Schwarzkopf yflrhers-
höfðingi lagðist gegn því aö stöðva
sókn bandamannahersins 27.
febrúar, áður en hringnum var lok-
að um flýjandi hersveitir íraka, þar
á meðal að minnsta kosti þrjár her-
deildir Lýðveldisvarða, einvalaliðs
Saddams. Þessi liðsafli slapp því
með mikið af þungavopnum sínum
yfir Efrat til Basra, um gatið á
herkvínni sem yfirhershöfðinginn
vildi fá sólarhring í viðbót til að
loka.
Ástæðan fyrir afstöðu Banda-
ríkjástjómar, segir Josheph Fitch-
ett í Intemational Herald Tribune
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
27. mars, er þannig vaxin aö hana
er ekki hægt að gera opinbera held-
ur aðeins orða í trúnaðarsamtölum
og þá því aðeins að nöfnum heim-
ildarmanna sé haldið leyndum.
Þeir sem ferðinni ráða, hefur Fitch-
ett eftir ónefndum, -bandarískum
háembættismanni, „leggja enga
blessun yflr það sem Saddam að-
hefst eða hvernig hann fer að því
en þeir eru ekkert hnuggnir yflr
að horfa á hann þurfa að vinna
„skítverkin" við að berja niður...
uppreisnir eftir ósigur íraks“. Að
því loknu er vonast til í þessum
hundingjaherbúðum að hallarbylt-
ing verði gerð í Bagdad og við taki
ný herstjórn án Saddams sem
Bandaríkin geti tekið upp samband
við.
Ljósar verður ekki sagt, bæði í
orði og verki, aö það voru olíuhags-
munirnir helberir og einir sem
voru úrslitaástæðan til að George
Bush fór í stríö við írak þótt annað
væri látið í veöri vaka til að safna
liði á alþjóðavettvangi. Nú er sigur
unninn og ráðagerðir uppi um að
koma á fastri herstjórnarstöð
Bandaríkjanna í Bahrein og her-
stöð í Saudi-Arabíu í hjarta olíu-
svæðisins.
En þegar meirihluti íraksbúa rís
upp gegn Saddam, að beinni áeggj-
an Bandaríkjaforseta, fer George
Bush að leika golf og lætur sér fátt
um finnast þótt þeir sem hann hef-
ur ginnt út á blóðvöllinn gegn ofur-
efli séu brytjaðir niður í óshólmum
Millifljótalands eða krókni unn-
vörpum á flótta um reginíjöll.
Ásóknin í drottnunarstöðu á olíu-
auðugasta svæði hnattarins knýr
áfram stefnu Bandaríkjastjórnar á
þessum hjara. En fylgifiskur þess
hreyflvaka er andstaða við breyt-
ingar í lýðræðisátt í ríkjunum á
svæðinu. Akkeri bandarísku að-
stöðunnar er bandalagið við Saudi
konungsættina, einvalda ofsatrú-
armenn sem eiga skammt að telja
til eyðimerkurræningja. Þeir óttast
lýðræðisbreytingar umhverfis sig
og eftir að stríði lauk hlustar Bush
ekki hót á bandamenn sína í Evr-
ópu né löndunum fyrir Miðjarðar-
hafsbotni, bara Sauda.
Fyrir liggur samkomulag allra
helstu samtaka íraskra stjórnar-
andstöðuhópa um að taka höndum
saman við að koma á lýðræðisleg-
um stjórnarháttum í írak þegar
Saddam hefur hrökklast frá.
Bandaríkjastjórn vill ekkert af því
vita og hefur fram til þessa þver-
skallast við að ræða við fulltrúa
andstöðuhópanna gegn Saddam.
Þó fengu fulltrúar súnníta og sjíta
áheyrn í utanríkisráðuneytinu nú
í vikunni í fyrsta skipti en fulltrúar
Kúrda máttu ekki vera með svo
ekki liti svo út sem Bandarikja-
stjórn væri að viðurkenna banda-
lag lýðræðisaflanna. En viðmæl-
andinn var John Kelly aðstoðarut-
anríkisráðherra, forn málvinur
Saddams frá því Bandaríkjastjórn
var sem ákafast að hlaða undir
harðstjórann.
Þrátt fyrir allt eru skilyrði í írak
til að koma á frjálsu þjóðfélagi betri
en víða annars staðar á þessum
slóðum. Menntun og tækniþekking
eru á tiltölulega háu stigi. Reynslan
hefur sýnt að tilhliðrun er væn-
legra ráð en drottnun eins hóps
yfir hinum til aö halda landinu
saman. Tilraun til að viðhalda
yfirráðum hersins, sem hlutust af
nýlendustefnu Breta, eru úr því
sem komið er ávísun á land í upp-
lausn sem hlyti aö verða bitbein
nágrannaríkja. Væri þá skammt
úr öskunni í eldinn.
Magnús Torfi Ólafsson.
Kúrdar á flótta, komnir að ánni Zap sem skilur að írak og Tyrkland.
Fátæklegar reytur eru bornar í pinklum, barn situr á háhesti, konur eru
margar. Simamynd Reuter