Dagblaðið Vísir - DV - 06.04.1991, Blaðsíða 25

LAUGARDAGUR 6. APRÍL 1991.
25
David Lynch:
Geggjað góðmenni
Langar þig til þess aö sjá eitthvað
skrýtiö? Eða kannski beinlínis af-
brigðilegt. Þá er tilvaUð að gerast
aðdáandi leikstjórans David Lynch.
Lynch er í tísku um þessar mund-
ir. Hann og hans hugarheimur er
eitthvað sem allir vilja kynnast nán-
ar. Hann er heilinn bak við kvik-
myndir eins og Eraserhead, Dune,
Fílamaðurinn, Blue Velvet og nú síð-
ast Wild at Heart eða Tryllt Ást. Það
sem tryggði þó endanlega vinsældir
hans voru sjónvarpsþættirnir um
Tvídranga sem er trúlega sérstæð-
asta morðgáta sem sést hefur í sjón-
varpi. Þættirnnir hafa alls fengið 14
Emmy verðlaun og breytt Lynch á
örskömmum tíma úr listrænum sér-
vitrum leikstjóra sem fáir dáðu í
heimsfrægan listamann.
fjórar mínútur á lengd og sambland
af brúðuleik og hefðbundinni kvik-
myndagerð. Sú mynd tryggði honum
styrk frá Amerísku kvikmyndastofn-
uninni sem gerði honum kleift að
gera kvikmynd sem hét The Grand-
mother og sú var heilar 34 mínútur.
Sú mynd varð hans aðgöngumiði að
Beverly Hills Center for Advanced
Film Studies. Hann flutti þá til Los
Angeles 1970 og hefur búið þar æ síð-
an. ■
Meðan hann lagði stund á listnám
einbeitti Lynch sér að listmálun og
hefur kvikmyndum hans oft verið
líkt við málverk og þeim lýst með
tilvísunum í Ustasöguna.
Þannig er Dune sem hann gerði
eftir sögu Frank Herbert líkt við bar-
okkmálverk en Fílamanninum við
silfurætingu. Blátt flauel er sagt líkj-
ast Salvador Dali og Gustav KUmt
og Egon Shiele hafa verið nefndir
sem áhrifavaldar. Lynch málar enn
í dag í frístundum sínum þó hann sé
á kafl í kvikmyndagerð og teiknar
ennfremur teiknimyndaseríu sem
heitir The Angriest Dog in the World
eða heimsins reiðasti hundur og birt-
ist í nokkrum dagblöðum vestra.
Það er allt nýtt
„Það er allt nýtt,“ segir Lynch.
, ,Það verður alltaf að horfa á heiminn
eins og þú hafir aldrei séð hann áður
Sérvitur, geggjaður, snillingur. Þetta eru orð sem hafa verið notuð til þess
að lýsa David Lynch og verkum hans.
og þá kannski sérðu hann í nýju Tryllt ást þegar hún segir: „Heimur-
ljósi.“ inn allur er villtur i hjarta og veikur
„Þetta er skrýtinn heimur,“ segir í huga.“
unglingurinn Jefírey í Blátt flauel. -Pá
Við þetta mætti bæta orðum Lulu í
Hieronymus
Bosch Ameríku
Lynch hefur verið kallaður
Hieronymus Bosch Ameríku nútím-
ans eða sambland af Norman Rock-
well og Francis Bacon. Persónulega
er hann góðmennskan uppmáluð og
hefur oft verið sagður nauðalíkur
Jimmy Stewart. Hann er skælbros-
andi vanafastur íhaidsmaður hið
ytra og hefur m.a. pantað sér súkku-
laðihristing á sama veitingastaðnum
á hverjum degi í sjö ár samfleytt.
En það er ekki þessi hlið á persónu-
leika Lynch sem hefur aflað honum
þeirrar frægðar sem hann nú nýtur.
Það er hin hliðin sem gat áf sér Blátt
flauel, kvikmynd sem hneykslaði
bíógesti fyrir nokkrum árum með
lýsingunum á kvalalostasambandi
tveggja einstaklinga og afskiptum
saklauss borgarpilts af hinum dekkri
hiiðum mannlífsins. í sumar gerði
hann síðan Tryllta ást þar sem annað
hálfgeggjað par lék lausum hala á
tjaldinu og enn var það raunveru-
leikaskynjun Lynchs og túlkun hans
og viðhorf til ofbeldis og kynlífs sem
olli því annars vegar að myndin var
verðlaunuð á kvikmyndahátíðinni í
Cannes og hins vegar því að erfitt
reyndist að koma henni framhjá
bandaríska kvikmyndaeftirlitinu.
David Denby, kvikmyndagagnrýn-
andi við The New York Magazine,
líkti myndinni við hroðalega, sjálfs-
eyðandi vúdúbrúðu.
Eins og kaþólskur
kórdrengur
En þó Lynch sé upptekinn af kyn-
lífi hafa margir bent á að hans við-
horf til þess sé eins og viðhorf ka-
þólsks kórdrengs sem er bæði heill-
aður og óttasleginn í senn. Flestir eru
sammála um að það sé fyrst og fremst
hæfileiki Lynch til þess að gera
hversdagslega hluti óhugnanlega
sem gerir hann að listamanni ásamt
auga hans fyrir því óraunverulega.
Sumir hafa sagt að kvikmyndir hans
gerist í „Lynchlandi" þar sem engin
leið er að greina ímyndun frá raun-
veruleika. Þar verður hversdagleik-
inn líkastur martröð þar sem ekkert
er eins og það sýnist vera.
Sjálfur segir hann að kvikmynd sé
eins og tilfinning, þ.e. erfitt að lýsa
henni. Andrúmsloft myndarinnar
skiptir þannig meira máli en hin ytri
umgjörð.
Bjó í Twin Peaks
David Lynch fæddist árið 1946 og
ólst upp á hálfgerðu flakki með for-
eldrum sínum. Faðir hans var skóg-
arstarfsmaður og starfið útheimti
búsetu í ótal smábæjum í Bandaríkj-
unum, þar á meðal Missoula, Sand
Point og Spokane. í þessa reynslu
sækir hann margt í þáttaröðinni um
Twins Peaks því þó sá bær sé aðeins
til í hans hugarheimi þekkir hann
hliðstæðurnar af eigin raun.
Eftir menntaskóla stundaði hann
nám við listaháskóla í Boston og
Philadelphiu. Við skólann í Phila-
delphiu gerði hann sína fyrstu kvik-
mynd sem hét The Alphabet og var
ÞJÓÐARSÁTTIN
ENDURGREIDD
Frjálslyndir hafa mótað tillögur um breytt staðgreiðslu-
kerfi tekjuskatts, sem gerir ráð fyrir breytilegum
persónuafslætti.
Skattleysismörk hækka í 90.000 krónur á mánuði, og
þeir sem hafa tekjur innan við 150.000 krónur á mánuði
greiða minni tekjuskatt, en í núverandi kerfi.
Með kerfi Frjálslyndra eru, að hluta til, endurgreiddar
þær fórnir sem þjóðarsáttin lagði á þá sem lægst hafa
launin.
FRJÁLSLYNDIR
Ef þú vilt vita meira um þetta skattkerfi eða önnur
stefnumál Frjálslyndra, hafðu þá samband við
kosningaskrifstofur okkar, eða óskaðu eftir að
frambjóðendur heimsæki vinnustað þinn.
ATKVÆÐI GREITT F-LISTANUM ER ATKVÆÐI GREITT SJÁLFUM ÞÉR