Dagblaðið Vísir - DV - 06.04.1991, Blaðsíða 12

Dagblaðið Vísir - DV - 06.04.1991, Blaðsíða 12
12 LAUGARDAGUR 6. APRÍL 1991. Erlend bóksjá_______ Um mörðinn undir hanastélsskápnum Helstu leikrit Harold Pinters hafa verið sett á svið hérlendis og fjölmörg sýnd í sjónvarpinu í enskri leikgerð. Þessi mynd er úr sýningu á The Homecoming (Heimkoman) árið 1988. Á bekknum liggja Halldór Björnsson og Ragnheiður Arnardótti, en kringum þau standa frá vinstri Hákon Waage, Róbert Arnfinnsson, sem fékk leiklistarverðlaun DV fyrir leik sinn í verkinu, og Hjalti Rögnvaldsson. Undir lok sjötta áratugarins létu leikritahöfundar nýrrar kynslóðar til sín heyra í bresku leikhúsi. John Osborne reið á vaöið en frumsýning- in á Look Back in Anger (Horfðu reiður um öxl) 8. maí árið 1956 er gjarnan talin marka nokkur tímamót i enskri leikritun. Skömmu síðar fengu margir aðrir ungir höfundar fyrstu leikverk sín sýnd á sviði, svo sem John Arden, Arnold Wesker, Shelagh Delaney og Harold Pinter. Pinter, sem fæddist árið 1930, starf- aði sem leikari í níu ár á sjötta ára- tugnum. Hann orti jafnframt íjöld- ann allan af ljóðum og reyndi við smásöguformið áður en fyrsta leikrit hans í fullri lengd, The Birthday Party, var frumsýnt í Cambridge árið 1958. Eftir það einbeitti hann sér aö því að semja leikrit og leikþætti fyrir svið, útvarp og sjónvarp. í upphafi voru viðtökur gagnrýn- enda með fáum undantekningum neikvæðar. En Pinter lét það ekki á sig fá. Tveimur árum eftir frumsýn- inguna í Cambridge, eða 1960, voru næstu leikverk hans sett á svið í London: Einþáttungarnir The Room, sem hann samdi reyndar fyrst leik- rita sinna, og The Dumb Waiter og svo kunnasta og aö margra áhti merkasta verk hans, The Caretaker. Þar með má segja að Pinter hafi kom- ist inn á beinu braut framans í ensku leikhúsi og á fremsta bekk meöal leikritahöfunda á Englandi. Ný heildarútgáfa Nú, þegar Pinter er orðinn sextug- ur og að mestu leyti hættur að semja leikrit, hefur ný heildarútgáfa á rit- verkum hans séð dagsins ljós í papp- írskiljum. Og ævistarf hans er all- mikið að vöxtum: sex leikrit í fullri lengd og íjöldinn allur af einþáttung- um og stuttum revíuþáttum. Hér er verkum hans raðaö eftir aldri og byrjað á The Birthday Party. Önnur verka hans í fyrsta bindi rit- safnsins eru: (frumsýningarár innan sviga): The Room (1960), The Dumb Waiter (1960), útvarpsleikritðð A Slight Ache (1959), The Hothouse (1980 en samið 1958) og A Night Out (1960). Einnig tvær smásögur sem Pinter samdi áður en hann hóf leik- ritun, The Black and White og The Examination, og ræða sem hann hélt árið 1962 og nefndi „Writing for the Theatre". Fimm leikrit eru í öðru bindi rit- safnsins. Þar ber fyrst að nefna The Caretaker (1960). Síðan fylgja styttri verk: The Dwarfs (1960), The Collec- tion (1961), The Lover (1963) og Night School (1960). Þá eru hér einnig fimm stuttir revíuþættir sem Pinter samdi um svipað leyti og greinin „Writing for Myself ‘ frá árinu 1961. í þriðja bindinu eru einkum leikrit frá síðari hluta sjötta áratugarins. Þar ber hæst The Homecoming (1965). Hin eru sjónvarpsleikritin Tea Party (1965) og The Basement (1967), útvarpsleikritið Landscape (1968) og einþáttungurinn Silence (1969). Einnig eru hér sex revíuþættir, smá- sagan Tea Party sem fjallar um sama efni og samnefnt leikrit og eftirmæli um leikara sem Pinter starfaði með á írlandi á sjötta áratugnum. Verk Pinters frá síðustu tveimur áratugunum eru í fjórða bindinu. Þrjú þeirra eru í fullri lengd: Old Times (1971), No Man’s Land (1975) og Betrayal (1978), en með fylgja ein- þáttungarnir Monologue (1973), Family Voices (1981), A Kind of Al- aska (1982), Victoria Station (1982) og One for the Road (1982), leikþátt- urinn Mountain Language (1988) og að auki ræða sem Pinter flutti árið 1970 er hann tók við svonefndum Shakespeare-verðlaunum í Ham- borg. Ógn í hversdagsleika Harold Pinter var spurður að því snemma á ferli sínum hvort hann gæti útskýrt um hvað leikrit hans fjölluöu eiginlega. „Mörðinn undir hanastélsskápnum,“ svaraði hann að bragði. Þetta svar Pinters varð ýmsum til- efni til heilabrota engu síður en leik- rit hans sem mörg hver, og þá eink- um þau fyrstu, virkuðu á leikhús- gesti- sem torráðnar gátur sem höf- undurinn setti á svið í umhverfi hversdagsleika. Sem leikskáld hefur Pinter tækn- ina og tungumálið fullkomlega á valdi sínu. Og hæílleikann til að gefa tungutaki alþýðu manna nýtt inntak á sviöinu. Hann sýnir gjarnan, ekki síst í elstu leikritunum, fáar persón- ur í ósköp venjulegu herbergi. Fólk sem talar hversdagslegt mál en þó á þann hátt að úr verður margræöinn, jafnvel ljóðrænn skáldskapur. Og að baki er einhver ógn sem kemur ýmist utan frá eða býr innra með persón- unum sjálfum. Spennd magnast milli persónanna og fær að lokum ofsa- fengna útrás. Þegar endurnýjuð eru kynni af Pinter við lestur þessa ritsafns er augljóst að hann var langöflugastur og ferskastur í Ustsköpun sinni fram á miðjan sjöunda áratuginn eða þar til The Homecoming sá dagsins ljós. Hann tók svo aftur hressilegan kipp á áttunda áratugnum. En eftir frum- sýningu Betrayal, þar sem hann snýr snilldarlega á haus hefðbundinni þróun söguþráðar, árið 1978 hefur fátt forvitnilegt frá honum komið. Allt bendir því til þess að hann hafi þegar lokið ævistarfi sínu sem að sjálfsögðu nægir nú þegar til að skipa honum í fremstu röð enskra leikrita- skálda á þessari öld. PLAYS ONE, PLAYS TWO, PLAYS THREE, PLAYS FOUR. Höfundur: Harold Pinter. Faber and Faber, 1991. Metsölukiljur Bretland Skáldsögur: 1. Catherine Cookson: TME WINGLESS BIRD. 2. Mary Wesley: A SENSIBLE LIFE. 3. A.S. Byatt; POSSESSION. 4. Arthur Huiley: THE EVENING NEWS. 5. Mary Jane Staptes: THE LODGER. 6. Jack Higgins: COLD HARBOUR. 7. John MoiUmer TITMUSS REGAINED. 8. Danielle Steel: DADDY. 9. John le Carrá: THE RUSSIA HOUSE. 10. Judith Michoel: A RULiNG PASSION. Rit almenns eólls: 1. GAROENS OF ENGLAND & WALES 1991. 2. Peter Mayle: A YEAR IN PROVENCE. 3. Drivlng Standords Agency: YOUR ORIVlHQ TEST. 4. Rosemory Conley: COMPLETE HIP & THK5H DIET. 5. Shella Alcock: HISTORIC HOUSES, CASTLES & GARDENS 1991. $. Rosemary Conley: METABOLISM BOOSTER DIET. 7. Hannah Hauxwell: SEASONS OF MY LIFE. 8. Rosemary Conley: INCH-LOSS PLAN. 9. Audrey Eyton: THE KIND FOOD GUIDE. 10. Sarah Key: BACK IN ACTION. (Byggt á The Sunday Times) Bandaríkin Skéldaögur: 1. ThoméB Harris: THE SILENCE OF THE LAMBS. 2. Robert Ludtum: THE BOURNE ULTIMATUM. 3. LaVyrie Sportcer: BtTTER SWEET. 4. Mory Higgins Clurk: THE ANASTAStA SYNDROME AND OTHER STORIES. 5. Michael Blake: DANCES WITH WOLVES. 6. Thomas Harrts: RED DRAGON. 7. Netson DeMllle: THE GOLD COAST. B. Dlck Frencis: 8TRAIGHT. 9. Nancy Prlca: SLEEPING WITH THE ENEMY. 10. Terry Brooks: THE SCIONS OF SHANNARA. 11. Judith Michael: A RULING PASSION. 12. Harold Coyle: BRIGHT STAR. 13. John Sandlord: SHADOW PREY. 14. P.D. James: DEVICES AND DESIRES. 15. James A. Mlchener: CARIBBEAN. Rit almenns eölis: 1. Thomas L. Frledman: FROM BEIRUT TO JERUSALEM. 2. Betty Mahmoody, Wllllam Hoffer: NOT WITHOUT MY DAUGHTER. 3. Csrtton Smfth * Thomas Guilfen: THE SEARCH FOR THE GREEN RIVER KILLER. 4. Jerry Hopklns & Danny Sugerman: NO ONE HERE GETS OUT ALIVE. 5. Robert Fulghumt ALL t REALLY NEED TO KNOW I LEARNED IN KINDERGARTEN. 6. Davíd Fromkin: A PEACE TO END ALL PEACE. 7. M. Scott Peck: THE ROAD LESS TRAVELEÐ. 8. Judlth Mlller & Laurle Mylrole: SADDAM HUSSEIN ANO THE CRISIS 1N THE GULF. 9. John Nalsbitt & Patricio Aburdene: MEGATRENDS 2000. 10. S. Jill Ker Coneway: THE ROAD FROM COORAIN. 11. Robert Futghum: IT WAS ON FIRE WHEN I LAY DOWN ON IT. (Byggl ó New York Ttmes Book Rcvlew} Danmörk Skáldsögur: 1. Jenniter Lynch: LAURA PALMERS HEMMELIGE DAGBOG. 2. Tom Wolfe: FORFÆNGELIGHEDENS BÁL. 3. Jean M. Auet: HESTENES DAL. 4. Isabet Ailende: EVA LUNA. 5. Jean M. Auel: HULEBJ0RNENS KLAN. 6. Jean M. Auei: MAMMUTJÆGERNE. 7. Marcel Pagnol. MIN FARS STORE DAG, MIN MORS SLOT. 8. Bjarne Reuter: VI DER VALGTE MÆLKEVEJEN 1-2. 9. Stephen King: ONDSKABENS HOTEL. 10. Isabel Allende: ÁNDERNES HUS. (Byggl á Polltiken Sondag) Umsjón: Elías Snæland Jónsson Japan ofar öllum öðrum Dirk Pitt er söguhetja í nokkr- um spennusögum eftir Banda- ríkjamanninn Clive Cussler. Þetta er hinn mesti kraftaverka- maður sem tekst ávallt að leysa vandann í lokin og skiptir þá engu máli hver andstæðingurinn er. Að þessu sinni á Pitt í höggi við valdasjúkan japanskan auðkýf- ing sem vill leggja allan heiminn undir sig og þjóð sína. Þessi jap- anski dreki hefur undirbúiö slíka valdatöku allt frá uppgjöf Japana árið 1945. Þegar sagan hefst hefur hann öll nauðsynleg vopn tiltæk, þar á meðal kjarnorkusprengjur. Hann gleymdi bara að reikna með Pitt. Grunnhugmynd þessarar spennusögu er ekki svo vitlaus og margir kaflar sögunnar hin skemmtilegasta afþreyting. Hins vegar er Cussler á stundum svo langorður og margorður að les- andanum fer óneitanlega að leið- ast þófið, enda sagan mörg hjörl. DRAGON. Höfundur: Clive Cussler. Pocket Books, 1990. Á hælum fjöldamorð- ingja Nú þegar The Silence of the Lambs hefur slegið í gegn á hvíta tjaldinu og samnefnd skáldsaga Thomas Harris, sem kvikmyndin er byggö á, aftur skotist upp í efsta sæti metsölulistans, hafa féglöggir útgefendur dustað rykið af fyrri skáldsögum höfundarins. Þaö á viö um Red Dragon. Sú saga kom fyrst út fyrir tíu árum en er nú endurútgefm og selst grimmt. Eins og aörar spennusögur Harris er hér fjallaö um baráttu bandarísku alríkislögreglunnar við fjöldamorðingja. Þessi „rauöi dreki“ velur sér hefðbundnar flölskyldur sem fórnarlömb og tekur af lífi bæði börn og full- oröna. Lögreglumaöurinn Will Graham, sem hafði dregið sig í hlé eftir að hafa nær látið lífið viö handtöku annars fjöldamorö- ingja, læknisins Hannibal ;,mannætu“ Lecter, er kallaöur til starfa á ný. Þetta er vel samin og spennandi saga og hin besta afþreying. Skyldleikinn viö The Silence of the Lambs leynir sér þó ekki enda söguþráðurinn ekki ósvipaöur og efnistökin lík. RED DRAGON. Höfundur: Thomas Harris. Dell, 1991.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.