Dagblaðið Vísir - DV - 11.07.1991, Blaðsíða 4

4
FIMMTUDAGUR 11. JÚLÍ 1991.
Fréttir
Reiknað með 3
prósent verðbólgu
- kaupmáttur minnki um 0,5%
Drög að þjoðhagsspa fyrir 1992:
; 20%
Brúttó landsframleiðsla 1945-1994
-10%
1945
20%
15%
10%
5%
-5%
-10%
1950
1955
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990 1994
Grafið gerir ráð fyrir hámarksáhrifum ef farið verður að fullu eftir tillögum Hafrannsóknastofnunar og lands-
framleiðslan minnkar um 2% á næsta ári. Þjóðhagsstofnun reiknar með minni samdrætti. Síðan er stuðst
við spá Þjóðhagsstofnunar um áhrif framkvæmda vegna álvers 1993 og 1994.
„Að gefnu fóstu gengi og mati
alþjóðastofnana um erlenda verð-
bólgu fæst að framfærsluvísitalan
muni hækka um tæp 6 prósent
milli ársmeðaltala sem felur í sér
um 3 prósent hækkun frá upphafi
til loka ársins,“ segir í drögum að
nýrri þjóðhagsspá fyrir árið 1992.
Þjóðhagsstofnun lagði spána fram
á fundi ríkisstjórnarinnar í fyrra-
kvöld. Þórður Friðjónsson, for-
stjóri Þjóðhagsstofnunar, sagði um
þessa verðbólguspá í viðtali við DV
í gær að 3 prósent verðbólga væri
forsenda ef menn ætluðu að halda
föstu gengi á næsta ári við minnk-
andi landsframleiðslu.
Þjóðhagsstofnun segir í spánni
að gert sé ráð fyrir að kaupmáttur
tímakaups verði rúmlega hálfu
prósenti lakari 1992 en að meðal-
tali á yfirstandandi ári. Laun, nafn-
laun, hækki um rúmlega 5 prósent
milli áranna 1991 og 1992. Þessi spá
sé reist á tveimur stoðum. Annars
vegar fæst þessi niðurstaða úr hag-
líkani Þjóðhagsstofnunar en hins
vegar samrýmist trauðla föstu
gengi að almennar launahækkanir
verði meiri, að sögn Þjóðhagsstofn-
unar.
Raungengi krónunnar miðað við
verðlag mun samkvæmt spánni
hækka um 1,5 prósent á næsta ári.
Þessi drög að þjóðhagsspá fela í
sér um 0,5 prósent samdrátt fram-
leiðslu í landinu en stofnunin segir
þó ennfremur: „Verði tillögum Haf-
rannsóknastofnunar fylgt um
fiskafla á komandi fiskveiðiári yrði
samdráttur landsframleiðslu lík-
lega á bilinu 1-2 prósent,“ sem sé
allt að tveimur prósentum, eins og
sést á meðfylgjandi graíi.
í drögunum er gert ráð fyrir að
nýtt álver verði reist og eru áhrif
þess á hagvöxtinn, landsfram-
leiðsluna, áætluð nema einu pró-
senti á næsta ári. En mikill kippur
kæmi síðan í hagvöxtinn árin þar
á eftir. Þjóðhagsstofnun gerir ráð
fyrir að samdrátturinn í sjávarafla
gangi til baka árin 1993-1995. Ál-
framleiðsla er talin munu hefjast á
síðari hluta ársins 1995. Lands-
framleiöslan eykst um 5 prósent
1993 og 7 prósent 1994, sjá meðfylgj-
andi graf. En samtímis verður við-
skiptajöfnuður mjög neikvæður og
verður hallinn á honum mestur
árið 1994 eða um 10 prósent áf
landsframleiðslu. Erlendar skuldir
ná hámarki í árslok 1995 og verða
þá um 61 prósent af framleiðslunni
í landinu, þar af yrðu rúmlega 10
prósent skuldir Atlantsáls.
10-14% samdráttur
aflaverðmætis
Þjóðhagsstofnun segir að 10-14
prósent samdráttur aflaverðmætis
felist í tillögum Hafrannsókna-
stofnunar nú. Mestu veldur skerð-
ing þorskafla um fimmtung en til-
lögurnar gera einnig ráð fyrir
minni ýsu-, ufsa- og grálúðuafla. í
drögum aö þjóðhagsspá er reiknað
með að aflaverðmæti minnki um
9-10 prósent. Samdráttur útflutn-
ingsframleiðslu sjávarafurða veröi
8 prósent. Að öllum greinum sam-
anlögðum reiknar Þjóðhagsstofn-
un með því að útflutningsfram-
leiðsla á árinu 1992 verði 4,5 pró-
sent minni í heild en á yflrstand-
andi ári.
Viðskiptakjör við útlönd eru talin
munu versna um 3,5 prósent milli
áranna 1991 og 1992.
Minni kaupmáttur ráðstöfunar-
tekna eftir skatta er talinn munu
leiða til þess að einkaneyslan
minnki á næsta ári um 1,5 prósent
en samneyslan, eyösla hins opin-
bera, er talin munu vaxa um 2 pró-
sent milli áranna 1991 og 1992.
Reiknað er með að viðskiptahall-
inn við útlönd verði 17,5 milljarðar
króna borið saman við 13 milljarða
á yfirstandandi ári. Þetta svarar til
þess að hallinn fari úr 3,6 prósent
af framleiðslunni í landinu í 4,6
prósent.
-HH
Jón Hjartarson skólameistari tekur
fyrstu skóflustunguna að bóknáms-
húsi. DV-mynd Örn
Noröurland vestra:
Fyrsta skóflu-
stungan tekin
aðfjölbrauta-
skólanum
Öm Þóraiinsson, DV, Fljótum;
Miðvikudaginn 3. júlí var tekin
fyrsta skóflustungan að bóknáms-
húsi Fjölbrautaskóla Norðurlands
vestra á Sauöárkróki. Það var skóla-
meistarinn Jón Hjartarson sem tók
fyrstu skóflustu; guna og lét þess
getið við það tækifæri að nú rættist
langþráður draumur starfsmanna
skólans að sjá hilla undir bætta að-
stöðu á flestum sviðum skólanum til
handa.
Áður en athöfnin hófst undirritaöi
Ólafur B. Óskarsson, oddviti héraðs-
nefndar V-Húnavatnssýslu, samning
um aðild V-Húnvetninga að upp-
byggingu skólans.
Það er Byggingafélagið Hlynur hf.
á Sauðárkróki sem er verktaki við
byggingu bóknámshússins og er
stærð hússins fyrirhuguð 2464 ferm.
Samkvæmt útboði á húsið að vera
fullbúið árið 1995 og lóð frágengin
ári síöar, framkvæmdahraðinn
ræðst þó endanlega af flárveitingum
hins opinbera. Arkitektar að bók-
námshúsinu eru Albína og Guðfinna
Thordarson.
Viðstaddir athöfnina voru starfs-
menn Fjölbrautaskólans, fulltrúar í
héraðsnefnd Skagaíjarðar og oddvit-
ar héraðsnefnda Austur- og Vestur-
Húnavatnssýslna.
í dag mælir Dagfari______________
Áframhaldandi kreppa
Isiendingar hafa búið við kreppu
undanfarin þrjú ár. Kreppan hefur
lýst sér í því að kaupmáttur launa
hefur hækkað frá því sem var fyrir
nokkrum árum. Sjávarútvegurinn
hefur náö sér á strik, verslunin
hefur byggt nýja Borgarkringlu og
landbúnaðurinn hefur gert nýjan
búvörusamning þar sem ríkið hef-
ur lofað nokkrum milljörðum á ári
hverju í niðurgreiöslur vegna batn-
andi ástands ríkiskjóðs. Bílainn-
flutningur hefur aukist, ferðalög-
um til útlanda hefur fjölgað og
gasgrill seljast upp í hvert skipti
sem sést til sólar.
Kreppan hefur að vísu leitt til
þess að nokkur fyrirtæki hafa farið
á hausinn en það er bara betra að
þau fari á hausinn og greinir sauð-
ina frá höfrunum. Auk þess er það
orðinn liður í endurhæfingu fyrir-
tækja að gera þau gjaldþrota og
sagt er að sumir hafi þaö að atvinnu
að láta reksturinn fara yflr um til
að hann komist á réttan kjöl. Enda
er enginn bilbugur á starfsmönn-
um slíkra fyrirtækja sem vilja ólm-
ir leggja fé í áframhaldandi rekst-
ur. Þannig hafa starfsmenn Álafoss
látið í ljós áhuga á að yfirtaka fyrir-
tækið og Landsbankinn ætlar að
reka Álafoss áfram af því bankan-
um flnnst það góður business þótt
Álafoss sé að öðru leyti farinn á
hausinn.
Þessi stutta lýsing á ástandinu
segir sína sögu um kreppuna. Hún
hefur gengið vel og skapað góðæri
til lands og sjávar. Þegar Stein-
grímur lét af störfum sem forsætis-
ráðherra sagði hann réttilega að
engin ríkisstjórn á íslandi hefði
tekið við jafngóðu búi enda ríkti
kreppan mestallan þann tíma sem
Steingrímur sat við stjórnvölinn.
Það sama sagði Ólafur Ragnar
Grímsson. Hann benti á að verð-
bólga væri komin niður í eins stafs
tölu, viðskiptakjör hefðu stórbatn-
að og innlendur sparnaður væri
meiri en þekkst hefði áður. Þetta
voru blómatímar, sagði Ólafur og
var þar að lýsa afleiðingum krepp-
unnar.
Nú voru menn farnir aö óttast
aö kreppunni linnti og efnahagur-
inn væri að færast í eðlilegt horf.
Álver var og er á leiðinni, Græn-
landsþorskurinn var líka á leiðinni
og evrópskt efnahagssvæði var
sömuleiðis á leiðinni. Þetta leit allt
heldur illa út.
En þá komu fiskifræðingamir
eins og frelsandi englar með nýja
skýrslu og sjávarútvegsráðherra
gat tilkynnt að takmarka þyrfti
aflamagn við tvö hundruð og fimm-
tíu þúsund tonna þorskveiöar sem
samsvaraði níu milljarða tapi fyrir
þjóðarbúið. Á sama tíma hélt ríkis-
stjórnin fund og upplýsti að tuttugu
milljarða króna vantaði upp á fjár-
lög. Forstjóri Þjóðhagsstofnunar
gat flutt okkur þau gleðitíðindi að
kreppan mundi vara áfram, fjórða
árið í röð, og þetta yrði lengsta sam-
dráttarskeið sögunnar.
Allt eru þetta góðar fréttir og
uppörvandi. íslendingar geta treyst
því að kreppan er ekki búin. Viö
megum enn eiga von á gjaldþrotum
sem hjálpa atvinnulífinu til að
komast á réttan kjöl og við megum
enn búast við að þurfa að herða
sultarólina til að geta lifað góðu lífi.
Framtíðin er sem sagt björt í
áframhaldandi kreppuástandi og
nú er allt útlit fyrir að álver drag-
ist á langinn, Grænlandsþroskur-
inn hverfi og evrópskt efnahags-
svæði sé úr sögunni. Enda hafa ris-
ið upp samtök í landinu gegn Evr-
ópu sem sýnir að íslendingar vilja
ekki undir neinum kringumstæö-
um skapa skilyrði fyrir tollfrelsi
inn á evrópskan markað. Það
mundi spilla kreppunni og bæta
lífskjörin sem mundi aftur leiða til
versnandi lífskjara.
Davíð Oddsson var heppinn að
taka við stjórnartaumunum í miðri
kreppunni og mega svo eiga von á
því að kreppan verði viðvarandi.
Það hefði verið rothögg á nýja
stjórn og nýja ráðherra ef krepp-
unni hefði létt og allir hefðu farið
að hamast í því að eyða umfram
efni og hlaupa upp til handa og fóta
með ótímabærar og óaðgengilegar
kröfur. Þá hefði Davíð ekki ráðið
neitt viö neitt. Nú getur hann sofið
rólegur og komið til þjóðarinnar
og sagt henni að ekkert sé að ótt-
ast. Kreppan mun sjá til þess að
þjóðin lifir áfram við góðæri krepp-
unnar og ríkisstjórnin getur af-
greitt fjárlög með halla af því allir
skilja að ríkissjóður er á hausnum
eins og annað þegar kreppan er
annars vegar.
Það er sannarlega bjart fram
undan. Dagfari