Dagblaðið Vísir - DV - 10.08.1991, Qupperneq 23

22
LAUGARDAGUR 10. ÁGÚST 1991.
Róttaekar breyt-
ingar ekki í mín-
u m verkahiing
- sr. Heimir Steinsson, nýráðinn útvarpsstjóri, segir hug sinn
„Ég sótti um þetta starf vegna þess
að mér hefur lengi þótt Ríkisútvarpið
í heild vera eins konar hjarta ís-
lenskrar nútímamenningar og þar
streymir í gegn allt það sem við með
einum eöa öðrum hætti köllum
menningu í þessu landi. Jafnframt
er Ríkisútvarpið-Sjónvarp, hljóð-
varp, rásirnar báðar og svæðisút-
vörpin kynningarmiðstöð erlendra
menningaráhrifa, smiðja þar sem því
er rennt í íslenska deiglu og íslenskt
mót.
Vil koma við sögu '
menningarþróunar
Ég hef variö ævinni hingað til í
ýmiss konar menningarstarfsemi,
fyrst sem rektor Skálholtsskóla og
síðan hér á Þingvöllum, auk annars,
þannig að mér leikur hugur á að
koma frekar við sögu menningarþró-
unar í þessu landi og hafa áhrif á
hana,“ sagði séra Heimir Steinsson,
prestur og þjóðgarðsvörður á Þing-
völlum, í samtali við DV. Sr. Heimir
var valinn úr hópi 14 umsækjenda
til þess að gegna starfi útvarpsstjóra.
„Ég hef rennt huganum í þessa átt
einu sinni fyrr en sótti þá ekki um
embættið. Síðan þegar staðan losnaði
í sumar fór ég að hugsa málið í al-
vöru og ákvað að sækja og láta á það
reyna hvort mér yrði treyst."
Taldi mig eiga nokkra
von um starfið
- Varstu bjartsýnn á að fá starfið?
„Ég hefði sjálfsagt ekki sótt um
þetta ef ég hefði ekki talið mig eiga
einhverja von. Ég var ekki bjartsýnn
eða svartsýnn í sjálfu sér en þegar
ég frétti niðurstöðuna varð ég fyrst
og fremst undrandi og jafnframt
ákaflega glaður," sagði Heimir og
kveikti sér í vindli dagsins sem fram
til þessa hafði gefist afar lítill tími til
þess að reykja. Síminn þagnaði varla
þá stund sem blaðamenn DV stóðu
við á Þingvallabænum og margir
vildu verða til þess að óska Heimi til
hamingju með nýjan áfanga í starfi.
Pólitísk stöðuveiting
- Nú er þetta óumdeilanlega pólitísk
stöðuveiting. Hefur þú verið flokks-
bundinn í einhveijum stjómmála-
flokki?
„Ég á mér enga stjómmálalega
sögu og hef ekki verið virkur í nein-
um stjómmálasamtökum öll mín
fullorðinsár. Því get ég ekki séð að
um sé að ræða pólitíska stöðuveit-
ingu í neikvæðri merkingu þess orðs.
Fyrst minnst er á þetta er rétt að rifja
upp að Ríkisútvarpiö á að gæta hlut-
leysis í stjómmálum og ég vona að
afskiptaleysi mitt af þeim efnum geti
frekar orðið til góðs í því tilliti.“
Varheimagestur
á Skúlagötunni
- Fjórtán sóttu um starfið alls og
margir með umtalsverða reynslu af
Sr. Heimir var heimagestur á Skúlagötunni meðan útvarpið var þar til húsa
og hefur forn og ný kynni af stofnuninni. DV-myndir Hanna
störfum í útvarpi. Hver hefur þín
reynsla verið á þessu sviði?
„Það vill svo skemmtilega til aö ég
á bæði gömul og ný tengsl við Ríkis-
útvarpið. Árið 1959 setti ég saman
minn fyrsta útvarpsþátt um menn-
ingarefni austan af landi. Á námsár-
unum annaðist ég iðulega þætti með
blönduðu efni og flutti erindi. Á ár-
unum sem ég var rektor Lýðháskól-
ans í Skálholti hélt ég skólanum mjög
á lofti og notaði til þess útvarpið í
ríkum mæli. Héðan frá Þingvöllum
hafa komið frá mér margir. útvarps-
þættir um ýmis efni.
Þannig er ég býsna kunnugur á
þessum bæ, það er aö segja á hljóð-
varpinu. í gamla daga var sagt um
þá sem voru vel kunnugir í Skálholti
að þeir væru heimagestir. Ég leit á
mig sem heimagest á Skúlagötunni í
gamla daga.
Þar fyrir utan hef ég haft umtals-
verð afskipti af annars konar fjöl-
miðlun, skrifað í blöð áratugum sam-
an,“ segir sr. Heimir og kveikir enn
í vindlinum.
Kunnugur
fjölmiðlum
„Þannig má segja að ég sé nokkuð
kunnugur fjölmiðlum. Sjónvarpið
þekki ég hins vegar tæpast nema sem
áhorfandi en hef mikinn áhuga á því
og geri mér vel grein fyrir styrkleika
þess öfluga miðils sem það er. Ég á
mér, eins og nærri má geta, drauma
um framtíð sjónvarpsins."
- Viltu segja okkur frá draumum
þínum um þetta?
„Ég vil það í rauninni ekki að svo
stöddu. Ég býst við að hefja þetta
starf með því aö kynnast sem best
starfsmönnum Ríkisútvarpsins, hög-
um þeirra og viöhorfum og starfsað-
stöðu. Ég vænti og einkar góðs af
samstarfi við útvarpsráð. Þegar
stimdir líða fram þá hreyfi ég ein-
hveijum þeim hugmyndum sem með
mér bærast við þessa aðila alia. Að
höfðu slíku samráði mun ég kynna
sjálfur niðurstöðumar í útvarpi og
sjónvarpi.
Maður færir ekki fjall
Gætum að því að íslenska ríkisút-
varpiö er 60 ára gömul stofnun og
það á sér volduga og djúpa arfleifð í
vitund þjóðarinnar. Þar kemur ekki
neinn nýr maður stökkvandi og sníð-
ur af fjall eða fyllir upp dal. Hann
býr sig e.t.v. undir að hagræða ein-
hveijum steinum þegar hann hefur
ráðfært sig við þá sem kunna á járn-
karlana og geta haggað hnullungum
með honum. Það væri oflæti af mér
að ijúka til daginn sem mér er veitt
umrætt embætti og vera með stórar
fullyrðingar um það sem ég ætla að
breyta," segir Heimir og brosir í
kampinn eins og manni í hans stöðu
sæmir. „Ég vil nefna að ég hef oft
verið ánægður með umfjöllun fjöl-
miðla, sérstaklega dagblaða, um dag-
skrá útvarps og sjónvarps og vænti
mér góðs af auknu samstarfi við vini
mína á dagblöðunum á því sviði.“
Ekki mitt að
selja rás 2
- Sjálfstæðismenn hafa hreyft hug-
myndum um að losa um einokunar-
aðstöðu Ríkisútvarpsins með ýmsum
hætti og hefur verið nefnt að selja
rás 2, svo dæmi sé tekið. Hver er þín
afstaða til breytinga af þessu tagi?
„Breytingar eins og þessar eru í
verkahring stjómmálamanna og Al-
þingis. Ég ræðst til Ríkisútvarpsins
eins og það er í dag, sem starfsmaður
stofnunar, að sönnu sem stjórnandi
en engu að síður sem embættismað-
ur sem lýtur ákvöröunum þeirra sem
með löggjafar- og framkvæmdavald
fara. Menn ættu jafnan að gera sér
ljósan þann mun sem er á embættis-
manni og þjóðkjömum stjómvöld-
um. Það er ekki í mínum verkahring
að varpa fram skoðunum um þetta
efni nákvæmlega. Mér finnst afar
vænt um rás 2 og mun alls ekki leggja
til að hún verði seld.
Útyarpið
sameiningarafl
Ríkisútvarpið hefur ómetanlegu
hlutverki að gegna sem sameiningar-
afl er nær til ystu nesja og innstu
dala þessa lands, sameiningarafl
þjóðar og þjóðlegrar sjálfsvitundar.
Því sýnist mér allt sem eflir Ríkisút-
varpið verða þjóðinní til gagns frem-
ur en hitt sem kynni að draga úr
þeim miðsóknarmætti þess sem ég
tel að þjóðin þarfnist. Ríkisútvarpið
er „þjóðvarp" í þess orðs bestu merk-
ingu. Svo hefur lengi verið og ætti
að verða á komandi tíð.“
- Ertu ánægður með það hvemig
Ríkisútvarpið hefur brugðist við
aukinni samkeppni á undanfórnum
árum?
„Ég er mjög ánægður með það. Mér
þykir vænt um það hvernig kvíarnar
hafa verið færðar út bæði með svæð-
isútvarpi og ýmiss konar spjallþátt-
um þar sem hinn almenni hlustandi
á þess kost að leggja orð í belg. Ég
nefni ekki einstaka þætti en tilgang-
ur þeirra er góður þótt á ýmsu velti
með framkvæmdina eins og gengur
meðal mennskra rnanna."
Lengi má gott bæta
- Hefur þér þótt sem hlustanda, í
ljósi þess sem þú segir um menning-
arhlutverk Ríkisútvarpsins, hlutur
menningarefnis vera nægur í dag-
skránni?
„Hann verður aldrei um of. Ég sé
ekki neina ástæðu til þess að kvarta,
nema síður sé, en þar má lengi gott
bæta og það tel ég vera meginhlut-
verk stofnunarinnar."
- Hvert er þitt eigið eftirlætisút-
varpsefni, hverju missir þú aldrei af?
Útvarpssögur og lestur
íslendingasagna
„Þar er margt sem nefna mætti.
Ég hef afar gaman af töluðu máli og
þykir vænt um útvarpssögurnar. Ég
nefni lestur íslendingasagna fyrr og
síðar og mér er mjög hugleikið marg-
víslegt tónlistarefni sem útvarpið
flytur. Þetta á við um bæði útvarp
og sjónvarp, að breyttu breytanda.
Fréttir eru náttúrlega það sem ég
sleppi aldrei. Fastir punktar í minni
tilveru eru sjónvarpsfréttir klukkan
átta og útvarpsfréttir klukkan sjö að
morgni og hvaðeina þar á milli. Ánn-
ars er það svo mikið sem Ríkisút-
varpið hefur gefið mér í áranna rás
að það er erfitt að gera upp á milli
efnisþátta. Ég býst við að ég hlusti
álíka mikið á rásir útvarpsins.
Á mínu bernskuheimili var mikið
hlustað á útvarpið. Ég er alinn upp
úti á landi og ég veit að um land alllt
er mikið fylgst með þessum miðli.
Mér verður hugsað til alls þess fólks
sem bíður t.d. á föstudags- og laugar-
dagskvöldum eftir góðu sjónvarps-
og útvarpsefni. Mér finnst nokkuð
brýnt að reyna að muna eftir þessu
fólki öllu, ekki einungis mínum
hugðarefnum, hversu kær sem þau
kunna að vera,“ segir sr. Heimir.
„En þó útvarpið hafi á sínum tíma
tekið við af gömlu kvöldvökunum þá
breytast tímamir og mennirnir með
og við getum ekki vænst þess að fjöl-
skyldan sameinist um að hlusta á
útvarpið eins og hún gerði á þeim
tíma sem Helgi Hjörvar las um Bör
Börsson eða Einar Ólafur Sveinsson
íslendingasögur."
Á seyðfirsku
menningarheimili
Heimir Steinsson er fæddur 1. júlí
1937 á Seyöisfirði, sonur hjónanna
Steins Stefánssonar, skólastjóra þar,
og konu hans, Arnþrúðar Ingólfs-
LAUGARDAGUR 10. ÁGÚST,1991f
Sr. Heimir Steinsson útvarpsstjóri og eiginkona hans, Dóra Erla Þórhallsdóttir, kveðja Þingvelli i haust eftir 10 ára dvöl.
dóttur. Heimir er elstur fimm systk-
ina. Meðal þeirra eru rithöfundarnir
Iðunn og Kristín, tónlistarmaðurinn
Ingólfur og yngsti bróðirinn, Stefán,
hefur gefið út tvær ljóðabækur. Sjálf-
ur hefur Heimir fengist við ritstörf
af ýmsu tagi og meðal annars gefið
út eina ljóðabók, Haustregn, sem
Almenna bókafélagið gaf út. Var
æskuheimili hans mikið menningar-
heimili?
„Faðir minn var skólastjóri, kór-
stjóri og organisti á Seyðisfirði. Á
mínu æskuheimili var því mikið
fengist við bækur og tónmennt. Við
börnin ólumst upp í kirkjukórnum
og móðir mín var mikil bókamann-
eskja, lá yfir bókum seint og snemma
og hélt slíku mjög að okkur.
Ég gekk móðurafa mínum, Ingólfi
Hrólfssyni, mjög til handa fyrstu ár-
in. Hann átti ofurlítið bú á Seyðis-
firði og við rákum það saman, hann
og ég. Hann var mikill kvæðasjóður
og fornsagna og af þeim brunni jós
hann yfir okkur systkini. Þannig er
hér nokkuð langan slóða að draga.“
Forðaö frá orgelinu
Faðir séra Heimis hafði áhuga á að
setja soninn til mennta í tónlist og
gera hann að kirkjuorganista. Ekki
varð þó af þvi vegna þess að á unga
aldri féll Heimir og handleggsbrotn-
aði og hefur vinstri hönd hans aldrei
orðið jafngóð. Sjálfur segir hann að
óhappið hafi forðaö sér frá því að
þurfa að brjóta heilann um hvort
hann ætti að verða organisti. Við
nánari eftirgrennslan kemur í ljós
að hann spilar engu að síður á píanó
og orgel, þó ekki sé það á opinberum
vettvangi, og hefur lagt til ljóðið við
Syng þú Suðurland, nokkurs konar
átthagasöng Sunnlendinga sem víöa
hefur verið fiuttur í tilefni af M-hátíð
á Suðurlandi 1991, en lagið er eftir
Einar Sigurðsson, organista við
Þingvallakirkju. Sr. Heimir tók stúd-
entspróf frá Menntaskólanum á Ak-
ureyri 1957 og varð í efstu sætum
yfir skólann á stúdentsprófi, enda
þótti hann skarpur námsmaður. Síð-
ar nam hann fornleifafræði í Kaup-
mannahöfn og síðar íslensk fræði í
tvo vetur við Háskóla íslands áður
en hann settist þar í guðfræðideild,
en þaðan lauk hann námi með hæstu
einkunn sem til þess tíma hafði verið
gefin við HÍ.
Skólafélagi Heimis frá árunum í
MA lýsti honum svo við blaðamann
að hann hefði verið þver, einbeittur
og ráðríkur. Mega starfsmenn Ríkis-
útvarpsins búast við strangri stjórn?
Samvinna frekar
en ráðríki
„Ég hef fengist við stjórn tveggja
ríkisstofnana í nær tvo áratugi. Mér
er því afar ljóst að samvinna er lyk-,
ilorð á slíkum starfsvettvangi, hvort
sem hann er stór eða smár, en ekki
strangleiki. Ég hygg nú að sá strák-
ur, sem fyrir 34 árum var þver, hafi
lært eitt og annað á síðustu 20 árum
og gangi því betur en áður að sitja á
þeim eiginleika. Vonandi hef ég lært
þann sveigjanleika sem samfara
festu hlýtur að einkenna stjórnanda.
Hann verður að hafa skoðun en jafn-
framt að vera reiðubúinn að láta af
henni ef rök eru fyrir því.“
Vildi vera biskup
- Þegar staöa biskups var laus síðast
bauðst þú þig fram til starfans og
varðst annar þeirra fjögurra sem
buðu sig fram. Ertu metnaðargjarn?
„Ég væri hræsnari ef ég færi að
segja nei við svona spurningu."
Heimir er kvæntur Dóru Erlu Þór-
hallsdóttur og eiga þau tvö börn.
Þórhallur er eldri og hefur fetað í
fótspor föður síns og er settur sókn-
árprestur á Norðfirði og fram-
kvæmdastjóri kirkjumiðstöðvar
Austurlands. Eiginkona hans er séra
Ingileif Malmberg, skipaður sóknar-
prestur á Norðfirði. Þau eiga tvær
dætur, Dóru Erlu .og Rakel. Dóttir
Heimis og Dóru, Arnþrúður, lauk
prófi frá Menntaskólanum í Reykja-
vík í vor.
Eftir að námi lauk þjónaði sr.
Heimir sem prestur á Seyðisfirði en
síðar var hann einn vetur við nám í
kirkjusögu við Edinborgarháskóla.
Síðan fékkst hann við kennslu í lýð-
háskólum í Danmörku og Noregi um
þriggja ára skeiö en kom heim 1972
og tók við starfi rektors við Lýðhá-
skólann í Skálholti og byggði þann
skóla frá grunni. Þar starfaði hann
til 1981 þegar hann tók við starfinu
á Þingvöllum. Auk þessa hefur hann,
eins og fram hefur komið, lagt hönd
á fjölda verkefna annarra. En hvað
gerir þjóðgarðsvörðurinn þegar
hann er ekki að vinna? Hver eru
áhugamálin?
Fjölþætt áhugamál
„Æth ég lesi ekki mest. Þó hef ég
í seinni tíð stundað útivist í vaxandi
mæli með skipulögðum hætti til þess
að bæta mína góðu heilsu. Þá ferðast
ég á fjallahjóli sem ég eignaðist frá
dóttur minni. Hestamennska er fjöl-
skyldusport og dóttir mín og eigin-
kona eiga fimm hross í haga. Við ríð-
um saman út hér í nágrenninu þegar
tóm gefst til.
Náttúrubarn
með bíódellu
Ég er mikið náttúrubarn og elska
íslenska náttúru. Vænst þykir mér
um hana í mikilli kyrrð. Margar
mínar stærstu stundir hef ég átt úti
í náttúrunnar ríki og hef frá unga
aldri stundað gönguferðir.
Jafnframt er ég, mér liggur við að
segja óhæfilega, elskur að sjónvarp-
inu og það líður varla svo kvöld aö
ég ekki sitji lengur eða skemur yfir
því.
Ég hef mikinn áhuga á kvikmynd-
um, heillaðist snemma af þeim. Með-
al minna eftirlætismeistara þar má
nefna Ingmar Bergman og Bunuel.
Ég hef fylgst með íslenskri kvik-
myndagerð og fagna þeirri grósku,
sem þar er að finna, og tel brýnt að
styrkja hana með tiltækum ráðum.
Leiklist hefur ennfremur heillað mig
og Þjóðleikhúsið verið meðal minna
eftirlætisskemmtistaða um áratugi.
Nefna má að ég hef mikið yndi af
tónlist, hlusta mikið á tónlist og söng
í kórum meðan ég kom því við. Hver
veit nema ég læðist bakdyramegin
inn í einhvern kór í Reykjavík til
þess að að standa þar í öftustu röð
svo lítið beri á. Ég á ógleymanlegar
minningar frá fyrri árum um þátt-
töku í kórsöng," segir sr. Heimir.
- Kemur þú til með að sakna prests-
starfsins og staðarins hér á Þingvöll-
um?
„Hér situr enginn í tíu ár án þess
að hugsa til staðarins með angur-
værð. Ég vona að ég geti tekið eitt-
hvað af anda Þingvalla með mér í
Efstaleitið.
Auk alls annars fylgir konan mín
mér frá Þingvöllum til Reykjavíkur.
Henni á ég allt það að þakka sem
orðið er í lífi mínu.
Hvað varðar prestsstarfiö verður
það að fara sem má. Mín lífsreynsla
er sú að það er hægt að þjóna Kristi
við hljóðnema, skrifborð og á sjón-
varpsskjá ekki síður en við altarið."
-Pá