Dagblaðið Vísir - DV - 10.01.1992, Blaðsíða 13

FÖSTUDAGUR 10. JANÚAR 1992.
13
Meiming
Bók ársins
Þaö eru mikil tíðindi að þessi bók birtist á
íslensku. Federico García Lorca er eitt helsta
skáld Spánar á þessari öld. Hann lifði þó ein-
ungis fyrsta þriðjung hennar, var aðeins 38
ára þegar hann var myrtur af Francoliðum
í upphafi spænsku borgarastyijaldarinnar.
Það morð verður vart skýrt með ritum hans,
a.m.k. yrði þar torfundinn póhtískur boð-
skapur að því er ég best veit.
García Lorca er íslendingum að góðu
kunnur, ekki síst eftír leiksýningar á Húsi
Bernörðu Alba, Blóðbrullaupi og Yerma. En
hann vaktí ekki síður athygli sem ljóðskáld
en leikskáld. Af 2000 bls. ritsafni hans er
fjórðungur lagður undir ljóð, en tæplega
helmingur leikrit. Þetta eru ótrúlega mikil
afköst þegar þess er gætt, hve góð verk þetta
eru. Þó nokkuð hefur verið þýtt á íslensku
af ljóðum García Lorca, a.m.k. af Baldri Ósk-
arssyni, Guðbergi Bergssyni, Málfríði Ein-
arsdóttur og Sigríði, systur hennar. En sér-
staklega verður að nefna það að í fyrra birt-
ust Tataraþulur hans í þýðingu Þorgeirs
Þorgeirssonar. Það er syrpa 19 ljóða. Svið
þeirra er mjög áþekkt og í Blóðbrullaupi,
ástír, afbrýði og morð, að viðbættum óhugn-
anlegum ofsóknum gegn þessari flökkuþjóð.
Ramminn er fom danskvæði eins og kunn
eru á íslandi í safnritunum Fornir dansar
og Kvæði og dansleikir. Þetta eru einfold frá-
sagnakvæði um harmsögulegar ástir, þjóð-
sagnakennd og ljóðræn. Sum minna á þulur,
þá eru í ljóðunum stuttar ljóðhnur með
reglubundinni hrynjandi, og endurtekningar
með tilbrigðum. Inni á milh eru dramatísk-
ari kaflar. En innan þessa þjóðkvæðaramma
bregður García Lorca upp módernum, mót-
sagnakenndum myndum, svo lesandinn
stöðvast við draumkennda fegurð þeirra.
Súrrealisti í New York
Þessari bók fylgja þarfar skýringar og eink-
um er góður fengur að erindi sem höfundur
hélt víða um dvöl sína í New York og kveikj-
ur einstakra ljóða. Erindið er hinn ákjósan-
legasti inngangur að Ijóðabálkinum, þyki
einhverjum ljóðin óárennileg. í þeim ríkir
súrreahsminn, svo ljóðin eru eins og sýni-
dæmi um stefnuna. Hér rekast stöðugt á ó-
sættanlegar andstæður í ljóðmyndum, svo
engin leið er að botna í ljóðunum með rök-
hugsun. En ljóðin eru þeim mun áhrifameiri
sem skynjun, yfirþyrmandi í kvöl, losta og
öðrum tilfinningum. Bókin er svo fjölbreytt
að erfitt er að velja dæmi en lítum á fáeinar
andstæðuþrungnar myndir í eftirfarandi
ljóði. Dögunin er persónugerð og stynur af
einhverri vanlíðan en jafnframt er hún eitt-
hvað sem menn vilja ekki leggja sér tíl
munns. Liljur eru kenndar við angist (eigin-
lega málaðar af henni í frumtexta), en smá-
peningar haga sér eins og þeir væru ránfugl-
ar. Reikningsdæmi eru eins og for, en blóð
er haf, þar sem menn bíða skipbrot. Byrjun-
in er í hátígnarlegu umhverfi, með ijórum
súlum og miklum tröppum, en einkunnar-
orðin mynda soralega andstæðu, og ljóðinu
lýkur í eins konar glundroða. Of langt mál
yrði hér að ræða hvaða áhrif þetta óskiljan-
lega tal hefur, en m.a. skapa þessar mótsagn-
ir mynd af sundruðum umheimi, sem er
óskiljanlegur og ógnandi. Sú mynd er miklu
máttugri en ef okkur væri bara sagt að þann-
ig sé New York.
Dögun
í New York kemur dögunin
meö Qórar forarsúlur
og hvirfilvind af svörtum dúfum
buslandi í fúlu vatni.
í New York stynur dögunin
í gríðarstórum stigum
og leitar milli brúnanna
aö liljum lýsandi angistar.
Dögunin kemur og enginn leggur hana í munn
sér
því morgunninn og vonin eru hvergi nærri.
Stundum koma mergðir af smápeningum svíf-
andi
og rífa í sig yfirgefm böm á götum úti.
Fyrstu vegfarendumir skynja innað beini
að þeirra bíður ekki paradís eða ástameisti
heldur forarvilpa tölustafa og reglna,
innantómir leikir og tilgangslaus sviti.
Dagsbirtan er grafin í skarkala og hlekki
af ófyrirleitnum vísindum með slitnar rætur.
Um götur úthverfanna reika ömiagna vemr,
likt og nýstignar á land eftir skipbrot í blóði.
Þýðingin
viröist í stórum dráttum vel gerð, a.m.k.
við fyrstu sýn. Einnig á íslensku er þetta til-
komumikill skáldskapur, hrynjandi kvæð-
anna og yfirbragð er líkt og í frumtexta.
Bókmeimtir
Örn Ólafsson
Undirritaður verður aö láta þeim eftír að
dæma um nákvæmnina sem betri eru í
spænsku. Þó sat ég yfir þýðingunni með
frumtexta og orðabók og bar saman hér og
þar. Sums staðar virtíst mér verulega vel
takast til, t.d. í „Vals milli greina“, þar sem
rímskipanin helst í leikandi léttri danshrynj-
andi ljóðsins. En skrítíð var að sjá þar: „Und-
ir mui greinanna" fyrir: „numen“, því það
orð þýðir: goð, innblástur, hæfileikar. Víðar
fannst mér vera óþörf ónákvæmni, því ekk-
ert réttlætti hana, hvorki rím, hrynjandi né
myndmál í fríljóðum svo sem „1910“. En þar
segir m.a.: „eða hátíð öskunnar í huga þess
sem grætur um nætur" - síöustu tvö orðin
eru þýðing á: „por la madrugada" sem merk-
ir: í dagrenning. Enn verra blasti þó við á
Federico Garcia Lorca. Var myrtur af Franc-
oliðum, aðeins 38 ára að aldri.
næstu bls.: „Ég bauð þér ástar venju, axlir
Appolós". Síðustu tvö orðin eru þýðing á:
„hombre de Apolo", sem merkir: „maður
Appolós". Þýðandi hefur mislesið hombre
sem hombros, en það merkir axlir. í sama
ljóði stendur:
Hugsun andartaksins, birta gærdags,
teikn og vísbendingar örlaganna.
Síðusta orðið er þýöing á: „acaso“ sem
merkir: af tilviljun. Neðar í sama ljóði stend-
ur: „blái hestur bijálsemi og firru“, en ætti
að vera: „brjálsemi minnar". Allt var þetta
á bls. 10-11, og mér féll nánast allur ketíO í
eld í 3. ljóði. Alla hendir skyssur, en í eftír-
mála þakkar þýðandi fleiri en tveimur „yfir-
lesurum mörg góð ráð og ábendingar." Varla
hafa þau þó borið þýðingu saman við írum-
texta eða hvað? Ég vona að úr svona hnökr-
um verði bætt við endurútgáfu, sem verður
að koma fyrr eða síðar því það eru þvílík
stórtíðindi að fá þetta verk á íslensku að
ekki mun önnur merkari hafa út komið á
síðasta ári.
Bókin er óvenjusmekkleg að ytri gerð, með
teikningum höfundar, m.a. á kápu.
Federico García Lorca:
Skáld i New York.
ský 1991, 158 bls.

’

KOSTABOÐ VIÐ HLEMM
LAUGAVEGI 116
Hér er stærsta tækifærið
tilaðviima í störhappdrætti
UMBOÐSMENN SÍBS í REYKJAVÍK OG NÁGRENNI :
AÐALUMBOÐ
Suðurgötu 10, sími 23130
VERSLUNIN GRETTISGÖTU 26
sími Í3665
BÓKABÚÐIN HVERAFOLD 1-3,
Grafarvogi, sími 677757
SJÓBÚÐIN
Grandagaröi 7, sími 16814
HAPPAHÚSIÐ
Kringlunni, simi 689780
BENSÍNSALA HREYFILS
Fellsmúla 24, sími 685632
BÓKABÚÐIN HUGBORG
Grímsbæ, sími 686145
BÓKABÚÐ ÁRBÆJAR
Hraunbæ 102, sími 813355
VERSLUNIN STRAUMNES
SÍBS-DEILDIN, REYKJALUNDI
SÍmi 666200
BÓKABÚÐIN ÁSFELL
Háholti 14, Mosfellsbæ,
sími 666620
BÓKABÚÐ OLIVERS STEINS
Hafnarfirði, Vilborg Sigurjónsdóttir, sími 50045
BÓKABÚÐIN GRÍMA
Garðatorgi 3, Garðabæ,
sími 656020
SÍBS-DEILDIN, VÍFILSSTÖÐUM
sími 602800
BORGARBÚÐIN
Hófgeröi 30, Kópavogi, sími 42630
VÍDEÓMARKAÐURINN
Hamraborg 20A, Kópavogi, sími 46777
SPARISJÓÐUR KÓPAVOGS
Vesturbergi 76, sími 72800
Engihjalla 8, sími 44155
MIÐINN KOSTAR
AÐEINS 500 KR.
- MEÐ MESTU
VINNINGSLÍKURNAR
Drögum á þríðjudagínn