Dagblaðið Vísir - DV - 10.01.1992, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 10. JANÚAR 1992.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLÚN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvaemdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLT111,105 RVlK, SlMI (91J27022-FAX: Auglýsingar: (91 )626684
- aðrar deildir: (91 )27079
GRÆN NUMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.-
Vafasamur sparnaður
Ríkisstjórnin undir forystu heilbrigöisráðherra hefur
kynnt nýjustu sparnaðartillögur sinar. Þær fela það í
sér að skerða á ellilífeyri og örorkubætur. Ráðherrann
gerir ráð fyrir að þar sparist 200 milljónir króna. Vegna
þessara tillagna hafa spunnist fróðlegar deilur um þenn-
an þátt velferðarkerfisins, einkum þar sem Sighvatur
Björgvinsson er sakaður um að skera niður lífeyri til
þeirra sem minnst mega sín. Það er ekki talið sæmandi
jafnaðarmanni að krukka þannig í grundvallarbaráttu-
mál jafnaðarmanna sem einmitt hafa hrósað sér af því
að vera höfundar og fylgismenn almannatryggingakerf-
isins.
Skerðingin á örorkubótunum er ekki umdeild að ráði
þar sem peningar, sem þar sparast, verða notaðir til að
bæta öðrum örorkuþegum upp þær bætur sem þeir
hafa nú. Athyglin hefur hins vegar beinst að ellibótun-
um en tillaga ráðherra gengur út á það að ellilífeyrisþeg-
ar, sem hafa haft umtalsverðar atvinnutekjur, fá hlut-
fallslega minni bætur eftir því sem tekjur þeirra eru
hærri. Mörkin eru sett við 66 þúsund króna mánaðar-
tekjur og er talið að skerðingin taki til um þrjú þúsund
manns og þar af missi um tólf til íjórtán hundruð þeirra
alveg af ellilífeyrisbótum.
Deilan snýst um það hvort skerða megi réttindi sem
allir ellilífeyrisþegar eiga að njóta vegna þess að fólk
hefur greitt allan sinn starfsaldur inn í kerfið og hefur
þar af leiðandi lögmætan og áunninn rétt til bóta án
tillits til efnahags.
Þetta er deila sem ekki er ný af náhnni. Menn hefur
greint á um það hvort velferðarkerfið eigi að ná ein-
göngu til þeirra sem á opinberri aðstoð þurfa að halda
eða hvort eitt eigi yfir alla að ganga. Siðarnefnda leiðin
hefur verið ráðandi í almannatryggingakerfmu íslenska
að því er varðar almennar bótagreiðslur og sama hefur
gilt um barnabætur og örorkustyrki. Sighvatur Björg-
vinsson er þar af leiðandi að leggja grunninn að nýrri
stefnu þar sem kerfið á að gera mannamun eftir því
hver fjárhagur bótaþega er.
Galhnn er bara sá að ekki er tekið tillit til tekna af
fjármagnseign eða fasteignum heldur eingöngu miðað
við atvinnutekjur. Reglan, sem ráðherrann miðar við,
er því hálfkák og óréttlát í sjálfu sér ef hann vill á ann-
að borð gera upp á milli einstaklinga út frá fjárráðum
þeirra. Það er til að mynda ekki skertur bótaréttur og
ellilífeyrir þeirra einstaklinga sem hafa háar tekjur úr
lífeyrissjóðum. Breytingin hefur það eitt í fór með sér
að ellilífeyrisþegar eru lattir til að stunda atvinnu eftir
að þeir eiga rétt á ehhífeyri úr tryggingunum og kann
sú þróun að orka tvímælis.
Sighvatur Björgvinsson verður ekki sakaður um að
ganga á skjön við jafnaðarstefnu þegar hann gerist tals-
maður ofangreindra breytinga. Hins vegar hlýtur hann
sem jafnaðarmaður að vera gagnrýndur fyrir að vilja
draga úr því fjármagni sem fer til almannatrygginga.
Eöeyrir, sem nemur tólf th fjórtán þúsund krónum, er
ekki til skiptanna og í rauninni smánarlega lágur. Að
því leyti er hér tekið undir þá gagnrýni framsóknar-
manna að því fé, sem ráðherrann nær af tekjuháum líf-
eyrisþegum, væri betur varið til að hækka greiðslurnar
th þeirra sem á þeim þurfa að halda í stað þess að ríkis-
sjóður sæki sér sparnað á kostnað tryggingabótaþega.
Halla ríkissjóðs á að leysa öðruvísi en með því að sehast
í pyngju bamafólks og aldraðra.
Ellert B. Schram
Fyrir tæpu ári, í mars 1991, voru
vinsældir George Bush, forseta
Bandaríkjanna, í hámarki. Hann
náði þá meiri vinsældum en nokk-
ur forseti fyrr eöa síðar, yfir 94
prósent bandarískra kjósenda voru
ánægð með hann. Það var að sjálf-
sögðu eftir ökuferðina miklu í
gegnum Kúveit og þær loftárásir
sem á undan gengu sem leiddu til
dauða um 150 þúsund íraka en 145
Bandaríkj amanna.
Bush var hylltur sem einn mesti
leiðtogi sögunnar, þjóðarstolt
Bandaríkjamanna rauk upp úr öllu
valdi, við tókumargar vikur af
sjálfsumgleði, þjóðrembu og sig-
urmarséringum hermanna í ótal
borgum Bandaríkjanna. Það var
þá almennt álit að Bush væri svo
vinsæll að kjör hans í forsetakosn-
ingunum í nóvember í haust væri
sama sem tryggt.
Efnahagskreppa
En nú er Eyðimerkurstormurinn
gleymdur, sigurvíman er runnin
af almenningi, Saddam Hussein sit-
ur enn og styrkir stöðugt stöðu sína
og áframhaldandi stjórn hans
George Bush, forseti Bandarikjanna. -,,... lætur betur að bregðast við
vandamálum og áskorunum en taka frumkvæði og móta sjáifstæða
stefnu," segir Gunnar m.a. i greininni. Simamynd Reuter
George Bush
í kreppu
varpar miklum skugga á innantó-
man sigur í stríðinu. Bandaríkja-
menn eru að mestu hættir að hugsa
um þennan fræga sigur. Það eru
önnur og nærtækari mál sem liggja
þeim á hjarta, sem sé að Bandarík-
in eru í alvarlegri efnahagslegri
lægð sem dýpkar stöðugt eftir
skamma uppsveiflu í kjölfar bjart-
sýninnar sem fylgdi Eyðimerkur-
storminum.
Atvinnuleysi fer vaxandi, örygg-
isleysi miöstéttarinnar grefur um
sig, almenn óánægja með versn-
andi lífskjör breiðist út. Bilið milh
ríkra og fátækra breikkar. Hinir
fátækari dragast stöðugt aftur úr
og samkvæmt skoðanakönnunum
eru tveir þriðju almennings þeirrar
skoðunar að afkoma þeirra sé lak-
ari nú en árið 1989. Þetta eru alvar-
leg tíðindi fyrir Bush og afstaða
almennings til hans endurspeglast
í vinsældakönnunum.
Nú síðast kom í ljós að aðeins 47
af hundraði voru ánægðir með
Bush í desember og það er í fyrsta
sinn sem vinsældir hans fara niður
fyrir 50 prósent. Eitt ár er langur
timi í póhtík og vinsældir eru
hverfular eins og hrun Bush sann-
ar.
Japan
Bush hefur reynt að svara þessu
með því að leggja ofuráherslu á ný
atvinnutækifæri en í leiðinni kenn-
ir hann erlendri samkeppni að
miklu leyti um samdráttinn. Hann
hefur nú verið í Japan og reynt að
afla sér vinsælda heima fyrir með
því að kenna japanskri samkeppni
um samdráttinn í bandarískum
iðnaði og saka Japana um ósann-
gjama viðskiptahætti meö því að
takmarka innflutning til Japans.
Þetta gengur í almenning. Japan
er óvinsælt einmitt vegna þess hve
japanskar vörur eru orönar fyrir-
ferðarmiklar á Bandaríkjamarkaði
en um leið víkur Bush sér undan
að taka sjálfur ábyrgð á efnahags-
stjóminni.
Sú lægð sem nú gengur yfir er
almennt talin eftirköst eftir það
óhóf og takmarkalausu skulda-
söfnun sen einkenndi stjóm Ron-
alds Reagan. Og Bush var kjörinn
út á það að hann ætlaði ekki að
breyta neinu og ekki hækka skatta,
enda hefur hann ekkert raunhæft
gert til úrbóta.
Bush lætur betur að bregðast við
vandamálum og áskorunum en
taka fmmkvæði og móta sjálfstæða
Kjallarinn
Gunnar Eyþórsson
fréttamaður
stefnu. Utanríkismál em hans sér-
grein og þar nýtur hann sín.
Bandarískum almenningi finnst að
yfirgnæfandi meirihluta að hann
eyði allt of miklum tíma í utanrík-
ismál. En á sama tíma hefur Bush
verið hikandi og ráðvilltur gagn-
vart endalokum kalda stríðsins og
hruni Sovétríkjanna. Þar hefur
hann ekki tekið neina afgerandi
forystu eða mótað stefnu heldur
aðeins látið berast með straumn-
um.
Pat Buchanan
og David Duke
Kosningabaráttan fyrir kosning-
arnar í haust hófst strax í fyrra og
byrjar fyrir alvöru nú í næsta mán-
uði með forkosningum í New
Hampshire. Þar mun Bush fá mót-
frambjóðanda sem gæti orðiö hon-
um skeinuhættur. Pat Buchanan
er rammur íhaldsmaður af þeim
skóla sem vill nýja einangrunar-
stefnu, það er að Bandaríkin þurfi
ekki lengur að hafa afskipti af
umheiminum eftir lok kalda stríðs-
ins. Þau eigi að draga sig út úr
tengslum við umheiminn og ein-
beita sér að eigin vandamálum.
Þetta guðspjall hljómar vel í eyr-
um hægrimanna í báðum flokkum,
ekki síður demókrata en repúblik-
ana. Buchanan, sem er þekktur
fréttaskýrandi og fyrrum aðstoðar-
maður og ræðuskrifari fyrir Nixon
og Reagan, getur neytt Bush til að
taka sér stöðu utar á hægri vængn-
um en hann er þegar. Hægrimenn
í Repúblikanaflokknum hafa aldrei
veriö fyUilega sáttir við hann en
Buchanan er þeirra maður. Því er
spáð að Buchanan fái mikið fylgi í
New Hampshire, jafnvel yfir 40
prósent, og fari svo verður hann
talinn sigurvegari þar.
Framboð Buchanans sýnir Uka
hversu mjög Bush hefur vanrækt
stjórn innanlandsmála þannig að
þar stefnir í mikiö óefni. Öfga-
sinninn David Duke í Louisiana,
fyrrum Ku Klux Klan-maður og
nýnasisti, hefur sýnt fram á með
miklu fylgi meðal hvítra lágstéttar-
manna hve móttækUegur almenn-
ingur getur verið fyrir boðskap
öfgasinna og lýðskrumara þegar
verulega harðnar í ári. Fylgi Dukes
er sjúkdómseinkenni og vitnis-
burður um mikla niðurbælda reiði
út af versnandi lífskjörum.
Demókratar
Demókratar hafa enn engan
sannfærandi frambjóðanda þótt
sex þeirra séu komnir fram á sjón-
arsviðið. Annar hvor þeirra CHnt-
ons, ríkisstjóra í Arkansas, eða
Harkins, öldungadeUdarmanns frá
Iowa, er talinn sigurstranglegasti
frambjóðandinn en Bush er eftir
sem áður í sterkri stöðu til að ná
endurkjöri. Það er þó ekki gefið
mál.
Ef hann heldur áfram að láta reka
á reiðanum heima fyrir gæti
óánægja hægri manna, ný einangr-
unarstefna og versnandi lífskjör
almennings sameiginlega haft þau
áhrif að dreifa fylgi hans meðal
hægri armsins og sameina and-
stæðinga hans um frambjóðanda
demókrata, hver sem hann verður.
Gunnar Eyþórsson
„ Japan er óvinsælt einmitt vegna þess
hve japanskar vörur eru orðnar fyrir-
ferðarmiklar á Bandaríkjamarkaði en
um leið víkur Bush sér undan að taka
sjálfur ábyrgð á efnahagsstjórninni.“