Dagblaðið Vísir - DV - 28.04.1993, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 28. APRÍL 1993
15
Vísar Grágás veginn?
Mikill ágreiningur er um gildandi
kvótakerfi sem heftir athafnafrelsi
útvegsmanna; rýrir möguleika á
arðbærum rekstri; flytur vinnu úr
landi út á sjó og hefur reynst
byggðaflandsænlegt af því að kvót-
inn er bundinn skipum og afla-
reynslu, ekki byggðarlögum. Auk
þess hefur kerfið kallað fram brask
útvegsmanna með eign, sem þjóðin
á, ekki þeir.
Full þörf er á að meta rétt arð-
semi hinna ýmsu stærða báta,
skipa og veiðitækni. Önundur Ás-
geirsson, fv. forstjóri OUs, hefur
skrifað athyghsverðar greinar um
máhð sem furðuhljótt hefur verið
um. Þjóðhagslega hagstæðustu út-
gerðirnar virðast vera smábátaút-
gerðin, krókaveiðamar og línu- og
netaveiðar. Stóru og dýru togar-
amir virðast í kostnaði éta meira
en aflafé sitt.
Hér þarf nýja hugsun til að
tryggja þjóðhagslega arðbæra fisk-
veiðistefnu og þjóðinni arð af eign
sinni, fiskimiðunum.
Vísbending reynslunnar virðist
vera sú að ný fiskveiðistefna þurfi
að örva þjóðhagslega hagkvæma
útgerð línu- og netabáta en draga
úr sóuninni sem fylgir óhag-
kvæmri stórskipaútgerð.
Hvað kennir Grágás?
Lög þjóðríkisins skilgreindu ekki
fiskveiðimörk eða landhelgi sem
fjarlægð frá ströndum. Greinilegt
er þó af Grágás að ekki var litið á
sjóinn umhverfis ísland sem sam-
eign alls mannkyns samkvæmt
erlðavenju Rómarréttar. Þær meg-
inreglur giltu að sjávarútvegs-
bóndinn átti fiskveiðirétt, neta og
reka, á landi sínu og út frá því að
vissu dýpi.
Þar fyrir utan var „almenningur
er fjórðungsmenn eiga allir sam-
an“. Enn utar var „cúmennings-
haf‘, sem alhr íslendingar áttu
sameiginlega.
Með hliðsjón af Grágás
Ef við beitrnn nýrri hugsun gegn
kvótakerfinu, afnemum það og tök-
um upp nýtt með hhðsjón af Grá-
gás, jafnframt heíðbundnum
verndarráðstöfunum gegn smá-
fiskadrápi og ofveiði, gæti hið nýja
kerfi í frumdrögmn htið þannig út:
1) Smábátaútgerð, króka- og hnu-
veiði á bátum allt að 30 tonnum,
væri öhum fjórðungsmönnum
Kjallariim
Dr. Hannes Jónsson
fyrrv. sendiherra
frjáls út að 12 mílum undan
fjórðungnum.
2) Neta- og hnuveiði stærri báta
væri öllum íjórðungsmönnum
frjáls á milh 12 og 50 mílna út
frá fiórðungnum.
3) Togaraveiðar væru öhum lands-
mönnum frjálsar á svæði 50-200
mílur frá ströndum landsins.
4) Stærri togurum, frystiskipum og
verksmiðjuskipum væri bannað
að veiða innan 200 mílna marka
en fijálst að veiða utan þeirra.
Þessa nýju hugsun, byggða á
gömlum grunni Grágásar, þyrfti aö
skoða nánar með útvegsmönnum
báta og togara, fiskverkendum,
fiskifræðingum, fuhtrúum sam-
bands sveitarfélaga og Sjómanna-
sambandsins, við mótun nýrrar
fiskveiðistefnu.
Hannes Jónsson
„Þjóðhagslega hagstæðustu útgerðirn-
ar virðast vera smábátaútgerðin,
krókaveiðarnar og línu- og netaveið-
nv, u

,Stóru og dýru togararnir virðast í kostnaði éta meira en aflafé sitt,“ segir m.a. í grein dr. Hannesar.
Gaman í strætó
Fyrirtækið ÍM Gahup hefur kann-
að vinsældir Strætisvagna Reykja-
víkur og var niðurstaðan hirt í
Mbl. 3. mars sl. Átta hundruð
manna tóku þátt í könnuninni en
þeir voru valdir úr þjóðskrá af
handahófi. 72% svöruðu. Niöur-
staða: 49% voru „mjög jákvæð“ í
garð SVR. 34% frekar jákvæð.
Frekar neikvæð voru 33,9% og
mjög neikvæð 7,8%. Aðspurð sögð-
ust 35% aldrei nota vagnana, en
8,6% nota þá daglega.
Versnandi þjónusta
Eðlhegt er að spyija hvers vegna
þeir sem aldrei nota vagnana eru
svona ánægðir með þá! Er það
vegna fækkunar vagna í umferð-
inni með skertri þjónustu? Eru þau
7,5% sem segjast neikvæðust sama
fólkið og notar vagnana daglega?
Fólk var einnig spurt hvort þjón-
ustan hefði breyst sl. tvö ár. 5,1%
taldi hana miklu verri nú. Þar sem
notendurnir taka mest eftir þjón-
ustunni, verður að álíta að daglegir
notendur SVR séu ekki ánægðir
með þjónustuna og telji flestir hana
versnandi.
KjaUarinn
Jón Kjartansson
frá Pálmholti,
form. Leigjendasamtakanna
Fækkun ferða, hækkað gjald
Ég hef undrast hve hth áhersla
hefur verið lögð á gott almennings-
vagnakerfi hér á Reykjavíkur-
svæðinu, svo hagstætt sem það
hlýtur að vera frá sjónarmiði al-
mennra hagsmuna. Hvar er niður-
skurðarhnífurinn þegar einkabh-
arnir eiga í hlut?
Ekki aðeins hafa verið byggð ný
stórhýsi yfir bha, heldur var Aust-
urstræti opnað á ný fyrir bhaum-
ferð þótt mengun sé þar mæld yfir
hættumörkum. Á sama tíma er
ferðum vagnanna fækkað um leið
og fargjaldið er hækkað. Ég hef
hvergi komið í borg erlendis þar
sem þjónusta almenningsvagna er
svo slæm sem hér.
Þjóðhagslegur ábati
Hér eru skýh fyrir farþega víða
ófuhnægjandi, t.d. gömul opin járn-
skýli þar sem fólk verður að bíða
í hvaða veðri sem er um vetur þeg-
ar bhamir tefiast vegna ófærðar.
Upplýsingar eru engar inni í vögn-
unum og víða slæmar í skýlunum.
Það er því erfitt fyrir ókunnuga að
nota vagpana og einnig fyrir gam-
alt fólk. Oft er kvabbað í vagnstjór-
um vegna þessa en þeir eiga nóg
með að stýra vögnunum og eiga
ekki að gera annað.
Þegar þetta er skrifað birtist í
Mbl. niðurstaða úr annarri könnun
frá Hagfræðistofnun Háskólans.
Þar er athuguð hagkvæmni al-
menningsvagna og upplýst að þjóð-
hagslegur ábati af rekstri þeirra
gæti numið um hálfum mhljarði á
ári með góöri þjónustu á Reykja-
víkursvæðinu. Erlendis hefur víða
veriö skorin upp herör gegn bíla-
umferð, í miðborgum. Hér' hefur
hún verið aukin.
Jón Kjartansson
„Eðlilegt er að spyrja hvers vegna þeir
sem aldrei nota vagnana eru svona
ánægðir með þá! Er það vegna fækkun-
ar vagna í umferðinni með skertri þjón-
ustu?“
Meðog
Á að semja um ríkísstjórn-
„Ein af að-
alkröfum
olikar liefur
verið að fá
penlnga til at-
vinnuskap-
andi aðgerða. __________
í þessum Kristján Guðmunds-
pakka frá rík- soni tormaóur
issfiorninni VerValýðsfélags
er gert ráð Keflavíkur.
fyrir því.
Önnur af höfuðkröfunum er aö
fá ffam lækkun á matarskattin-
um. Það er láglaunafólki mjög th
hagsbóta. Sú lækkun eri pakkan-
um. Auk þess eru í honum já-
kvæðar yfirlýsingar varðandi
vextina, jafnvel þótt það sé ekki
með því orðalagi sem við vildum
fá í upphafi. Þessar þrjár ástæöur
tel ég vega svo þungt að við eigum
að taka þennán pakka og skrifa
undir nýja kjarasamninga. Af-
komutölur fyrirtækja, sem hafa
verið að birtast, eru á þann veg
að það verða ekki sóttir neinir
stórir sigrar th atvinnurekenda.
Við veröum því að halda sjó og
vera skynsöm. Viö þurfum aö ná
fram stööugleika svo hjól at-
vinnulífsins nái að snúast. Það
er fyrir öllu. Menn hafa gagnrýnt
það að senfia th 20 mánaða. Ég
held samt að það sé ásættaniegt
með tilhti th stöðu atvinnuveg-
anna um þessar mundir. Ég tel
að það náist ekki fr am neinn stöð-
ugleitó nema samið sé th 18 eöa
20 mánaða. Auðvitað fehst ég á
þau rök að paktónn sé rýr. Ég
vildi óska þess að það hefði verið
meira í honum. Ég held hins veg-
ar að við getum ekki gert meiri
kröfur en þetta.
Forsendur
vantar
Til þess að
gera víötæka
sammnga \ið
ríkissfiórn
þurfa að vera
ákveönar for-
sendur fyrir
hendi. Þar er
númer eitt að
ríki traust á
mhli aðha um
að þaö sem i
samningnum er gangi eftir. Þáð
treystir enginn þessari ríkis-
stjóm, hvortó við né vinnuveit-
endur. Það er einkenni á þessari
rikissfiórn að hún hefur enga
starfsáætlun. Ég óttast að saran-
ingurinn yröi tveggja ára starfsá-
ætlun fyrir ritóssfiómina, sem
fæhst í einhvers konar fiarvistar-
sönnun. Hún teldi sig ekki þurfa
að gera neitt, hvorki í atvinnu-
leysismálunum né úflutningsat-
vinnuvegunum. Hún gæti þvi
viðhaldið því að gera ekki neitt.
Við fómm af stað með að ná ein-
hverju frara í vaxtamálunum.
Yfirlýsingin um vaxtamálin er
nfiög veik. Veikari en við höfum
áður fengið, sem þó hefur ekki
haldið. Það er heldur ekkert i
honum um heilbrigðismálin sem
við lögðum þó svo mikla áherslu
á. Þá kemur í ijós að draga á sam-
an th að mæta útgjöldum th at-
vinnumála með því að skera nið-
ur opinbera þjónustu. Þetta kæmi
atvinnulega séð neikvætt út. Virð-
isaukaskattslækkunin er eini já-
kvæði punkturinn. Það ætti ektó
aö vera vandi fyrir íikissfióm aö
stilla upp tekjudæmi á móti. Samt
em engin svör um hvernig á aö
fiármagna lækkunina. Á heildina
htið finnst mér þetta því ekki
gáfulegtplagg. -Sdór