Dagblaðið Vísir - DV - 01.09.1993, Qupperneq 15

MIÐVIKUDAGUR 1. SEPTEMBER 1993
15
Sparað og hagrætt
í landbúnaði
Óvenju hörð og óvægin umræða
hefur átt sér stað að undanfórnu
um landbúnaðinn, stöðu hans í
samfélaginu og jafnvel sjálfan til-
verurétt hans. Tilefnið er m.a. ný-
útkomin skýrsla um samanburð á
stuðningi við landbúnað á Norður-
löndum.
Á grundvelh þessarar skýrslu er
því haldið fram að landbúnaður sé
meira styrktur hér en annars stað-
ar þekkist og unnt sé að lækka
matarreikning heimilanna um 40%
eða sem svarar 255 þús. kr. á hveja
fjölskyldu í landinu með því einu
að gefa innflutning búvara frjálsan.
Blekkingin stóra
Um það er ástæðulaust að deila
að markaðsstuðningur við land-
búnaðinn er hér með því mesta sem
þekkist, þó sennilega á svipuðu
stigi og í Finnlandi, Noregi og Sviss,
svo dæmi séu nefnd. Það er jafn-
framt staðreynd að verulegs óhag-
ræðis gætir hér í búrekstri og
vinnslu og dreifingu búvara sem
er sumpart afleiðing af hnattstöðu
landsins, sumpart af áratuga ríkis-
forsjá og markaðsfirringu.
Um skýrsluna ætla ég ekki að
fjaUa hér né efnistök eða talnameð-
ferð höfundanna. Það þarfnast allt
nánari athugunar. En blekkingin
stóra felst í því að halda því fram
að menn geti borið innlent verð
saman við svokallað heimsmark-
aðsverð og reiknað mismuninn í
vasa íslenskra neytenda.
Kjallarinn
Sigurgeir Þorgeirsson
aðstoðarmaður landbúnaðar-
ráðherra
Fyrst kemur til að ekki yrði nema
í sumum tilvikum fluttar inn þær
vörur sem þó finnast á umræddu
verði. Þar er oft ekki um gæðavöru
að ræða. Þá má heldur ekki gleyma
kostnaði við flutning og umsýslu
vörunnar hér en hann er sérstak-
lega hár þegar um ferskar matvör-
ur er að ræða. Hvers vegna skyld-
um við t.d. ekki geta keypt suðræna
ávexti hér á hliðstæðu verði og í
framleiðslulöndunum?
Eða svo jafnvel sé tekið óskylt
dæmi: Af hveiju kosta Levi’s galla-
buxur 7000 kr. hér á landi en 2000-
3000 kr. í Bandaríkjunum? Það er
hollast fyrir menn að átta sig á því
. blekkingin stórafelst í að halda
því fram að menn geti borið innlent
verð saman við svokallað heimsmark-
aðsverð og reiknað mismuninn í vasa
íslenskra neytenda.“
„Algengt er að verð á búvörum hafi lækkað um 10-20% að raungildi
á fáum árum ... “ segir Sigurgeir m.a. í greininni.
að það er fleira dýrt hér á landi en
innlendar búvörur í samanburði
við önnur lönd.
Bein tekjuskerðing
Annar þáttur umræðunnar snýr
að „óhóflegum" ríkisútgjöldum til
landbúnaðar. Vissulega eru þau há
en þó ekki nema sambærileg við
það sem algengt er í okkar heims-
hluta þegar allt er talið.
Kjami málsins er sá að allra síð-
ustu ár er gengið hart fram í því
að lækka þessi útgjöld. Á tveimur
árum hafa útgjöld ríkisins, sem
tengjast landbúnaði á einn eða ann-
an hátt, lækkað um 34% og enn
horfir til lækkunar á næsta ári.
Hér er um að ræða raunveruleg-
an og varanlegan sparnað ríkisút-
gjalda; miklu meiri en menn al-
mennt gera sér grein fyrir. Hið
sama má segja um þróun búvöru-
verðsins. Algengt er að verð á bú-
vörum hafi lækkað um 10-20% að
raungildi á fáum árum og dæmi eru
um enn meiri lækkun á einstökum
afurðum.
Svo langt hefur þegar verið geng-
ið gagnvart sauðfjárbændum með
afnámi útflutningsbóta og lækkun
afurðaverðs að heildartekjur
greinarinnar eru að minnka þessi
misseri um 30-40%. Því miður
kemur þetta að stærstum hluta
fram sem bein tekjuskerðing hjá
hverjum bónda.
Upphróp áróðursmanna um að
hér sé ekki gengið nógu vasklega
fram í niðurskurði á „velferðar-
kerfi sauðkindarinnar" eru í hæsta
máta óábyrg og ósanngjöm.
Sigurgeir Þorgeirsson
Gönuhlaup Norðmanna
Jón Baldvin Hannibalsson utan-
ríkisráðherra hefur nú að fullu
upplýst undarlega hegðun Norð-
manna gagnvart íslendingum og
er vonandi að hegðun þeirra stafi
af kosningaskjálfta. Bæði utanrík-
isráðherra og sjávarútvegsráð-
herra Noregs saka íslendinga um
að hafa snúið baki við stefnu sinni
í sjávarútvegsmálum. - Norskir
fjölmiðlar trúa þeim og taka undir
þennan söng.
Sök íslendinga á að vera sú að
vera orðnir talsmenn úthafsveiði-
þjóða í stað strandríkja. Norsku
ráðherrarnir gengu svo langt á
Stokkhólmsfundinum um daginn
að leggja fram drög að sameigin-
legri yfirlýsingu íslands og Noregs
sem þeir sögðu óbreytt orð úr drög-
um að alþjóðasamningi um reglur
um veiðar á úthafinu sem íslend-
ingar hafa flutt á vettvangi Samein-
uðu þjóðanna ásamt Kanada, Arg-
entínu og fleiri ríkjum.
Skjalafals
Við rækfiega skoðun textans á
þessum furðulegu drögum kom í
ljós að hann var nánast skjalafals.
Sum ákvæði samningsdraganna
voru slitin úr samhengi en öðrum
mikilvægum ákvæðum var ein-
faldlega sleppt. T.d. var sleppt að
geta þess að samningsdrögin ætla
strandríkjum frumkvæðisrétt að
samningum við úthafsveiðiþjóðir
en ætla svæðisbundnum alþjóða-
KjáUajinn
Guðlaugur Tryggvi
Karlsson
hagfræðingur
stofnunum að setja nánari reglur
og annast eftirlit.
Norðmenn létu eins og samnings-
drögin ætluðu strandríkjunum ein-
hliða óskorað vald yfir úthafsveið-
Unu ef um væri að ræða kvóta-
bundna stofna sem eru inni í og
utan lögsögu.
Þetta er gróf fólsun því strand-
ríkjunum er hvergi veittur slíkur
einhliða réttur í samningsdrögun-
um.
Olíuauður - gróðafíkn
Skjalafals af þessu tagi í milli-
ríkjasamningum bendir til þess að
Norðmenn telji sig hafa veikan
málstað að verja og er það svo
sannarlega rétt mat. Þannig vefst
það aldeilis fyrir Norðmönnum að
útskýra að þeir hafa ekki enn treyst
sér til að staðfesta hafréttarsátt-
málann frá 1972. Með því að stað-
festa ekki hafréttarsáttmálann
koma Norðmenn síðan í veg fyrir
það, fyrir sitt leyti, að réttur
strandríkja til stjórnunar á úthafs-
veiðum á forsendum fiskverndar
nái fram að ganga.
Norðmenn bera því að sjálfsögðu
við að þeir geti ekki sætt sig við
þau ákvæði hafréttarsáttmálans
sem kveða á um nýtingu auðlinda
á hafsbotni, t.d. olíu. Ef hafréttar-
sáttmálinn væri t.d. núna gild haf-
réttarlög þyrfti Noregur að greiða
umtalsverðan hlut af olíugróðan-
um til eflingar fátækum ríkjum
þriðja heimsins. Norðmenn láta því
einfaldlega í þessum efnum stjórn-
ast af olíuauðnum og gróðafíkn
umfram umhverfisverndina.
Sannleikurinn er sá, sem Jón
Baldvin hefur svo rækilega afhjúp-
að, að ásakanir Norðmanna um
stefnubrigð íslendinga koma úr
hörðustu átt. Það væri vissulega
fjarri öllum sanni að Norðmenn
væru í fararbroddi strandríkja um
útfærslu fiskveiðilögsögunnar, úr 3
mílum (sem var einfaldlega drægni
fallbyssnanna í sjóher hennar há-
tignar Bretadrottningar á 19. öld) í
200 mílur.
Norðmenn eru nefnilega eins og
allir vita mikil kaupskipaþjóð og
fylgdu lengst af sjónarmiðum Breta
um algjört frelsi á úthöfunum. ís-
lendingar þurftu því svo sannar-
lega að leita að bandamönnum
annars staðar í landhelgisdeilun-
um gegn Bretum. Þessar vina- og
bandalagsþjóðir okkar reyndust
helst vera í Suður-Ameríku og
meðal annarra fátækra þjóða
heims.
Guðlaugur Tryggvi Karlsson
„Ef hafréttarsáttmálinn væri t.d. núna
gild hafréttarlög þyrfti Noregur að
greiða umtalsverðan hlut af olíugróð-
anum til eflingar fátækum ríkjum
þriðja heimsins.“
Spurning um trú
„Það ber
vott um mik-
inn hroka hjá
mannkyninu
aðálitaað við
séum ein í al-
heiminum.
Þúsundir nú-
lifandi manna _ „ _ .
hafaséðfljúg- Guð,au9ur ,Bef9-
andi furðu- maen verslunar-
hluti og ótrú- maður'
lega margir hafa haft samneyti
við efniskenndar geimverur.
Eimiig eru þeir Qölmargir sem
hafa haft huglægt samband og
samband við þær í drauraum.
Þetta er auðvitað ekki sönnun
fyrir þá sem trúa ekki á huglægt
samband en á hinn bóginn hefur
þaö verið sannað að það er hægt
aö senda huglæg skilaboð milli
manna. Það sem eftir situr er að
svo miklar sannanir eru fyrir ein-
hvers konar verum úti í geimn-
um að ekki verður gengið fram
hjá þeim. Hitt er svo annað mál
aö við erum enn föst í þeirri bá-
bilju að álíta að alit lif hfjóti að
vera byggt upp eins og við þekkj-
um það en aðrar hugmyndir um
lífsform eru mjög fjarlægar
mönnum, sérstaklega þeim sem
byggja þekkingu sína á vísindum
og tækni. Þegar upp er staðið er
þetta spurning um trú. Sönnunin
sem slík er ekki til staöar, þótt
því sé haldið fram af þeim sem
best þekkja til, að samband hafi
náöst við geimveriu- víðs vegar
um jörðina. Við sem trúum á til-
vist vitsmunavera í alheimnum
teljum hins vegar að ekki verði
um neitt eðlilegt samband við
þær að ræða fyrr en við erum
búin að breyta lifsstíl okkar til
hins betra."
Hugarfóstur
„Það er
fyrst til að
taka að vissar
líkurerufyrir
þviaðliffmn-
ist í alheimi
utan jaröar-
innar, hvort
sem það er
innan okkar
vetrarbrautar
eða annarra
Ari Trausti Guð-
mundsson jarðeðl-
isfræðingur.
vetrarbrauta. En þaö segir ekkert
til um það hvort slíkar verur geti
verið á ferðalagi utan síns sól-
kerfis. Við getum þaö ekki og það
er ekki víst að þær geti þaö, séu
þær til; Þannig að tilvist lífs utan
jarðar segir ekkert til utn líkurn-
ar á heimsókn hingaö til jarðar,
það eru einfaldlega ekki gild rök
með eöa á móti. En ef við tökum
lúns vegar fyrir líkurnar á heim-
sókn geimvera til jaröarínnar
liggttr sönnunarbyrðin hjá þeim
sem segja að þetta sé mögulcgt.
því það verður að segjast eins og
er að líkurnar á slíkri heimsókn
eru mjög litlar.
Það er skemmst frá því að segja
að ég hef fylgst vel raeð þvi sem
hefur verið skrifað um þetta og
þaö hefur aldrei komið neitt ann-
að fram en munnlegar frásagnir,
ljósmyndir eða kvikmyndir sem
gætu nýst sem stuðningur með
þessu. Af þessum hlutum hefur
ekkert veríð af þeim gæðum eða
stærðargráðu að þaö hafi nýst
sem óyggjandi sannanir fyrir því
að hingað hafi konúð geimverur.
Niðurstaðan er þvl sú að þrátt
fyrir áratugaskoðun og leit hefur
aldrei neitt komiö fram sem renn-
ir stoðum undir það að hingaö
komi nokkur utan úr geimnum.
Þangað til það gerist er málið
hugarfóstur jieirra sera leggja
þaöfram." -bm