Dagblaðið Vísir - DV - 01.02.1994, Síða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 1. FEBRÚAR 1994
Ctgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Kolbítar úr öskustó
Námskeið ýmissa aðila fyrir atvinnulausa hafa ger-
breytt lífi margra þeirra, sem þátt hafa tekið. Þeir hafa
ekki aðeins aflað sér nytsamlegrar og verðmætrar kunn-
áttu. Þeir hafa einnig áttað sig á ýmsum atvinnu- og at-
hafnatækifærum, sem þeir sáu ekki greinilega áður.
Menningar- og fræðslusamband alþýðu hefur bætzt 1
hóp þeirra aðila, sem bjóða fræðslu fyrir atvinnulausa.
Það býður vikunámskeið, sem eru svo eftirsótt, að það
annar ekki eftirspum. Þetta starf fór fremur hægt af stað
fýrir ári, en er nú komið á fljúgandi ferð.
Atvinnuleysistryggingasjóður greiðir þátttökugjöld
atvinnulausra. Því fé er vel varið. En sjóðurinn er illa
stæður og hefur ekki efni á að gera eins mikið og þyrfti
á þessu sviði, því að skyldur hans beinast fyrst og fremst
að atvinnuleysisbótum, sem hafa þyngzt ört í vetur.
Atvinnuleysi er líkt kreppu að því leyti, að það á ræt-
ur að hluta í hugarfari fólks. Atvinnuleysi hugarfarsins
er skylt kreppu hugarfarsins. Þetta sést jafnan vel í aðvíf-
andi kreppu, þegar margir magna hana með því að draga
saman segl á sama tíma til að verjast stórsjóum.
Háskólinn hefur frumkvæði að söfnun upplýsinga,
sem sýna, að töluvert er til af ónotuðum tækifærum. Þar
er líka búið að koma á fót stuttu námi í hagnýtum fræð-
um, sem henta þeim, sem vilja afla sér þekkingar á væn-
legum sviðum. Þátttakendur þurfa ekki stúdentspróf.
Margir atvinnulausir eru auðvitað ekki undir það
búnir að grípa tækifæri úr gögnum Háskólans eða leggja
í eins árs nám, sem getur reynzt erfitt. Sumum henta
frekar hálfs vetrar námskeið, sem boðin eru í námsflokk-
um, svo sem gamalgrónum Námsflokkum Reykjavíkur.
Fyrir suma getur hentað að byija á vikunámskeiðum
hjá Menningar- og fræðslusambandi Alþýðu, stökkva síð-
an upp í Námsflokkana, taka svo til við eins árs nám í
Háskólanum og grípa loks eitt af hinum mörgu tækifær-
um til nýsköpunar, sem eru á skrám Háskólans.
Þetta byggist á, að kreppa er yfirleitt tengd afmörkuð-
um greinum, einkum láglaunagreinum. Samhhða at-
vinnuleysinu er verið að auglýsa eftir fólki á öðrum svið-
um og stundum með of litlum árangri, hreinlega af því
að ekki er til nógu mikið af fagfólki á því sviði.
Bjóða þarf atvinnulausum byrjendanámskeið, þar sem
farið er yfir atvinnutilboð í dagblöðum og skilgreint,
hvers konar kunnátta er eftirsótt. Síðan þarf að bjóða
stutt námskeið á sviðum, þar sem hugsanlegt er á stuttum
tíma að ná afmörkuðum árangri, það er að fá vinnu.
Þeir, sem lengra eru komnir í sjálfstrausti, geta þurft
námskeið í rekstrartækni og markaðssetningu, bók-
færslu og tölvubókhaldi, réttritun og viðskiptaensku,
Úárhagslegu aðhaldi og fjármálastjórn, svo og auðvitað
námskeið 1 sérstökum geirum atvinnulífsins.
Afleiðingin er, að fleiri en áður rífa sig upp úr hugar-
kreppu atvinnuleysis og gera sig hæfa til að vinna nýtt
starf í stað hins tapaða og að fleiri en áður grípa tæki-
færi til nýsköpunar. Á þetta leggst bónus, sem felst í
margfeldisáhrifum veltunnar í þjóðfélaginu.
Sá, sem aflar sér atvinnu á nýju sviði, aflar sér um
leið tekna, sem hann notar að hluta til að kaupa þjón-
ustu. Það þýðir aukna veltu í þjóðfélaginu, aukna bjart-
sýni og nýjar ráðagerðir um útþenslu. Þannig má útrýma
kreppu með því að ráðast fyrst á kreppu hugarfarsins.
Einnar viku námskeið getur verið eins og ævintýrið
um kolbítinn, sem reis úr öskustó. Enn markvissara starf
getur látið kreppu hverfa eins og dögg fyrir sólu.
Jónas Kristjánsson
Nútímasamfélag hefur komið sér saman um að nota seðla og mynt í viðskiptum vegna hagræðis.
Tvísköttun lífeyrisgreiðslna:
Ráðuneytið afruglað
í kjallaragrein hér í DV 20. des-
ember 1993 og aftur í dálknum
„Með og á móti“ nú 25. janúar hef
ég haldið því fram að tvískattlagn-
ing lífeyris kosti launþega 2,6 millj-
arða króna á ári. Indriði H. Þor-
láksson, skrifstofustjóri íjármála-
ráðuneytisins, hefur véfengt þetta
og segir orðrétt í nefndum dálki: „í
skýrslu Verslunarráðsins er talað
um að tvísköttun nemi 2,6 milljörð-
um króna á ári. Talan er langsótt
og í rauninni tómt rugl.“ í tilefni
af þessu er rétt að fjalla um for-
sendur útreikninganna.
Hagfræðin
Eitt af grundvallarlögmálum
hagfræðinnar er lögmál skortsins
sem kallar á hagkvæma ráðstöfun
framleiðsluþátta. Nægir hér að
nefna fiskistofna, ohu, vatn, vinnu-
afl og peninga. Nútímasamfélag
hefur komið sér saman um að nota
seðla og mynt í viðskiptum vegna
hagræðis og eru þeir ávísun á
kaupgetu þeirra sem þá eiga. í stað-
inn fyrir að eyða peningunum
sparar fólk til þess að geta notað
þá seinna.
Ástæðurnar eru einkum tvær. í
fyrsta lagi eru öryggisástæðumar,
en fólk sparar til þess að mæta
hugsanlegum veikindum eða öðr-
um skakkaföllum. í öðru lagi frest-
ar fólk neyslu til þess að ávaxta
peningana svo það geti keypt meira
seinna. Til að geta keypt meira
seinna lánar fólk peningana gegn
leigugjaldi, þ.e. vöxtum. Vextir
kalla á hagkvæma nýtingu fjár-
magns hjá skynsömum þjóðum.
Þegar ríkið tvískattleggur lífeyr-
isspamað landsmanna er það að
taka meira frá fólki en getur tahst
réttlátt og sanngjamt. Umfram-
skattlagningin veldur því að fólk
getur ekki sparað eins mikiö yfir
starfsævina og ella. Þetta hefur
KjaHarinn
Jóhann Þorvarðarson
hagfræðingur Verslunarráðs
íslands
Indriði ekki tekið með í reikning-
inn þegar hann las áðumefnda
skýrslu Verslunarráðsins. Það er
vel þekkt að peningar kosta. Þaö
er helst í fyrrum og núverandi
kommúnistaríkjum þar sem fjár-
magn sem framleiðsluþáttur hefur
ekki verið verðlagt með viðeigandi
hætti.
Útreikningarnir
Samkvæmt upplýsingum frá
embætti ríkisskattstjóra voru
heildarlaunagreiðslur á árinu 1992
um 166 miiijarðar króna og um
helmingur undir skattleysismörk-
um. Skattlögð laun em því um 83
mihjarðar króna. Lífeyrisiðgjald
launþegans er 4% og af því er síðan
innheimtur 40% tekjuskattur sem
gerir um 1 milljarð króna á þessu
fyrra þrepi skattlagningar lífeyris.
Hér hefur verið tekið tilht til per-
sónufrádráttar eða þess hluta hans
sem á við um iðgjaldið.
Til að meta ávöxtunartap laun-
þega yfir starfsævina er m.v. 2,5%
raunávöxtun í 40 ár. Þessi 2,5% eru
fengin með því að skoða hver upp-
söfnuð raunávöxtun ríkisskulda-
hréfa í Bandaríkjunum hefur verið
á þessari öld að meðaltali, en hún
var um 1%. En þar sem þessi tala
þykir óþolandi lág í íslensku efna-
hagslífi er hún hækkuð í 2,5% enda
notuðu tryggingastærðfræðingar
þá ávöxtunarkröfu til langs tíma í
útreikningum fyrir lífeyrissjóðina.
Einn mihjarður króna ávaxtaður í
40 ár gefur 2,6 mihjarða króna sem
er kostnaður lífeyrissparenda.
Ávöxtunartímabihð lækkar síð-
an um 1 ár fyrir hvert ár sem líður
fyrir nýjar launatekjur. Ég er sann-
færður um að Indriði kemst að
svipaðri niðurstöðu ef hann gengur
út frá því að peningar em ekki
ókeypis.
Jóhann Þorvarðarson
„Umframskattlagningin veldur því að
fólk getur ekki sparað eins mikið yfir
starfsævina og ella. Þetta hefur Indriði
ekki tekið með 1 reikninginn þegar
hann las áðurnefnda skýrslu Verslun-
arráðsins.“
Skoðanir aimarra
Steinar f yrir brauð og verðstöður
„í staö þess að hlakka einhhða yfir þeim árangri
að verðstöður taka við af verðbólgu er ástæða til aö
hyggja aö því hvaö ástandið kostar og hvort það er
eins æskUegt og spámenn og postular opinbera efna-
hagslífsins vilja vera láta... Áframhaldandi sam-
dráttur, hagræðingar, atvinnuleysi og almenn líf-
skjaraskerðing er það sem við blasir og er ekki boð-
ið upp á annað til að auka bjartsýni og lífsgleði en
nýyrðið VERÐSTÖÐUR. Það er að gefa steina fyrir
brauð.“ Oddur Ólafsson í Tímanum 29. jan.
Ærumeiðing í beinni útsendingu
„Forsvarsmenn prentmiðla geta ávaUt lesið yfir
aUt efni til birtingar. Eðh málsins samkvæmt er hins
vegar útílokað að yfirfara útvarpsefni í beinni út-
sendingu. Það er heldur ekki skýrt hver ber ábyrgð
á hugsanlegum ærumeiöingum á öldum ljósvak-
ans... Hver er ábyrgur ef einhver vill leita réttar
síns? Sá sem ærumeiðingarnar hefur í frammi eða
sá sem varpar þeim út á öldum tjósvakans?"
Úr forystugrein Mbl. 28. jan.
Grunaðir um mannuð!
„Flóttamenn hafa aðeins tvennt sér fil ágætis:
þeir eru á flótta og þeir eru menn. Við kunnum hvor-
ugt að meta. Við opnum fyrir einstaka hræðum, en
þá með shkum skUyrðum, að mannúðin vekur fyrst
og fremst grunsemdir. Það þarf greinUega meira en
meðaldyggð til að taka á móti gestum sem ekkert
hafa í vösunum nema rusl á borö við mannrétt-
indi... Mikinn part af réttindum okkar og fríðindum
höfum við fengið út á eitt djúpstætt þjóðareinkenni:
sérstööuna... Flóttamönnum kæmi best ef samvisk-
an nagaði okkur svo að tannaför sæi á hverjum
manni. Við höfum sérstöðu í öUum málum og að
þessu siiini felst hún í ofgóðri samvisku."
Ásgeir Ásgeirsson í lesbók Mbl. laugardaginn 29. jan.