Dagur - 12.02.1943, Blaðsíða 21

ÚR GÖMLUM BLÖÐUM
17
„Alls eru nú hér í bænum 45 timbur-
liús, smá og stór, til íbúðar og geymslu,
20 með torfþaki, 6 með einum vegg og
þaki af torfi og 40 með veggjum og þaki
af torfi og framgafli af timbri, auk smá-
lnisa, fjós- og hesthúsa, sem rept eru.
Torfhúsin eru flest í suðurhluta* bæjar-
ins og nokkur í ytri parti hans. Það er
vonandi að byggingarnefndin láti sér
annt um, að torfhús þessi fremur fækki
en fjölgi, eptir sem kostur er á og sje
ekki farið í kringum byggingarlög bæj-
arins sjerílagi hvað snertir aðgjörðir
gamalla torfhúsa...... Tvö íbúðarhús
standa út á Oddeyri, annað mestpart af
timbri en hitt með veggjum og þaki af
torfi, öðrum gafli af timbri, auk úthýsa
sem rept eru.“
í marz 1863 segir Norðantari frá því,
er Akureyri verður kaupstaður, samkv.
konunglegri tilskipun:
„3. dag febrúarmánaðar 1863, setti
sýslumaður St. Thorarensen, settur amt-
maður, rjett á skrifstofu sinni, hvar hann
samkvæmt áður uppfestri auglýsingu
hjer í bænum birti bæjarbúum „Reglu-
gjörð um að gera verzlunarstaðinn Akur-
eyri að kaupstað og um stjórn bæjarmál-
efna þar,“ sem dagsett er 29. dag ágúst-
mánaðar 1862; voru þá flestir heimilis-
ráðendur mættir. Akureyrarbær var þá
orðinn kaupstaður og lögsagnarumdœmi
sjer og að öllu fráskilinn Hrafnagils-
hreppi, nema hvað ómegð hreppsins
snertir og eignir hans, sem á að vera
skipt og skilið í næstu fardögum. í milli-
tíðinni á að kjósa hjer 5 menn í bæjar-
stjórn, auk gjaldkera og aðra 5 menn í
Hrafnagils hrepp, sem eiga ásamt full-
trúunum og sýslumanni Eyjaljarðar-
sýslu, að skipta ómegð og eignum
lireppsins milli þeirra og kaupstaðarins
eftir tiltölunni 4 og 5.
Hreppurinn hefur meiri hlutann en
kaupstaðurinn hinn minni. Allir full-
myndugir menn, sem eigi hafa orðið
sekir að lagadómi um nokkurt svívirði-
legt brot og hafa verið hjer búfastir
seinasta áríð og goldið a. m. k. 2 rdl. í
bæjarútgjöld og ekki öðrnm háðir sem
hjú og eigi áður þegið af sveit, hafa kosn-
ingarétt og kjörgengi."
í maí sama ár segir Norðanfari frá því,
er fyrsta bæjarstjórn Akureyrarkaupstað-
ar var kosin.
„Samkvæmt því, sem áður er getið í
blaði þessu, var hér 31. marzmánaðar
haldinn kjörfundur til þess að velja
menn í bæjarstjórnina; mættu þá aðeins
15 menn af þeim sem kosningarjett hafa
hjei" í bænum! og hlutu þeir flest at-
kvæði: Verzlunarstjóri E. E. Möller 12,
lijeraðslæknir J. Finsen, timburm. J.
Chr. Stephansson 11 hver, en umboðs-
haldari dannibrogsmaður A. Sæmund-
sen og cand. J. Halldórsson 9 hver um
sig. Auk þessa fengu þeir kaupm. P. Th.
Johnsen og lyfsali J. P. Thorarensen 2
atkvæði.“
Síðar í sama blaði segir:
„Eólkstala kaupstaðarins er nú 286,
þar af 56 heimilisráðendur og 80 börn
ófermd, 84/9 sveitarómagar, ásamt 5 bú-
endum með 19 ómögum, sem þegið hafa
af sveit en eiga hér framfærzlurétt.“
Lýður hóf göngu sína 19. september
1888, en síðasta blað hans kom út 2. fe-
brúar 1891, og varð það því ekki langlíft.
Útgefandi og ritstjóri þess var þjóðskáld-
ið séra Matthias Jochumsson. Blaðið
vildi miðla málum og forðast allar æs-
ingar, en efla viturlegt og óhlutdrægt
almenningsálit. Lýður birti allmikið af
kvæðurn Mattlúasar.
Blaðið Norðlingur byrjaði að koma út
hér á Akureyri árið 1875. Ritstjórinn
Stefnir kom fyrst út hér á Akureyri í
ársbyrjun 1893 fyrir forgöngu Klemenz
Hafís
á Pollinum
1915
Hatís hefir ott
heimsótt Eyjafjörð,
síðast veturinn
1918. Isinn kom
hér tvisvar 1915, 6
vikur af sumri og
12 vikur af sumri;
var fjörðurinn þá
fullur af ís í bæði
skiptin. —/ síðara
skiptið stóð túna-
sláttur sem hæst.
var Skapti Jósefsson cand. phil. Var hann
eindreginn fylgismaður Jóns Sigurðsson-
ar. Blaðið var vel ritað og mun hala ver-
ið áhrifameira hér unt slóðir en Norðan-
fari. Norðlingur hætti að koma út árið
1882.
Blaðið Fróði hóf göngu sína á Akur-
eyri í ársbyrjun 1880. Ritstjórinn var
Björn Jónsson prentari, systursonur Ein-
ars í Nesi. Fróði var frjálslynt blað, en
heldur þunglamalega ritað. Um 1885
þótti blaðið vera orðið nokkuð íhalds-
samt í stjórnmálum, en um þær mundir
hófst stjórnarskrárbaráttan á ný. Þor-
steinn Arnljótsson frá Bægisá varð þá
rítstjóri blaðsins, 1886, en í ársbyrjun
1887 tók Björn við því aftur, en blaðið
hætti að koma út á því ári.
Norðurljósið byrjaði að koma út á Ak-
ureyri 10. ágúst árið 1886 og var til orðið
vegna óánægju manna með stefnu Fróða.
Ritstjóri var Pdll Jónsson skáld, gáfaður
maður og ritfær, en lítið gefinn fyrir ill-
vígar deilur. í ársbyrjun 1890 eignaðist
Friðbjörn Steinsson bóksali blaðið, og í
höndum hans var blaðið eindregið fylgj-
andi endurskoðun stjórnarskrárinnar og
mjög frjálslynt, enda skrifuðu þá ýmsir
mætir menn í það og ritfærir vel.
í árslok 1892 seldi Friðbjörn blaðið
til Reykjavíkur, og var því haldið út
þaðan í eitt ár. Eftir það er Norðurljósið
hið eldra úr sögunni.
Jónssonar sýslumanns og Stefáns kenn-
ara á Möðruvöllum. Var blaðið gefið út
af hlutafélagi. Ritstjóri þess var Páll
Jónsson skáld, er áður hafði stjórnað
Norðurljósinu. Stefnir var hálfsmánað-
arblað fyrstu árin. Ritnefnd hafði eftir-
lit með blaðinu. Eftir að Páll lét af rit-
stjórn, hafði ritncfndin, einkum séra
Mattlu'as og Björn Jónsson, ritstjórnina
með höndum. í ársbyrjun 1900 eignaðist
Björn blaðið og hélt þv/ út til ársins
1905. Var blaðið þá eindregið heima-
stjórnarblað. Það kom óreglulega iit og
var prentun og pappír í lakara lagi en
almennt gerðist hér þá. Blaðið varð aldr-
ei áhrifamikið.
Norðurland byrjaði að konia út liér á
Akureyri 1. október 1901.
Ritstjóri þess var Einar Hjörleifsson
skáld, einn allra ritfærasti maður lands-
ins. Náði blaðið mikilli útbreiðslu og
vinsældum. Var það málgagn Valtýinga
í stjórnardeilum þeirra tíma. Risu brátt
úfar á sambúð þess og Stefnis, og til þess
að styðja hann í baráttunni stofnuðu
heimastjórnarmenn blaðið Gjallarhorn.
Kom 1. blað þess út 1. rnarz 1902. Rit-
stjórar voru þeir Bernharð Laxdal og
Jón Stefánsson. Eignaðist Jón síðar blað-
ið einn og var jafnframt ritstjóri þess.
Samlyndið milli Norðurlands og Gjallar-
horns var hið versta og létu blöðin ó-
spart hnútur fjúka. — Norðurland var
læsilegt blað; flutti það mikið af frétt-
um, bæði innlendum og erlendum og