Dagur - 18.12.1954, Blaðsíða 25

JÓLABLAÐ DAGS
25
Allir Svarfdæíingar, sem komnir eru
til vits og ára, kannast við Harald i Ylra-
Garðshorjii, en vegna lesenda blaðsins í
öðrum byggðarlíigum skal í fám orðum
görð grein fyrir ætt iians og uppruna. —
Jón Haraldur heitir liann fullu nafni,
en er |>ó jaínan nefndur síðara nafninu.
Hann er fæddur á Krossum á Arskógs-
strönd 20. des. 1883. Foreldrar hans voru
þau Stefán Hansson, Baldvinssonar, prests
á. Grenjaðarstað, Eldjárrissbnar, og Krist-
in Jónsdótlir, bónda á Mrísiun, Jónsson-
ar, og kónu hans, Rósu Þorvaldsdótlur á
Brattaviillum, Þorvaidssnnar Ingviirum,
Sigurðssonar. Þau voru þá bæði vinnuhjii
á Krossum. Stefán var ckkjumaður, en
gekk að eiga Kristínu tæpu ári síðar (15.
okt. 188-1). — Steláni cr svo lýst, að hann
hafi verið maður allhár vcxli, cn fremur
grannur, bjartur á hár og skegg, bláeygur
og nokkuð toginleitur. Líklegt er, að hon-
um hafi svipað allmikið í fiiðurætt sína.
Hann var maður vel viti borinn. Hann
stundaði sjó lengst af, og var oftast stýri-
njaður á hákarlaskipum, enda talinn á-
gætur sjómaður. — Krislin, seinni kona
hans og móðir Haralds, var fremur lág-
vaxin kona, ljóshærð og dökkeyg og gaf
af sér góðan þokka. Hún var kona ásjá-
leg, kvikleg og dugmikil. — Haraldur, son-
ur þeirra, ólst upp með foreldrum sínum,
fyrst á Krossum og víðar, en lengst þó á
Hauganesi á Árskógsströndinni. í þann
tíð var Nesið ekki fjölbyggt. Þau Stefán
og Kristín bjuggu í litlum torfbæ eða má-
ske öllu heldur verbúð. Uppi á lofti bjó
fjölskylclan, en niðri var geymslurúm og
beitningarpláss. Annar bær, áþekkur að
stærð og gerð, var þar á N.esinu, þegar
Haraldur man fyrst eftir. Hann helclur,
að ekki hafi verið búið þá annars staðar
en í jjessum tveim bæjum, cn að j>ar að
auki kunni eirlhver sjóliús að hafa verið
J>ar. Ein fyrsta bernskuminning Har-
alds frá uppeldisdögunum á Hauganesinu
er sú, að sjór gekk einu sinni svo að segja
yfir nesið í íoráttubrimi og stórgarði
(Stamfordsbylnum). Báðir bæirnir urðu
fyrir einhverjum skemmdum. Hurðin
fyrir bæ þcirra Stefáns og Kristínar bilaði,
og brindöðrið gekk inn í kofann. En þcss
minnist Haraldur, að gaman þótti lion-
um að kraíla i svaðinu á gólfinu, þegar
Yadimar V. Snævarr, skráði.
veðrið lægði! — Faðir Haralds stundaði
sjó á ári hverju, Cins og áður er sagt.
Var hann ýmist að lieiman á skipum eða
hánn réri til fiskjar á smábátum frá
Iíauganesinu. I.engi var hann stýrimaður
hjá Jóhanni Jónsyni skipstjóra frá Litla-
Haraldur Stefánsson.
Árskógi á lidkarlaskipunum „Æskunni",
„ðnnu" og „Kjætjstine", er fórst á hafi
vorið 1910. Með íienni hrepptu J>eir báðir,
skiþstjóri og stýrimaður, hina „votu gröf“,
ásamt fleirum góðum drengjum.
Segja má um marga hinna eldri sjó-
manna vorra hið santa og sagt liefur verið
um frændur vora, Færeyingana, að þeir
vœru fæddir rneð árina i hendinni. Ekki
man Haraldur, hve ungur hann var, J>eg-
ar hann lærði árálagið, en gamall var hann
ekki. En fvrstu reglulegu sjóferðiria segist
hann hafa farið á 9. eða 10. áriiíit með
Jóhanni Kíagnússyni í Stærra-Árskógi.
A [x.'ssum árum átti Þorsteinn Vigfús-
son í Rauðuvík }>iljubát, sem nefndist
„Stormur". Hjá Þorsteini var Haraldur
á surnrin, þegar hann var á 12. og 13. ári.
Var hann J>á skipsmaður á „Stormi“, J>ótt
ungur væri. En útgerð sinni hagaði Þor-
steinn þannig, að fiskað var á smábátum,
en haldið til í „Stormi" og saltað í hann.
Færði báturinn sig alltaf úr stað, eftir
þörfum, og lá jafnan sem næst fiskislóðun-
unt. Þessi sumur stunduðu sex menn veið-
arnar frá „Stormi". Hyggur Haraldur, að
vel hafi þeir íiskað [>essi sumur.
Fermingarárið sitt ræðst Haraldur á há-
karlaskipið „Henning", en skipstjórinn
var hinn álkunni og ágæti maður, Jóhann
Magnússon frá Selárbakka. — Haraldur
var að nokkru leyti á snærum Sigurðar
bónda á Selá. Sigurður lagði honum til
útgerð alla, en tók svo hálfan hlut hans.
Meðan Haraldur var fermdur, bcið skipið
eítir honum. Strax að kvcldi fermingar-
dagsins fór I-Iaraldur um borð og var ]>á
lagt út. Veður var fyrst gott, en versnaði
J>egar út í fjarðarmynnið eða út úr firð-
inum kom. Kenndi Irlaraldur þá sjóveiki
og óskaði sér, að hann hefði hvergi farið.
Leið honutn illa, unz J>að batnaði í sjó-
inn. En strax sem veðrið lægði, var sjó-
veikin búin að vera og heimjjráin liorfin
og gleymd. Ævintýri hafsins heilluðu ung-
an huga.
Varla getur Haraldur svo minnzt á Jó-
hann skipstjóra, að ekki lýsi liann aðdáun
sinni á honum scm skipstjóra og manni
að flestu leyti. Telur h.tiín, að með fáum
skipstjórum liafi óþroskuðum unglingum
betra verið að „sjóast" en Jóhanni. Hann
hafi verið [>eim svo góður og nærgætinn.
Með Tóhanni var Haraldur á hverju ári
til 1905.
Eins og sést á bókum Sæmundar Sæ-
mundssonar, „Virkum dögum", var Har-
aldur all-lengi stýrimaður lijá honum,
eða fram að 1911. Fyrst var hann með Sæ-
mundi á „Mínervu", á síldveiði, en svo á
„Hjalteyrinni" á Jrorsk- og síldveiðum.
Minnist Haraldur niargra ánægjulegra
veiðiferða frá J>eim árum, bæði góðs
Jjorskafla og síldar. Haraldur var eftir-
sóttur fiskimaður og í ílokki dráttarhæstu
rnanna hér við Eyjafjörð, meðan hand-
færaveiðar voru stundaðar héðan.
Samvinna Jjeirra Sæmundar skipstjóra
og Haralds var hin ánægjulegasta. Sæ-
mundur mjnnist Haralds hlýlega í bókum
sínum, og enn rækja [>eir kunningsskap-
inn, J>ótt langt sé síðan að lciðir skildi.
Það er stutt siðan, að Sæmundur kom i