Dagur - 29.08.1987, Page 12

Akureyri 125 ára
„Það er gott að
ala upp böm hér“
Sigfús Jónsson var ráðinn
bæjarstjóri á Akureyri eftir
bæjarstjórnarkosningarn-
ar 1986. Hann var áður
sveitarstjóri á Skagaströnd
og vakti athygli fyrir frjóar
hugmyndir sem eflaust
eiga eftir að nýtast honum
í bœjarstjórastarfinu.
Sigfús var spurður um
stöðu Akureyrar á 125 ára
afmælinu og helstu vaxta-
möguleika kaupstaðarins.
Atvinnulífið bar fyrst á
góma í spjalli okkar og
um þennan mikilvæga þátt
í sögu Akureyrar hafði
Sigfús m.a. þetta að segja:
„Það er mikil spenna í atvinnu-
lífinu núna. Hún hófst einhvern
tíma í vor og maður veit ekki
hvað hún varir lengi. Þetta er
ekkert staðbundið og ég held að
ástandið hér á Akureyri sé ekkert
frábrugðið því sem gengur og
gerist annars staðar á landinu.
Það var ansi mikil lægð hérna á
árunum ’82-83 en ég var náttúr-
lega ekki hérna þá þannig að ég
kann ekki skýringar á því af
hverju Akureyri fór verr út úr
þeirri lægð heldur en aðrir staðir.
Ég held hins vegar að það sem
hjálpi til hér er það að útgerðin
hefur gengið mjög vel. Vöxturinn
er mikill eins og sjá má á því að í
vetur komu tveir nýir frystitogar-
ar og svo gengur rekstur Útgerð-
arfélags Akureyringa mjög vel og
einnig eru tvö loðnuskip í
bænum. Þarna er stór hópur
manna, sérstaklega á frystitogur-
unum, sem er með geysilega háar
tekjur. Þessir menn eru t.d. að
fjárfesta hér í íbúðarhúsnæði og
þeir hafa mikil áhrif á markaðn-
um.“
- Þannig að útgerðin er
kannski farin að skipta meira
máli en áður?
„Já, hún er farin að hafa hlut-
fallslega meira að segja, sérstak-
lega vegna þess að tekjurnar eru
svo háar. Ef við myndum skipta
tekjum á Akureyri niður eftir
starfsstéttum, sleppa þá apótek-
urum og tannlæknum, þá eru sjó-
mennirnir langt langt fyrir ofan
aðra og þetta er orðinn þó nokk-
uð stór hópur. Þetta er eitt af því
sem hefur haft veruleg áhrif í
atvinnulífinu. Síðan er hinn
aukni ferðamannastraumur líka
farinn að skila sér.“
- Já, þú hefur viljað leggja
mikla áherslu á ferðamannaþjón-
ustuna, ekki satt?
„Jú, til dæmis þekkti ég ekki
ástandið áður en Hótel KEA var
endurbyggt en ég get bara ekki
hugsað þá hugsun til enda ef við
hefðum ekki Hótel KEA í dag.
Þetta er eina alhliða fyrsta flokks
hótelið í bænum. Svo er það líka
annað. Maður veit ekki hvað
þessi spenna heldur, veðurfarið
skapar spennu vegna þess að nú
eru allir að hamast yfir sumarið
við að byggja og vinna að fram-
kvæmdum fyrir veturinn. Svo er
það ekki fyrr en veturinn er skoll-
inn á að menn fara að hugsa um
hvernig þeir eigi að lifa af vetur-
inn. Það er ekkert ósennilegt þótt
atvinnulífið skreppi eitthvað
saman í vetur og reyndar ekkert
óeðlilegt í samfélagi sem býr við
þessa veðráttu."
„Við byggjum allt of flott“
- Nú hefur einmitt verið rætt um
að uppgangur sé í atvinnulífinu á
Akureyri en hins vegar hamli
húsnæðisskorturinn frekari upp-
byggingu. Hvernig sérðu stöðu
þessara mála fyrir þér í dag?
„Þetta er mjög alvarlegt mál.
Lánafyrirgreiðsla er ekki með
þeim hætti sem gerist í nágranna-
löndunum. Tökum sem dæmi
einstakling í góðu starfi. Ef hann
ætlar að kaupa sér hús í Bretlandi
þá getur hann gengið inn í banka
eða „building society“ og fengið
lán til að kaupa eða byggja.
Bankinn spyr bara: Hver eru
árslaun þín? Síðan er talan t.d.
margfölduð með 2,5 og út kemur
upphæð sem er hámarksupphæð
sem viðkomandi einstaklingur
ræður við. Þegar fólk er farið að
fá 80-90% af kostnaðinum lánað
til 40 ára með mánaðarlegum
afborgunum þá er þetta bara eins
og leiga. Þetta þýðir að flest fólk
í venjulegum störfum kaupir sér
húsnæði. Hér á landi býr hús-
næðisskerfið við fjármagnsskort.
Ég þekki þetta nýja kerfi ekki
ýkja vel en manni skilst að það sé
í rústum. Það þýðir ekki að bjóða
niðurgreidda vexti til húsbygg-
inga meðan aðrir greiða hærri
vexti ef þeir ætla að gera eitthvað
annað. Það verður að auka frels-
ið í fjármálalífinu þannig að hús-
byggjendur keppi við aðra.
Síðan verður þjóðin að gera
sér grein fyrir því að við byggjum
allt of flott. Ef við berum saman
fólk hér á landi við svipaða þjóð-
félagshópa í nágrannalöndunum
þá er yfirleitt verulegur munur á
húsnæðinu. Auðvitað kemur
peningaskortur þar inn í en fólk
gerir allt of miklar kröfur til
húsnæðis miðað við efnahag og
tekjur. Við þurfum góð hús því
við búum í köldu landi en kröf-
urnar eru oft yfirgengilegar, bæði
hvað varðar stærð íbúða, innrétt-
ingar og innbú.
Ég geri mér grein fyrir því að
húsnæðisskorturinn á Akureyri
stendur okkur verulega fyrir
þrifum. Þetta er mjög alvarlegt
vandamál en það er nánast ekk-
ert sem við getum gert. Ég held
að við eigum að leyfa erlendum
bönkum að koma hingað með
sína peninga og starfa hér. Þetta
er mín prívatskoðun."
„Vond fjárfesting
að eiga leiguíbúðir“
- En skorturinn á leiguhúsnæði.
Er hann afleiðing samdráttarins í
byggingariðnaði sem var hérna
upp úr 1980?
„Það er rétt að lítið var byggt
en sjáðu til. Hingað er alltaf að
koma fólk sem vill leigja. Það er
ekki til sambærilegt kerfi og
erlendis sem gerir fólkinu kleift
að kaupa og ég er alveg klár á því
að ef fólk þyrfti ekki að borga
nema 10-20% út myndi það
kaupa. Spurningin er þessi þegar
talað er um skort á leiguhúsnæði:
Hver á að eiga það? Er fólk að
gera kröfur til þess að einhver
annar einstaklingur úti í bæ eigi
íbúðir sem hann leigi? Það er
vond fjárfesting að eiga leigu-
íbúðir. Það borgar sig ekki fyrir
fólk sem á eitthvað undir sér að
fjárfesta í leiguíbúðum eins og
kerfið er í dag. Það borgar sig
frekar að fjárfesta í verðbréfum.“
- Svo hafa heyrst spurningar
eins og af hverju byggir bærinn
ekki blokkir með leiguíbúðum,
hann geti ekki tapað á því. Eru
þetta óraunhæfar kröfur?
„Þá halda menn að bærinn hafi
óþrjótandi peninga. Ég held að
fólk geri sér ekki grein fyrir því
að stór hluti af útgjöldum bæjar-
ins, er bundinn í rekstri á því sem
við erum búin að koma upp. Við
þurfum að reka dagheimili, taka
þátt í rekstri skólanna, heil-
brigðiskerfisins, vatnsveitu, raf-
veitu, hitaveitu og allt þetta sem
fólk gerir kröfur um. Eftir eru
aðeins nokkrir tugir milljóna á
ári og það er allt sem bærinn hef-
ur til framkvæmda. Það má líka
alveg eins spyrja af hverju stóru
fyrirtækin geri þetta ekki. Þau
eru alltaf að auglýsa eftir fólki og
af hverju byggja þau ekki leigu-
íbúðir fyrir starfsfólkið? Mörg
þeirra hafa alveg ráð á því.“
Ríkið skuldar bœnum
100 milljónir
- En fjárhagsstaða bæjarins
Sigfús, er hún góð?
„Það er að minnsta kosti hægt
að segja að hún sé ekki slæm.
Fjárhagsstaða bæjarins sem slík
er nokkuð góð en okkur vantar
alltaf rekstrarfé. En við vorum að
fá yfirlit um síðustu mánaðamót
og það hefur allt gengið sam-
kvæmt áætlun. Við erum á réttu
fóli og útsvarsálagningin kom
heldur betur út en áætlað var
þannig að það eru líkur á því að
fjárhagsáætlunin standist.
Hins vegar er einn hluti af
þessum rekstrarfjárvanda sá að
ríkið skuldar okkur verulegar
fjárhæðir. Við höfum verið að
framkvæma ýmislegt sem ríkið á
að taka þátt í, eins og að byggja
skóla, dagvistarheimili og fram-
kvæmdir við höfnina. Ríkið er
langt á eftir með greiðslur og
þessar upphæðir voru nálægt 100
milljónum í vetur. Nýlega gerði
ríkið greiðslusamning við okkur
þar sem það borgar 58 milljónir á
næstu 6 árum vegna framkvæmda
við grunnskóla á Akureyri sem
við erum búnir að framkvæma.
Þess vegna þurftum við að fara út
í þetta skuldabréfaútboð og við
þurftum að greiða af því í vexti
um 17 milljónir. Þetta er sem sagt
upphæð sem Akureyrarbær þarf
að greiða í vexti fyrir það eitt að
fá Síðuskóla í notkun nokkrum
árum fyrr en ella hefði orðið.
Skólinn er að klárast núna en rík-
ið verður að mjatla í okkur næstu
6 árin, vaxtalaust en verðtryggt.
Þetta fer auðvitað dálítið illa með
stöðuna. Svo er náttúrlega alltaf
að þrengjast um af því það eru
alltaf að koma nýjar og nýjar
kröfur um þjónustu. Meira fyrir
börn, meira fyrir aldraða, meira
fyrir fatlaða o.s.frv."
Verslunar- og
þjónustumiðstöð
- Nú hefur þú rætt um það að
Akureyri ætti að vera verslunar-
og þjónustumiðstöð fyrir
Norðurland, er eitthvað að gerast
í þeim málum?
„Ég mun beita mér af alefli fyr-
ir því að slíkt geti orðið. Þá er ég
ekki að hugsa um það að taka
eitthvað frá hinum stöðunum
heldur fyrst og fremst að beina
viðskiptunum sem annars fara til
Reykjavíkur hingað, þannig að
hér rísi upp þjónusta sem Norð-
lendingar sækist eftir. Ég hef
m.a. verið harður á þeirri
skoðun, og búinn að kynna mér
þau mál erlendis, að við ættum
að geta náð meiri verslun frá
Norðurlandi. Ég er sannfærður
um það að með því að ná
„Sveitarfélögin hafa ekkert vald til þess aö grípa þarna inn í. Þau verða bara að borga og þetta er alveg að sliga
okkur.“Mynd: RÞB
12-DAGUR
Laugardagur 29. ágúst 1987