Dagur - 29.08.1987, Blaðsíða 2

SVONA GERUM VIÐ
Akureyri 125 ára
Málverk Myers
af Akureyri 1836.
Bemska
bœjarins
næst þegar þú ferðast innanlands
Tíminn er takmörkuð auðlind. Flugið sparar
tíma og þar með peninga.
Flugleiðir og samstarfsaðilar í lofti og á láði
tengja yfir 40 þéttbýliskjarna innbyrðis
og við Reykjavík.
Með þaulskipulagðri og nákvæmri áætlun
leggjum við okkur fram um að farþegum okkar
nýtist tíminn vel.
Þannig tekur ferð landshorna á milli
aðeins stutta stund efþú hugsar hátt.
Nafnið Akureyri birtist fyrst í
Ljósvetningasögu á 13. öld sem
örnefni í landi bóndabýlis, en ekki
eru menn á einu máli um það
hvort hér sé um Akureyri við
Eyjafjörð að ræða. Sumir telja
þessa Akureyri hafa verið aðfinna
í Ljósavatnsskarði. Fullvíst er
hins vegar talið að átt hafi verið
við Akureyri í Eyjafirði haustið
1580 þegar séra Þorsteinn llluga-
son í Múla bar fram kæru vegna
þess að hafa verið sleginn á Akur-
eyri þá um sumarið.
Þegar einokunarversluninni
var komið á fót hér á landi 1602
fengu kaupmenn á Helsingjaeyri
einkaleyfi til verslunar í „Akker-
öen“ eða „Öefjords Handels-
sted“ eins og staðurinn var oftast
nefndur. Var raunar kallaður
Öefjords Handelssted allt þar til
hann fékk kaupstaðarréttindi
1862.
Upphaf verslunar við Eyja-
fjörð var raunar ekki á Akureyri
heldur að Gásum, 14 kílómetrum
norðar í firðinum. Þar var höfuð-
verslunarstaður Norðurlands og
ein helsta siglingahöfn landsins
fram yfir árið 1400. Gásahöfn
spilltist smám saman af fram-
burði Hörgár og hefur verslun þá
færst innar í firðinum þar sem
Oddeyri og Akureyri mynda
ákjósanlega höfn. Á Gásum eru
enn minjar um þennan forna
verslunarstað og eru þær friðlýst-
ar.
Oddeyrar er getið um svipað
leyti og Akureyrar, m.a. í
Glúmssögu og Ljósvetningasögu.
Líkur benda til að Oddeyri hafi
verið þingstaður og segir Flat-
eyjarbók frá atburði sem átti sér
stað á Oddeyrarþingi 1303. Þá
var Oddeyrardómur kveðinn upp
1551 um eignir Jóns biskups Ara-
sonar og sona hans.
Kaupstaðurinn Akureyri er
byggður á löndum fornra stór-
býla, en þau helstu er Kjarni,
Naust og Stóra-Eyrarland. Norð-
an Glerár er byggðin á löndum
jarðanna Syðra-Krossaness og
Bandagerðis. Fyrstu bæjarmörk
sem skráðar heimildir segja frá
eru frá 1818. Að sunnan voru þau
við Kóngsvörðu á Krókeyri og að
norðan við Grástein, utan við
kaupstaðarhúsin í Eyrarlands-
brekku. Vegalengdin er aðeins
um 900 metrar. Takmörk að
austan voru fjörðurinn og
brekkubrúnin að vestan.
Ekki var föst byggð á Akureyri
fyrr en um miðja 18. öld. Danskur
kaupmaður hafði þar vetursetu
1718 en þetta var fyrst og fremst
verslunarstaður. Fyrst einokun-
arverslunin danska, síðan sel-
stöðuverslun, þá sjálfstæð kaup-
mannastétt og loks samvinnu-
verslun. En verslunarsaga Akur-
eyrar er lengri en svo að henni
verði gerð nokkur skil hér. Hins
vegar má það ljóst vera að Akur-
eyri er enn mikill verslunarbær
og þær raddir hafa heyrst að efla
ætti verslun enn frekar og gera
Akureyri að sannkallaðri versl-
unarmiðstöð Norðurlands. SS
2-DAGUR
>cUua^dpguc £9ilág.úi?i/i9j87