Dagblaðið Vísir - DV - 24.06.1995, Blaðsíða 15

LAUGARDAGUR 24. JÚNÍ 1995
15
Þessa dagana streyma íslenskir
námsmenn heim á gamla Frón meö
budduverk og heimþrá. Eftir langa
fjarveru frá vinum og ættingjum
er heimþráin óneitanlega farin aö
segja til sín. í hugum námsmanna
síðustu daga skólaársins er lítið
rúm fyrir aörar hugsanir en kær-
komna rigningu og rok, Opal,
lambasteik, fisk og SS-pylsur, jafn-
vel þó ekkert af þessu hafi verið í
uppáhaldi áöur en útlegðin hófst.
íslendingar
alls staðar
íslenska námsmenn er að finna í
nánast öllum heimshornum en
flestir eru þeir í Bandaríkjunum,
tæplega 700 talsins, þrátt fyrir til-
raunir Lánasjóðs íslenskra náms-
manna til að stemma stigu við
þessu útstáelsi íslenskra náms-
manna.
Á sama tíma og Sveinbjörn
Björnsson háskólarektor hvetur til
eflingar verknáms sökum versn-
andi atvinnuástands hjá ungu fólki
gera reglur Lánasjóðsins nú ráð
fyrir því að námsmenn fái ekki lán
fyrir skólagjöldum fyrr en til meist-
araprófs og afmarkar það óneitan-
lega þann hóp sem hefur tækifæri
til að leita sér menntunar á öðrum
sviðum en Háskóli íslands og aörar
íslenskar menntastofnanir bjóða
upp á. Enn finnast þó um það bil
2000 námsmenn sem lagst hafa í
víking á erlendri grund og nema
þar af hjartans lyst hin ýmsu fræöi
sem án efa eiga eftir að auka víð-
sýni okkar og nýsköpun í framtíð-
inni.

skóla- og heilsugæslugjöld og búið
í hættulegasta ríki Bandaríkjanna.
Það er gott að koma heim. Hreint
loftið streymir ofan í lungun. Það
er þriggja stiga hiti. En það er gott
að vera komin aftur heim.
Fegnastir heimkomu náms-
manna eru væntanlega úttaugaðir
ættingjar sem af góðmennsku sinni
álpuðust til að taka að sér umsýslu
pappíra vegna námslána. Auk
þeirra anda nokkur hundruð
tryggir starfsmenn námsmanna-
þjónustu banka og sparisjóða létt-
ar. Þó námslánin greiðist vart upp
fyrr en um það leyti sem við tékk-
um okkur inn á Grund þá erum við
að minnsta kosti komið til landsins
til að greiða inn á svimandi háa
yfirdrættina í bankanum. Já, það
hringlar hátt í sparigrísnum en það
er gott að vera komin heim.
Fimm þúsund króna
seðlar með vængi
Adam var ekki lengi í paradís.
Eftir langa dvöl erlendis var blám-
inn af gamla landinu orðinn helst
til mikill. Aðlögunin hefst á nýjan
leik, í þetta sinn að íslenskum að-
stæðum. Fyrstu vikurnar er ánægj-
an yfir aö vera komin heim svo
mikil að ekkert annað kemst að.
Pylsur og lambasteik í hvert mál
og úlpan og vettlingarnir dregin
upp úr kössum. En svo fer að
versna í því. Erfinginn, sem aldrei
hafði komið til íslands, skilur ekk-
ert í allri þessari múnderingu og
vill helst hlaupa um nær berrass-
aður úti í garði í fimm stiga hita. Á
flmm þúsund króna seðlana hafa
vaxið vængir og fljúga þeir hraöar
Heima er best
Á vit ókunnra slóða
Það er hins vegar ekki tóm sæla
að yfirgefa landiö og halda á vit
ævintýranna. Eins og margir kann-
ast ég vel við fiðringinn sem fer um
kroppinn við tilhugsunina að eyða
næstu árum í sólinni á Flórída, en
þar hefur fjöldi íslendinga stundað
nám undanfarin ár. Fræðingar
vestanhafs hafa hins vegar komist
að þeirri niðurstöðu að slíkum bú-
ferlaflutningum og aðlögun að nýju
umhverfi fylgi bæði óöryggi og til-
fmningaumrót. Viöbrigðin eru
mest þegar um mjög ólík lönd er
að ræða en það sem kemur einna
mest á óvart er hversu mikil við-
brigðin í raun eru þó löndin séu
svipuð að mörgu leyti. Ástæðan er
líklega sú að þegar flust er á milli
mjög ólíkra menningarheima
væntir fólk mikilla breytinga og er
betur undir þær búið. Þegar löndin
og menningin eru talin svipuð hei-
malandinu vanmetur fólk gjarnan
breytingarnar og þvi koma þær
fólki oft í opna skjöldu. Það eru
ekki stóru hlutimir sem skipta þar
mestu máli heldur þessir daglegu
hlutir sem við teljum sjálfsagða.
Einfaldir hlutir, eins og að kaupa
smjör og ost, geta orðið hreinasta
ráðgáta.
Skoppandi tómatar
Talið er að aðlögunin að nýjum
heimkynnum taki um það bil fjóra
mánuði. Fyrstu vikurnar í Flórída
vorum við upprifin af öllu því nýja
sem fyrir augu bar og hentumst
lafmóð á milli kontóra og stofnana
til að hafa alla pappíra í lagi. Papp-
írsflóðið virtist þó engan enda ætla
að taka. Fljótlega rákum við okkur
á það að menntaskólaenskan
hljómaði vægast sagt einkennilega
í eyrum innfæddra en héldum þó
kímnigáfunni og stukkum út í sól-
skinið sem enn var allra meina bót.
Eftir þriggja mánaða dvöl var
heldur farið að síga á ógæfuhliðina
þar sem við vorum farin að taka
upp á því að pirrast yfir öllu því
sem ekki var nákvæmlega eins og
á gamla landinu. Látum vera að
brauðið var nákvæmlega eins í
skápnum eftir hálfan mánuð og að
tómatarnir skoppuðu eins og boltar
eftir þriggja vikna vist í ísskápnum
vegna genabreytinga í ræktun. En
það fór nú heldur betur að fara um
landann þegar óprúttnir snákar
höfðu gert sig heimakomna og
skriðu eftir stofugólfmu hjá ná-
grannanum. Reikningar vegna 21
þúsund króna skrámu á fingri bár-
ust frá slysavarðstofunni og
LaugardagspistiH
Svafa Grönfeldt
Flórída hlaut þann vafasama heið-
ur að vera taliö hættulegasta ríki
Bandaríkjanna.
30 stiga hiti og sól í nóvember var
ekki lengur allra meina bót heldur
var okkur orðiö óþolandi heitt.
Sandurinn, sem okkur hafði áður
dreymt um, var tekinn upp á því
að smjúga alls staöar og í þokkabót
höfðum við af sárri reynslu kynnst
fleiri skordýrum en nokkurn hefði
getað órað fyrir.
Framburður-
inn fýkur
Eftir nokkra mánuði í útlandinu
tókum við að temja okkur siði inn-
fæddra svo mjög að jafnvel ylhýri,
íslenski framburðurinn fór að víkja
ögn og vandræðunum í viðskiptum
okkar og Ameríkana tók að linna.
Við Flórídabúamir vorum orðnir
brúnir á öllum hugsanlegum og
óhugsanlegum stöðum. Námslánin
dugðu fyrir hamborgara og húsa-
leigu og heilabúið stóð orðið á
blístri af allri þeirri nýju þekkingu
sem var tekin að safnast fyrir. í
hönd fór tímabil þar sem hlutimir
fóm að ganga sinn vanagang og það
torkennilega varð hið venjulega.
Hringlandi sparigrís
Eftir nokkurra ára dvöl að námi
loknu liggur leiðin heim að nýju.
Eftirvæntingin er mikil, enda höf-
um við ekki orðið fyrir barðinu á
almennilegu roki og rigningu í
langan tíma, greitt svimandi há
úr rassvasanum en nokkurn
minnti. í þokkabót er þjóðin nær
öll í verkfalli. En fjögurra stiga
meðalhiti á ári, fjárlagahalb, lág
laun, háir skattar og verkfoll ná
ekki að skyggja á ánægjuna yfir að
vera komin heim.
Dýrmætasti
lærdómurinn
íslenskum námsmönnum erlend-
is hefur því miður fækkað um þús-
und manns á nokkrum árum vegna
breytinga á námslánum. Árið 1987
vora rúmlega 2800 íslendingar við
nám víðs vegar um heiminn en
1848 á síðasta ári.
Dýrmætasti lærdómur íslenskra
námsmanna erlendis er ekki endi-
lega þekking á öðrum menningar-
heimum né fræðin sjálf, sem mörg
era ekki kennd við íslenskar
menntastofnanir, heldur eflir fjar-
lægðin fyrst og fremst þekkingu
okkar og skilning á kostum og göll-
um okkar eigin samfélags. Sú
menntun sem við öflum okkur er
síðan tæki til að efla kosti þjóðfé-
lagsins sem við búum í og leita
lausna á vandamálum þess.