Dagblaðið Vísir - DV - 16.09.1995, Blaðsíða 34

LAUGARDAGUR 16. SEPTEMBER 1995
42
mttir
Fjörutíu þúsund króna kostnaðargreiðslan til þingmanna:
Aðeins hluti afflóknu
kostnaðargreiðslukerfi
- þingfararkaupslögin voru afgreidd með afbrigðum á 4 klukkustundum i vor
Það vekur nokkra furðu að þjóðin
skuli vakna upp við það á haustdög-
um að alþingismenn séu að fá 40
þúsund króna kostnaðargreiðslu
samkvæmt lögum frá í vor. Þegar
þingfararkaupslögin voru afgreidd,
um miðjan júní síöastliðinn, var mik-
ið um þau íjallað í fjölmiölum og þá
ekki síst í DV þar sem margar fréttir
af málinu voru skrifaðar. Það má líka
minna á að þegar þingfararkaups-
frumvarpið var til umræðu á þingi
bentu kvennalistakonur á að greinin
um kostnaðargreiðsluna, en upp-
hæðin 40 þúsund krónur var þá ekki
enn ákveðin, byði þeirri hættu heim
að fólk liti á þetta sem dulda kaup-
hækkun. Það hefur nú komið í ljós
að spá þeirra rættist.
Það sem fólk er nú að hrökkva upp
við lá allt fyrir um miðjan júní. Það
tók ekki nema 4 klukkustundir fyrir
þingmenn að afgreiða þingfarar-
kaupslögin í gegnum 3 umræður með
afbrigðum. Shkur var hraðinn á
máhnu á síðasta degi þingsins í júní.
Formenn þingflokkanna fluttu frum-
varpið en þingmenn Þjóðvaka tóku
ekki þátt í flutningi þess og sátu hjá
við afgreiðslu þess.
Hluti af stærra dæmi
Þessi grein laganna um ótilgreindan
kostnað upp á 40 þúsund krónur á
mánuði er aðeins hluti af miklu meiri
greiðslum til alþingismanna og
flóknu kostnaðargreiðslukerfi þeirra.
Formenn þingflokkanna, sem voru
flutningsmenn frumvarpsins, báru
ákvæðið um skattfría kostnaðar-
greiðslu undir bæði ríkisskattstjóra
og fjármálaráðherra sem mæltu með
því að þessi leið yrði farin.
I þingfararkaupslögunum var
ákveðið að þingmenn fengju fæðing-
arorlof á fullum launum sem er ann-
að en almenningur fær. Laun þing-
forseta voru hækkuð í sömu upphæð
og ráðherralaun auk þess sem hann
fékk bifreið og bifreiðarstjóra. For-
menn þingflokka og nefnda fá auka-
greiðslur.
Samkvæmt frumvarpinu fá þing-
menn greiddan ferðakostnað innan
eigin kjördæmis. Reykjavíkurþing-
menn fá 18 þúsund krónur á mán-
uöi, Reykjanesþingmenn 24 þúsund
krónur en þingmenn allra annarra
kjördæma fá 31 þúsund krónur á
mánuði. Þá fá þingmenn sem feröast
um annað kjördæmi ferðakostnað
greiddan auk dagpeninga. Þingflokk-
ar geta farið hvert á land sem er og
haldið fundi og fá allan ferða- og
uppihaldskostnað greiddan. Lands-
byggðarþingmenn fá ferðakostnað
frá heimih sínu til þings greiddan og
þeir fá húsnæðisstyrk. Þingmenn í
nágrannakjördæmum, sem ferðast á
milh heimihs og þings daglega, fá
þann kostnað greiddan. Þingmenn
hafa frían síma og Alþingi leggur
þeim til bílasíma.
Þessar 40 þúsund krónur í ótil-
greindan kostnað eru þvi ekki nema
hluti af öllu dæminu.
Reiði almennings
Þegar kjaradómur ákvað launa-
hækkanir til þingmanna og æðstu
embættismanna þjóðarinnar á dög-
unum fór reiðialda um þjóðfélagið.
Félagar í Alþýðusambandinu höfðu
samþykkt 2.700 til 3.700 króna launa-
hækkun á mánuði síðastliðinn vetur.
Nú fengu ráðherrar, forseti íslands
og nokkrir æðstu embættismenn
landsins launahækkun hjá kjara-
dómi sem nam nærri mánaðarkaupi
verkafólks.
Alþingismenn fengu ekki mikla
launahækkun hjá kjaradómi en þá
rifjaðist upp fyrir mönnum þeSsi
þingfararkaupslög frá í vor og dæmið
um 40 þúsund krónurnar var tekið
út úr. Formaður kjaradóms lýsti því
yfir að hann hefði ekki vitað af þess-
um 40 þúsund krónum til þingmanna
enda þótt 3 mánuðir séu hðnir síðan
þingfararkaupslögin voru samþykkt.
Alþýðusamband íslands, sem hefur
látið það yfir sig ganga að ýmsir hóp-
ar í þjóðfélaginu hafi fengið margfalt
meiri launahækkanir en félagar í
ASÍ, tók nú allt í einu við sér, hélt
fjölmennan útifund og hótar uppsögn
kjarasamninga verði þessar nýju
kauphækkanir ekki dregnar til baka.

•»
40 þúsund króna kostnaðargreiðslan:
Sex þingmenn greiddu
atkvæði á móti
Svavar Gestsson:
Þetta er kostnað-
urinn við
að reka Alþingi
„Það eru rök
fyrir þvíaðgera
þetta svona.
Rökin eru þau
að alþingis-
menn þurfa að
leggja út fyrir
ákveðnum
kostnaði sem
segja má að sé kostnaður við að reka
Alþingi, eða lýðræðið í landinu. Fyrst
þingmenn þurfa að leggja út fyrir
þessum óumflýjanlega kostnaði
vaknar sú spuring hvort þeir eigi hka
að greiða skatt af honum. Þess vegna
vísa ég því á bug aö alþingismenn séu
þjófar. Þetta fyrirkomulag við kostn-
aðargreiðsluna var borið undir ríkis-
skattstjóra og fjármálaráðuneytið
þegar frumvarpið um þetta var sam-
ið síðasthðið vor. Menn voru því í
þeirri trú að hér væri um heppileg-
ustu leiðina að ræða miðað við það
starf sem þingmennskan er. Hún er
því miður allt öðruvísi en flest önnur
störf.
Menn hafa nefnt að borga eigi
kostnaðinn samkvæmt nótum. Sú
leið var rædd en menn komust að
þeirri niðurstöðu að það væri verri
leið. Kostnaðurinn sem þingmenn
lenda í er mjög margbreytilegur. Ég
hugsaði máhð þannig að það væri
best fyrir starfslið Alþingis að greidd
væri fóst upphæð. Þar með væri ekki
endalaust hægt að koma með reikn-
inga og nótur sem eru ef til vill á
einhverju gráu svæði sem sífellt
þyrfti að vera að úrskurða um. Með
því að hafa fasta upphæð verður
aldrei sagt að einhveijum sé hyglaö
eða að sá frekasti fái mest.
Menn tala líka um að greiða eigi
skatt af þessari 40 þúsund króna
kostnaðarupphæð. Það var mikið
rætt hjá okkur við samningu frum-
varpsins í vor. Menn voru á því að
það kæmi auðvitað til greina en þá
yrði upphæðin bara að vera hærri
því kostnaðartalan var fengin sam-
kvæmt reynslu. En eftir að hafa bor-
iö þetta undir fjármálaráðherra og
ríkisskattstjóra varð þetta lendingin.
Ég er hinsvegar tilbúinn til að endur-
skoða þetta allt með formönnum
annarra þingflokka. En mér þykir
upphlaup fjármálaráðherra nú dáht-
ið skrýtið,“ segir Svavar Gestsson,
formaður þingflokks Alþýðubanda-
lagsins.
Valgerður Sverrisdóttir:
Tel að við höfum
gert rétt með
lagasetningunni
„Ég tel að við
höfum gert rétt
með þessari
lagasetningu.
Eitt af aðalatr-
iöunum varð-
andi breyting-
arnar semgerð-
ar voru var að
taka út ýmislegt sem í lögunum var
og við töldum vera orðið gamalt og
ætti ekki viö í nútímanum. Það hefur
hvergi komið fram að það var fellt
út ákvæði um greiðslur sem kallaöar
voru fæðispeningar til landsbyggöar-
þingmanna. Eins var tekið út að lög-
heimili væri skhyrði fyrir því menn
fengju greiðslur sem landsbyggðar-
þingmenn og ýmislegt fleira var tek-
ið út úr lögunum. í rauninni er það
ekki nýtt að þingmenn fái greiddan
kostnað og borgi ekki af því skatt.
Þannig hefur það verið með ferðir
landsbyggðarþingmanna um kjör-
dæmi sitt. Það er auðvitað hægt að
gera þetta á þann veg að fólk fram-
vísi reikningum fyrir kostnaði.
Ég verð að segja það að mér þykir
sú gagnrýni sem komið hefur fram á
okkur þingmenn vegna þessa máls
heldur dapurleg á köflum. Það hefur
heldur ekki verið allt til fyrirmyndar
sem sagt hefur verið opinberlega um
máhð. Það verður ef til vill kahaður
hroki hjá mér en ég tel að launamál
þingmanna eigi ekkert að vera til
umræðu. Spumingin er bara sú
hvort þjóðin vill að það séu fulltrúar
frá sem flestum starfsstéttum á þingi
eða ekki. Ef það verður þannig að
laun þingmanna séu miklu lægri en
hjá ýmsum stéttum í þjóðfélaginu
eða ýmsum einstaklingum sem æski-
legt er fyrir þjóðfélagið að fá á þing,
þá fæst þetta fólk ekki til aö taka
sæti á Alþingi og stórlækka við það
í launum,“ segir Valgerður Sverris-
dóttir, formaður þingflokks Fram-
sóknarflokksins.
Þingfararkaupslögin voru sam-
þykkt sem lög frá Alþingi 15. júní
síðastliðinn sem var síðasti starfs-
dagur þingsins fyrir sumarleyfi þing-
manna. Lögin voru samþykkt eftir
3. umræðu með 38 atkvæðum, 5 sátu
hjá en 20 þingmenn voru fjarstaddir.
En við 2. umræðu voru greidd at-
kvæði við hinar ýmsu greinar frum-
varpsins. Þar á meðal voru greidd
atkvæði við 9. greinina sem íjallar
um skattfría kostnaðargreiðslu til
þingmanna sem síðar var ákveðin 40
þúsund krónur. Þegar greidd voru
atkvæði við þá málsgrein 9. greinar
sem fjallar um þessa kostnaðar-
greiðslu voru eftirfarandi þingmenn
samþykkir henni: Arnbjörg Sveins-
dóttir, Ámi R. Árnason, Árni John-
sen, Árni M. Mathiesen, Björn
Bjarnason, Davíö Oddsson, Égih
Jónsson, Finnur Ingólfsson, Friðrik
Sophusson, Geir H. Haarde, Guðjón
Guðmundsson, Guðjón A. Kristjáns-
son, Guðmundur Hallvarðsson,
Guðni Ágústsson, Guörún Helgadótt-
ir, Gunnlaugur M. Sigmundsson,
Hahdór Blöndal, Hjálmar Árnason,
Hjálmar Jónsson, ísófur Gylfl
Pálmason, Jón Baldvin Hannibals-
son, Kristinn H. Gunnarsson, Kristín
Geir H. Haarde:
Hefðum þurft að
kynna málið betur
„Ég held að
það hafi verið
fuh rök fyrir
þessum breyt-
ingum á þingf-
ararkaupslög-
unum þegar í
þetta var farið í
vor. Það má
ekki gleyma því að það voru felldar
niður ýmsar greiðslur á móti þessari
umdeildu kostnaðargreiðslu. Meðal
annars var fehd niður rúmlega 50
þúsund króna skattfrí greiðsla th
utanbæjarþingmanna yfir þingtím-
ann. Auk þess var svo breytt ýmsu,
Ástgeirsdóttir, Magnús Stefánsson,
Margrét Frímannsdóttir, Ólafur G.
Einarsson, Ólafur Ragnar Grímsson,
Ólafur Öm Haraldsson, Páh Péturs-
son, Pétur H. Blöndal, Ragnar Arn-
alds, Sighvatur Björgvinsson, Sigríð-
ur A. Þórðardóttir, Sólveig Péturs-
dóttir, Stefán Guðmundsson, Stein-
grímur J. Sigfússon, Sturla Böövars-
son, Svavar Gestsson, Tómas Ingi
Olrich, Vilhjálmur Eghsson og Össur
Skarphéðinsson.
Á móti málsgreininni greiddu at-
kvæði: Ágúst Einarsson, Ásta R. Jó-
hannesdóttir, Jóhanna Sigurðardótt-
ir, Kristín Halldórsdóttir, Svanfríður
Jónasdóttir og Ögmundur Jónasson.
Guðný Guðbjömsdóttir greiddi
ekki atkvæði.
Fjarstaddir voru: Einar Oddur
Kristjánsson, Gísli Einarsson, Guð-
mundur Bjarnason, Guðmundur
Árni Stefánsson, Halldór Ásgríms-
son, Hjörleifur Guttormsson, Ingi-
björg Pálmadóttir, Jón Kristjánsson,
Kristján Pálsson, Lára Margrét
Ragnarsdóttir, Lúðvík Bergvinsson,
Rannveig Guðmundsdóttir, Sif Frið-
leifsdóttir, Valgerður Sverrisdóttir
og Þorsteinn Pálsson.
svo sem ákvæðum um lögheimili
manna og fleiru sem var orðið úrelt.
Að mínum dómi var verið að gera
lögin eðlhegri og nútímalegri. Þaö
má deha um það hvort menn hafl
hitt á hina einu réttu útfærslu á
þessu öllu saman. Það verða menn
þá bara að skoða í rólegheitum.
Ég verð að játa að ég er dálítiö hissa
á því hve viðbrögðin í þjóðfélaginu
nú eru hörð. Auk þess hefur margt
af því sem fram hefur komið verið
vhlandi og sumt beinlínis rangt. Það
má ef til vhl segja að máhð hafi ekki
verið nægjanlega vel kynnt af okkar
hálfu. En eins og ég sagði áðan vor-
um viö að henda úreltum atriðum
út og koma á jöfnuði meðal þing-
manna þannig að sérstaða lands-
byggðarþingmanna er minni eftir en
áður enda þótt þeir ættu ekki að tapa
á breytingunni. Staða annarra þing-
manna hefur hins vegar batnað,“
segir Geir H. Haarde, formaður þing-
flokks Sjálfstæðisflokksins.
Sjálftaka alþingismanna á skattfríum kostnaðargreiðslum:
Þarf engan sérfræðing
til að sjá siðleysið
- segir Mikael Karlsson, dósent í heimspeki
„Það þarf engan sérfræöing th sjá
að þessi gerningur þingmanna er sið-
laus. Þáð hljóta að eiga ghda sömu
reglur um stjómendur landsins og
þegnana. Hér hefur á liðnum árum
sífeht verið talað um þjóðarsátt í
kjaramálum og maður hlýtur að
spyrja hvort sú þjóðarsátt eigi bara
við almenning en ekki stjómendur
landsins. Enda virðist siöferðis-
kennd fólks freklega misboðið,“
sagði Mikael Karlsson, dósent í
heimspeki, og kennari í siðfræði við
Háskólann, um sjálftöku alþingis-
manna á 40 þúsund króna skattfríum
kostnaði.
Hann tók hins vegar fram að al-
þingismenn hér á landi væm ekki
hálaunaðir og að þessi aðferð við að
hækka launin sé ekki sér íslensk.
„Það virðist vera stefna hér á landi
að fela launagreiðslur sem er mun
alvarlegra má frá siðferðislegum
sjónarhól. Fastalaun em thtölulega
lág en síðan koma ofan á þau ahs
konar aukagreiðslur og þetta virðist
gilda um allar stéttir á Islandi. Vegna
þessa er afar erfitt að fjalla af viti
um laun manna á íslandi. Ég tel að
þessi feluleikur með launin sé mjög
slæmur fyrir alla. Eins er það ekki
algengt í öðrum löndum að vera í
mörgum störfum. Háskólakennari í
nágrannalöndum okkar fær ekki að
vera í nema einu starfi, annað er
ólöglegt en hér er þetta sjálfsagður
hlutur," sagði Mikael.
Hann benti einnig á dagpeninga-
kerfið þjá ráðamönnum þjóðarinnar.
„Þeir fá fuha dagpeninga á feröa-
lögum en þeir fá líka allan kostnað
greiddan. Dagpeningamir eru bara
launauppbót. Þetta er gott dæmi um
þennan sphlandi feluleik. Aðrir sem
ferðast á vegum fyrirtækja og fá dag-
peninga þurfa að nota þá til að greiða
fyrir gistingu og fæði,“ sagði Mikael
Karlsson.