Þjóðviljinn - 13.09.1980, Síða 11

Helgin 13.—14. september 1980 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 11
Bööyar Guðrnundsson skrifar
Norðlenskt
atvinnuleikhús
A öndveröum stjórnarárum
þeirra Ragnars Arnalds og Ing-
vars Gíslasonar dó atvinnuleik-
húsiö á Akureyri.
Ekki veröur þó viö þá tvo
sakast, enda er mér allt annaö i
hug. Hins vegar þætti mér þaö
meö ólikindum ef ekki kæmu til
einhver ráö jafnágætra manna
ogþeir eru aö blása lifi meö ein-
hverjum hætti á ný i nasir
hinnar norölensku leiklistar-
gyöju.
Þegar ég var á námskeiöi til
aö læra undirstööuatriöi
blástursaöferðarinnar var mér
kennt þaö aö áöur en byrjaö
væri aö blása skyldi hreinsa
burt allt slim úr nefi og koki hins
dauða og kynna sér likamlegt
ástand hans eftir föngum. Nú
langar mig til að hjálpa þeim
Ragnari og Ingvari, af minum
veika mætti til að kynnast
likamlegu ástandi hins dauða ef
þaö mætti eitthvað flýta fyrir
upprisuhans. Þaö vill nefnilega
svo til að ég hef ekki i annað
leikhús oftar komið á undan-
förnum árum.
Hinn forsögulegi aödragandi
atvinnuleikhússins á Akureyri
var öflugt starf Leikfélags
Akureyrar, sem um áratuga-
skeiö hélt úti áhugaleikhúsi á
Akureyri, stundum meö vetrar-
starf upp á fjórar til sex sýn-
ingar. í hópi leikfélagsfólks
mynduöust auövitaö ákveönar
goðsögur um frábæra hæfileika
nokkurra einstaklinga til leik-
rænnar tjáningar, stórleikara-
hugtakiö likamnaðist þar sem
annarsstaöarjminningar um
einstökuglæsilegtleikafrek ein-
staklinga og óvenju skemmti-
legar sýningar i gamla daga lifa
auövitaö góöu lifi enn 1 dag. En
svo geröist þaö aö áttundi tugur
aldarinnar kraföist þess aö ein-
hver hluti þeirra sem aö leik-
sýningum störfuöu á Akureyri
færi á föst laun, — og i áföngum
stækkaöi sá hópur uns nýtt al-
vöru atvinnuleikhús varö
til, — hiö menningarlega mót-
vægi landsbyggöarinnar gegn
stórreykjavikuráráttunni. Illu
heilli. — það er mitt mat,
— einskorðaöist það við
Akureyri. Stjórn þessa leikhúss
var þann veg háttaö þegar ég
kynntist þvi, aö gamla leik-
félagiö réöi þar lögum og lofum
um tilhögun og verkefnavel, en
hins vegar réðist til hinna föstu
starfa hæfileikafólk á sviði leik-
listar, — en aö mestu áhrifa-
laust I Leikfélagi Akureyrar.
Þarna kom þvi snemma fleygur
merg, á báöum þessum stööum
er um svo þróttmikla áhuga-
fólksleiklist að ræða aö vetrar-
starfiö býður upp á fleiri sýn-
ingar. Hvers vegna ekki aö
sameina alla þá góöu krafta
sem þar- og víöar á Noröur-
landi, — er aö finna i eitt norö-
lenskt leikhús, — leikstofnun á
vegum rikisins sem starfaði
með áhugafólki, — til dæmis á
Sauðárkróki, Akureyri og Húsa-
vEk? Þessi stofnun getur starfaö
á margan hátt, til dæmis væri
hægt að hafa fastlaunaða leik-
ara á öllum þessum stööum i
stað þess aö loka þá alla inni 1
sama húsinu. Það væri hægt að
hafa sameiginlegt leiktjalda-
verkstæöi og saumastofu fyrir
öll þessi leikfélög og þaö væri
hægtaö fastráöa leikstjóra til aö
setja upp sýningar á þessum
stööum. Leikfélögin á þessum
stööum gætu þannig sett upp
sýningar i samvinnu viö norö-
lenskt rikisleikhús, — og auð-
vitaö lika á eigin vegum.
Ahorfendafjöldi þessarar rikis-
stofnunar, — alla vega tala
þeirra sem möguleika hafa á aö
sækja sýningar
hennar, — myndi næstum þre-
faldast frá þvi sem nú er hjá
Leikfélagi Akureyrar.
Ef þeir Ragnar Arnalds og
Ingvar Gislason lita nú á þessi
mál atvinnuleikhússins á Akur-
eyri frá nógu háum sjónarhóli
þá er ég ekki i vafa um að lands-
byggöin eignast sitt mótvægi viö
stórreykjavikuráráttuna. Aö
visu gæti þaö einnig þýtt þaö aö
þá yröi atvinnuleikhúsiö á
Akureyri endanlega lagt i gröf-
ina en viö tæki atvinnuleikhúsið
á Noröurlandi. Þaö ætti þó ekki
aö vera neinum hryggðarefni
þviLeikfélag Akureyrar gæti þá
iðkaö svolitla sjálfsgagnrýni aö
hætti Kinverja og litið upp úr
eigin naflaholu um stund. Hver
veit nema það gæti þá komist til
svipaös þroska og leikfélögin á
Húsavik og á Sauðárkróki, oröiö
gott áhugamannafélag á ný og
tilbúiö aö vinna aö leiklist i sinni
heimabyggö i samvinnu viö
norölenska rikisleikhúsiö. En
vilji þaö nú ekki veröa, þá er
þaö von min og margra fleiri aö
atvinnuleikhúsinu á Akurreyri
veröi alla vega bjargaö meö
einhverri blásturstilraun, hvort
sem það nú verður aukinn
styrkur eöa niöurfelling sölu-
skatts. Þá væri kannski hægt
eina kvöldstund að hvislast á
kinnroöalaust um byggöastefnu
rikisstjórnarinnar okkar.
á milli ráöenda og framkvæm-
enda, tortryggni, úlfúö og
stundum blint og rótarlegt
hatur. Auövitaö varö þetta til-
efni til meiriháttar islendingá-
sagna I litlu og lokuöu samfélagi
eins og Akureyri er, pólitiskir
fordómar voru magnaöir upp,
rætiö slúöur var blásiö upp i
stærö opinberaös sannleika.
Þetta fældi auövitaö marga
frá afskiptum af þessu nýja
ósanngjamt aö ætla þaö vera
um tuttuguþúsund manns sem
búsetu vegna ættu greiðan aö-
gang aö leikhúsinu á Akureyri i
norðlenskri vetrarveöráttu. Þar
af eru svo um tveir fimmtu ör-
vasa sökum æsku eöa elli. Sem
sagt ekki ósanngjarnt aö ætla aö
um tólf þúsund áhorfendur komi
Ileikhúsið á Akureyri ef reiknaö
er með aö hver feröafær mann-
eskja fari einusinni i leikhúsiö á
kjör leikara,— er sennilega
ekki hægt aö svara nema neit-
andi, en hinum tveimur er
áreiðanlega enginn vandi aö
játa. Kókflaskan er dýrari á
Akureyri en i Reykjavik, hvers
vegna skyldi þá aðgöngumiðinn
ekki vera það lika? — Og einnig
er þaö vel verjandi að rikið
greiöi meira til leikhússins á
Akureyri en þeirra reykvisku,
þvi hvert mannsbarn á Akur-
óskabarni landsbyggðarinnar,
öörum var sparkaö þaðan vegna
róttækni eöa skyldrar fúl-
mennsku. Eftir sat leikhúsiö
með mikiö af áhugasömu
fólki, — sem ef til vill skaraði
ekki framúr hvaö varöaöi list-
ræna hæfileika. Til leikhússins
réðust svo leikhússtjórar og
hvaö sem um þá má segja hvern
um sig, þá gildir um alla aö bú-
seta þeirra varð stutt noröan
heiöa, — eingum þeirra vannst i
raun og veru tóm til aö vinna
þaö mikla starf sem þaö hlýtur
aö vera aö leggja grundvöllinn
aö traustri starfsemi atvinnu-
leikhúss.
Og ekki má gleyma áhorfend-
um. Akureyri sjálf telur um
þrettán þúsund ibúa. Eyja-
fjörður innan Akureyrar, Sval-
barö'sströnd, Hörgár- og öxna-
dalur, Árskógsströnd,
Svarfaðardalur, Hrisey, Dalvik
og Ólafsfjöröur na ekki aö tvö-
falda þá tölu. Þaö væri ekki
ári. Og hvaö sem svo segja má
um rekstur og verkefnaval leik-
hússins á Akureyri þá er þaö
staöreynd aö þessi fjöldi áhorf-
enda hefur ár eftir ár komiö
þangaö og stundum gott betur.
Þetta sýnir og sannar á ótvi-
ræöan hátt aö grundvöllur er
fyrir hendi aö hafa þar atvinnu-
leikhús, — spurningin er bara
hvaða grundvöllur. Er hægt aö
ætlast til þess aö leikarar viö at-
vinnuleikhúsiö á Akureyri vinni
lengri vinnutima fyrir lægra
kaup en aörir atvinnuleikarar?
Er hægt aö ætlast til þess aö
leikhúsgestir á Akureyri greiði
hærra verö fyrir aðgöngumiö-
ann sinn en annars staöar? Er
hægt að ætlast til þess aö
rikiö,— þ.e. almanna-
fé, — haldi úti á eigin kostnaö
atvinnuleikhúsi á Akureyri og
eyöi I þaö hlutfallslega meiru fé
en I ,,hin” atvinnuleikhúsin?
Fyrstu spurningunni, — um
eyri og i Eyjafirði leggur hlut-
fallslega miklu meira að mörk-
um hvaö varöar þjóöarfram-
leiöslu en Reykvikingar. Hvers
vegna skyldu þeir ekki njóta
þess? Min vegna mætti meira
aö segja greiöa niöur fyrir Ey-
firöinga bæöi kókiö og aögöngu-
miöann. Þaö væri sanngjarnara
en margt annaö sem kallaö er
réttlætismál.
Ég sagöi áöan aö illu heilli
heföi atvinnuleikhúsi lands-
byggöarinnar veriö valinn
staöur á Akureyri. Þetta segi ég
auövitað ekki vegna þess aö ég
telji Akureyringa illa aö at-
vinnuleikhúsi komna, heldur
hins að þaö eru fleiri vel aö
opinberri aöstoð viö menning-
una komnir. Og þetta vita þeir
Ragnar Arnalds og Ingvar
Gislason manna best. I kjör-
dæmi annars er Sauöárkrókur, i
kjördæmi hins er Húsavlk. A
báöum þessum stööum stendur
leiklistarmenning á gömlum
Gódóistar Leikfélags Akureyrar
— þeir eru nú nýkomnir af Beckethátíð á (rlandi.
•mér
daU það
í hug
Djass og rokk
frá Danmörku
Á mánudaginn kemur hingaö til
lands danska djass og rokksveitin
Mirror, sem valin var til tónleika-
feröar um Norðurlönd á vegum
Nord-jazz og Norræna
menningarmá lasjóösins. Mun
hún koma fram á tónieikum i
Reykjavik og á Akureyri dagana
15.—18. september.
I hijómsveitinni eru valinkunn-
ir músikantar. Stjórnandi og
hljómborðsleikari Mirros er
Thomas Clausen.sem áöur hefur
leikiömeð Jazzhljómsveit danska
útvarpsins, Waves, Creme
Fraiche og V8. Einnig hefur hann
leikiö meö frægum tónlistar-
mönnum erlendum, sem heimsótt
hafa Danmörku, leikiö inn á
hljómplötur og samiö tónlist viö
kvikmyndir.
Aðrir i sveitinni eru: Jan Zum
Vohrde (alto-saxófónn, tenór-
saxófónn og flauta), Aage
Tanggaard (trommur), Bo Stief
(bassi) og Allan Botschinsky
(trompet), en hann er e.t.v.
þekktastur þeirra félaga og hefur
m.a. verið kosinn tónlistarmaður
ársins i Danmörku.
Þaö eru Nord-Jazz og Jazzdeild
FIH sem standa aö tónleikum
Mirror og segja þeir i fréttatil-
kynningu aö hér sé komin ein
besta djass og rokk hljómsveit
sem lagt hefur leið sina til
Islands.
Tónleikarnir veröa að Hótel
Sögu á mánudag, Menntaskólan-
um viö Hamrahliö á þriðjudag,
HótelSögu á miövikudag og Sjall-
anum á Akureyri á fimmtudag.
Þeir hefjast kl. 21.00 öll kvöldin.
— ih