Þjóðviljinn - 31.01.1981, Blaðsíða 8

8 SIÐA — ÞJÖÐVILJINN Helgin 31. jan. — 1. febr. 1981.
STJÓRNMÁL
ÁSUNNUDEGI
EPBU Rætt við Hjörleif Guttormsson,
Er iðnaðar- og orkuráðherra:
Að undanförnu hafa
orkumálin verið í brenni-
depli. Þjóðviljinn sneri sér
til Hjörleifs Guttormsson-
ar, iðnaðar- og orkuráð-
herra og ræddi við hann
um ýmsa þætti þessara
mála. — Viðtalið fer hér á
eftir.
þjv.: — Nú er mikið rætt um
orkuskort og yfirvöldum orku-
mála legið á hálsi fyrir óforsjálni
hvað varðar trygga raforkuöflun.
Áttir þú von á þetta alvarlegum
orkuskorti nú i vetur?
Hjörleifur: — Enginn átti nú
beinllnis von á þvi að um svona
alvarlegan orkuskort yrði að
ræða, og á það við um stjórnvöld
jafnt sem sérfflfeðinga og allan
almenning. Hitt vissum við að
Hrauneyj arfoss virkj un
verður gangsett í haust
þessi vetur gæti orðið nokkuð
erfiður.
Hér hafa ýmsir óvissuþættir
lagst á eitt svo skerða hefur þurft
forgangsafl i landskerfinu um 122
MW, sem er meira en þriöjungur
þess afls, sem i boöi þyrfti að
vera.
Enginn ber brigður á að tfðar-
farið hefur verið óvenjulegt hvað
hitastig og úrfelli snertir nú um
árabil. Þannig er mönnum i
fersku minni kalda sumarið 1979
og svo veröráttan nú á þessum
vetri. Þessi þáttur veldur lang-
mestu um orkuskortinn. Þess ber
þó að gæta að vöntunin á afli er
ekki i reynd 122 MW, heldur frek-
ar um 30 MW, sem hefðu þurft að
vera inni i landskerfinu til viðbót-
ar á siöastg ári til að koma i veg
fyrir teljandi skakkaföll og veru-
lega oliukeyrslu i vetur. Þetta
svarar til þess að unnt hefði verið
að koma annarri vél Kröflu að
fullu i gagnið og stöðva lekann úr
Sigöldulóni. Slikt grunnafl til
viðbótar hefði gert það kleift að
safna mun meiri vatnsforöa i
miöiunarlón raforkukerfisins sér-
staklega i Þórisvatn fyrir þennan
vetur.
Eftir að ljóst var i fyrravetur að
stefnt gæti i nokkurt óefni voru
ákveönar þær aðgerðir sem til-
tækar voru með aukningu á gufu-
afli sem nemur samtals 15 MW og
komust i gagniö á s.l. hausti
(Svartsengi — Krafla — Bjarnar-
flag).
Landsvirkjun taldi þá
forgangsafl tryggt
fyrir annan ofn
á Grundartanga
Þjf.: — En hvaö um stóriöjuna
á þessu sambandi?
Hjörleifur: — Vissulega skiptir
sá þáttur hér einnig máli. Þar var
um aö ræða 20 MW áformaða
aukningu til álversins, sem
ákveöin var 1977 'og ofn númer
tvöhjá verksmiðjunni áGrundar-
tanga, sem hefja átti rekstur 1.
september s.l. Bæöi þessi fyrir-
tæki mega nú þola mikla
skerðingu á forgangsafli og
rekstur járnblendiverksmiðjunn-
ar raunar verið stöðvaður aö fullu
næstu tvo til þrjá mánuöina með
samkomulagi landsvirkjunar við
Islenska járnblendifélagiö.
Þetta minnir á það að til athug-
unar var i vetrarbyrjun 1978 af
hálfu ráðuneytisins að fresta
áformaðri gangsetningu
viðbótarofnsins á Grundartanga
um 6—9 mánuði, það er til vors
Ákvörðun
um nýja
stórvirkjun
fyrir vorið
1981. I þvi sambandi spuröist
ráðuneytið sérstaklega fyrir um
þaö hjá Landsvirkjun, hvort vissa
væri fyrir að orka yrði tiltæk fyrir
þennan ofn veturinn 1980—1981.
Viö fengum skýrt svar um að svo
væri að þvi er forgangsorku
sne-ti, þótt vafi gæti leikið á af-
hendingu á afgangsorku. — Þetta
sýnir hvernig Landsvirkjun mat
horfurnar á þessum tima.
Áf þessúni áföilum sem nú eru
fram komin má margt læra, m.a.
að menn þurfa að átta'sig betur á
áhrifum veðurfarssveiflna á þann
vatnsforða, sem svo miklu ræður
um okkar orkubúskap, og þá m.a.
á bráðnun jökla. Við búum jú viö
kaldara árferði frá 1965 að telja
en áratugina á undan, þannig að
hæpið er að miða við meöaltal er
liggur langt til baka varðandi
hitastig og rennsli.Jafnframt er
þetta stuðningur við þá stefnu að
dreifa virkjununum um landiö og
leitast þannig við aö jafna út áhrif
af veðurfarssveiflum, auk þess
sem sérstaklega þarf að huga að
auknu miðlunarrými að baki
virkjunum okkar.
Framlög til raforku-
framkvæmda
hækkuðu um 50%
að raunvirði í fyrra
— Þjv.: — Þetta ininnir á þá
miklu umræöu og eftirvæntingu
'N> K „ Q *C J wmmJ
: í ■ m m
V ■:y- V
é- i á
sem rtkir um ákvöröun varðandi
næstu virkjun. Hvenær er þeirra
ákvöröunar aö vænta?
Hjörleifur: — Tvimælalaust á
þessu ári, og ég stefni aö þvi, að
fyrir vorið veröi aflað nauösyn-
legra heimilda og ákvarðanir
teknar um næstu virkjun og
raunar um fleiri meiriháttar
framkvæmdir er snerta raforku-
öflun og öryggi i raforkudreif-
ingu.
Minna má á, að í tið rikis-
stjórnar Ölafs Jóhannessonar
1978—1979 lagði ég sem orkuráð-
herra áhersiu á aö ráðist yröi i
virkjun á Austurlandi, Bessa-
staðaárvirkjun, sem yrði hluti af
stærri heild og nú er kölluð Fljóts-
dalsvirkjun. Gegn þeim áformum
lagðist Alþýöuflokkurinn, sem þá
var i rikisstjórn, af alefli eins og
menn muna, — ekki siður en gegn
öllum tilraunum til gufuöflunar
við Kröfluvirkjun. Það kemur þvi
úr hörðustu átt, þegar talsmenn
þess flokks tala nú um að litið sé
aöháfst i orkumálum i landinu.
Staðreyndin er sú, að er áhrifa
Alþýöuflokksins hætti að gæta i
rikisstjórn, þá tókst að fá aukin
framlög til raforkuframkvæmda
sem nemur 50% hækkun að
framkvæmdagildi milli áranna
1979 og 1980 og um 20% hækkun til
hitaveitna.
Sexfalt meira fé varið
til virkjanarannsókna
heldur en kratar
lögðu til
Við myndun rikisstjórnar
Gunnars Thoroddsen var gert ráð
fyrir áætlun um orku-
framkvæmdir fyrir næsta áratug
auk stefnumörkunar varðandi
orkubúskap okkar i heild til lengri
tima. Að báðum þessum þáttum
hefur verið ötullega unnið og
margir komið þar við sögu. M.a.
var hert til mikilla muna á
rannsóknum vegna Fljótsdals-
virkjunar og framlag til virkj-
unarrannsókna hækkað úr þeim
150miljónum g.kr.,sem boðiö var
upp á i fjárlagafrumvarpi
kratanna fyrir árið 1980, og upp i
nærri miljarð gamalla króna
samtals á þvi ári. Þannig vannst
m.a. að mestu upp það bil sem
var á verkfræðilegum undirbún-
ingi milli Blönduvirkjunar og
Fljótsdalsvirkjunar. Jafnframt
hefur verið lögð áhersla á að
skapa frið um Blönduvirkjun og
finna þar málamiðlun i flókinni
deilu. Hér Tiggur að baki sú hugs-
un sem fest var i stjórnarsátt-
mála, aö næsta virkjun vegna
landskerfisins verði utan eld-
virkra svæða. Hafa menn þá bæöi
i huga öryggi og hagkvæmni, svo
og bætta stöðu til jöfnunar á raf-
orkuverði.
Ein Islandsvirkjun
Þjv.: —Hvaö veldurþviaö þínu
mati, aö slik stefna hefur ekki
fyrr náö fram aö ganga?
Hjörleifur: — Þar skiptir mestu
skipulagsleysi i raforkuiðnaðin-
um á liðnum árum og áratugum.
Það er raunar fyrst með þeirri
stefnu sem Magnús Kjartansson
beitti sér fyrir i vinstri stjórninni
1971—1974 um að ráðist yrði i
samtengingu raforkukerfa lands-
hlutanna, að unnt var að hugsa til
stórra virkjana utan Suðurlands,
og lita á landið sem samfelldan
markað.
Eðlilegt spor i framhaldi af
þeirri stefnu er myndun eins raf-
orkuöflunarfyrirtækis, útvikk-
aðrar Landsvirkjunar. Góöur
grunnur hafði verið lagður að þvi
máli, er annar borgarfulltrúi
Alþýðuflokksins i Reykiavik
lagðist á sveif með ihaldinu i
borgarstjórn og felldi sameignar-
samninginn um nýja Landsvirkj-
un i nóvember 1979. Þrátt fyrir þá
niðurstöðu þokar nú i rétta átt
með nýlegri ákvörðun um sam-
einingu Landsvirkjunar og
Laxárvirkjunar, og að minu mati
er það aðeins spurning um tima,
hvenær slikt landsfyrirtæki
veröur að veruleika.
— Þjv.: — Auðveldar þessi
þróun skipulegar framkævindir á
sviði orkumála?
II jörleifur: — Það tel ég
ótvirætt, og þær hugmyndir sem
eru i mótun um framkvæmda-
áætlun taka mið af landinu öllu og
hagsmunum og öryggi almenn-
ings hvað varðar aðgang að orku,
svo og af möguleikum á þróun at-
vinnulifs i öllum landshlutum.
Megindrættirnir i þessari mynd
gætu litið út eitthvaö á þessa ieið:
140 MW frá Hraun-
eyjarfossvirkjun
innan árs
Hrauneyjarfossvirkjun tckur til
starfa næsta haust, þegar fyrsta
vél hennar með 70 MW afli verður
gangsett, hugsanlega þann 1.
október. Stefnt er að gangsetn-
»gu annarrar 76 MW véiar sömu
virkjunar eigi síöar en 1. febrúar
1982. Siöan kemur aö þriöju vél-
inni, sem ráö er fyrir gert I virkj-
uninni, en timasetning hennar er
enn ekki fuilráöin, verður trúlega
1983 eöa 1984 og einnig 70 MW. Á
sama árabili ætti einnig aö takast
aö ijúka viö byggöalinuhringinn
meö tengingu sunnan jökla en viö
þá framkvæmd margfaldast
öryggi f kerftnu. Á sama hátt þarf
aö sjáifsögöu aö tryggja öryggi i
orkumálum Vestfjaröa meö nægu
varaafli.
Stífla við Sultartanga
Til aö brúa meö viöunandi
öryggi biliö til næstu stórvirkj-
unar á eftir Hrauneyjarfossvirkj-
un, þá tel ég nauðsynlegt aö ráöist
verði I aukna vatnsöflun fyrir
Þórisvatnsmiölun og byggingu
lágrar stiflu á ármótum Þjórsár
og Tungnár viö Sultartanga, en
með henni nást önnur og betri tök
á isvandamálum viö Búrfell, sem
menn hafa oröiö óþyrmilega var-
ir viö, ekki sist nú I vetur. Þessar
framkvæmdir eru taldar geta
bætt viö orkuvinnslugetu kerfis-
ins sem svarar til eins til tveggja
ára aukningar á orkuþörf. Jafn-
hliöa veröur aö sjálfsögöu reynt
aö koma Kröflu aö fuliu I gagnjö,
en ailt er hana varöar er nú sem
áður óvissu háö, ekki síst á meöan
eldsumbrot halda áfram á
svæðinu.
Ný stórvirkjun
í rekstur 1987
Hér er svo ekki sist á það að
lita, að sú vatnsaflsvirkjun, sem
ákvöröun verður tekin um á þessu
ári á meö eðlilegum
framkvæmdahraða að geta hafið
rekstur árið 1987, og til álita
verður að taka jafnhliða, þegar á
þessu ári, stefnu á næstu virkjun
eða virkjanir er röðin kæmi að
þar á eftir. Hraöinn við uppbygg-
ingu þeirra ræöst svo m.a. af
þeirri iðnaðarstefnu, það er
áformum unt orkunýtingu
umfram almennan markaö, sem
nú er i mótun.
Þannig tel ég tryggt, aö sú
reynsla, sem við verðum fyrir
með orkuskorti þessa dagana,
endurtaki sig ekki. Eitt hið allra
nauðsynlegasta er þó, að unnið
verði með skipulegri hætti en
áður að rannsóknum á orkulind-
um okkar, og þá ekki siður hvað
jaröhitann varðar en vatnsaflið,
og fleiri þættir koma inn i þá
mynd.
Við megum ekki gleyma þvi, að
fyrirhyggju þarf viö undirbúning
framkvæmda á orkusviðinu, en
þær eru flestar stórar á okkar
mælikvarða. Reynsla liðinna ára
og ástandið nú i vetur eru skóli,
þar sem við eigum að hafa lært
nokkuð, og engin ástæða er til
fyrir okkur Islendinga aö æðrast
þar sem við búum flestum
þjóöum betur að endurnýjanleg-
um auðlindum.
— k.