Þjóðviljinn - 31.01.1981, Blaðsíða 26

26 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 31. jan. — 1. febr. 1981.
visna-
mál t
)
7
Umsjón:
Adolf J.
Petersen
Norður loga Ijósin há
Ekki veröur annað sagt en
að vetrarveðrin hafi veriö með
harðara móti það sem af er
þessum vetri með mikilli
fannkomu, frosti, stormi og
stórsjtíum, með mikilli hálku á
vegum og þá ekki hvað sist i
þéttbýli þar sem götur eru
þröngar. Rigningaslettur hafa
komið annað slagið, en þær
voru kallaðar spilliblotar hér
áður og þtíttu til hins verra, en
það kom til af þvi að þeir
bræddu ekkisnjóinn en bleyttu
i honum, svo að þegar frysti
hljóp allt f gadd þ.e. hjarn og
svell. Beit varð þá engin fyrir
biífé sem annars þurfti svo
mjög á góðri beit að halda, það
uröu jarðbönn. Harðindi sem
þrengdu svo mjög að mönnum
og skepnum. Flestir kannast
við vísu séra Stefáns Ólafsson-
ar i' Vallanesi. Þótt hún hafi
komið áður i Visnamálum
segir maður bara: Sjaldan er
góð vísa of oft kveðin:
Ofan drifur snjó á snjó,
snjóar hylja flóa tó,
tóa krafsar móa mjó,
mjóan hefur skó á kló.
Einhverntima á þessarar
aldar fjórðungi lýsti Kári S.
Sólmundsson i Reykjavik
veðrinu:
Þegar vorar hlýnar i veðri.
Þá gerist ýmislegt, eins og
þegar roskinn prestur fluttist
frá Krossþingum norður i
Eyjafjörð. Þá kvað Jónas
Jónsson í Villingadal:
Loks þegar snjóa leysti
i ár
lands um flóa kunnan
kom með lóum grettur
og grár
grallaraspói að sunnan.
Um hinn umdeilda mann,
séra Arnljót ólafsson, kvað
séra Matthias Jochumsson:
Kosti þina þekktu fæstir,
þína bresti vissu flestir.
Djúp að kanna mikilmenna
megnar f jöldinn aldrei
nenna.
Bólu-Hjálmar var gjarn á að
vorkenna sjálfum sér á sama
tima og hann "sendi samtið
sinni tóninn.Þegar að þvi kom
að honum fannst sem fótatak
dauðans nálgaðist sig, kvað
hann og minntist náttúrunnar
um leið:
Þekki ég óminn þessa
hijóms
— þarf ei umtal meira.
Nálæg þruma dauða
og dóms
dunar mér viðeyra.
Vindur áfram skekur ský,
skyggir á sólarstafinn.
Himinninn er þykkum þvi
þokumekki kafinn.
Vel er svo við hæfi að láta
einn veðurfræðing lýsa
norðanveörunum. Það er Páll
Bergþórsson sem kvað um
vondan noröanbyl:
Ber nú margt fyrir
brúnaskjá
sem betra væri að muna.
Feigum horfi ég augum á
aila náttúruna.
En ljtís heimsins loga jafn-
vel fegurst á vetrarkvöldum
fyrir augum Sigurðar
Breiðfjörð, þá hann kvað:
Gnistir storðir, grös
og dýr,
Grimmdarorðin þylur.
Drýgir morð og frá
þeim flýr,
fólskur norðanbylur.
Undir hjarnið hverfur lif
moldarinnar og Gísli Ólafsson
frá Eiriksstöðum þekkti þaö
og vissi hvaö undir bjó. Hann
kvað:
Hafs frá hveli heim
um fjöil
hriðaréiin ganga.
Blómin felast önduð öll
Norður loga Ijósin há
lofts um boga dregin.
Himins vogum iða á
af vindflogum slegin.
Sem gullreimuð blæja blá
breidd sé eimi viður.
Ljósin streyma ofan á
okkar heima niður.
Ekki hefur hlýindunum
verið fyrir að fara i kirkju
þeirri er Þorlákur Kristjáns-
son kennari hlýddi á messu i,
eða voru sálargluggarnir hél-
aðir? Þorlákur kvað við þessa
messugjörð:
undir héluvanga.
En öll él birta upp um siðir
og skýjaþykknin verða ekki
alls ráðandi. Tryggvi Emils-
son kvað:
Skýjaþykkni skyggir á
að skini sól á hnjúkinn,
Þó var áðan geisli að gá
gegnum rósadúkinn.
Straumarnir geta oft verið
kaldir, sérstaklega við
Grænland. Um það kvað Einar
Benedikstson:
Strauma kaldra brúast bil,
blasir skammur vegur,
drauma aldna túnsins til
tauginramma dregur.
Veðurglöggir voru margir
menn hér áður fyrr, litu oft til
lofts og spáðu svo veðri eftir
þvi sem þeirsáu þar. Sigurjón
Friðjtínsson kvað:
Ót ég horfi á Eyjasjó
önn til kvæða hneigi.
Gýll við sói I grárri kió
góðu spáir eigi.
Logn og ládeyða hentaði
ekki öllum vel, sjósóknarar
vildu geta siglt á miðin. Þeirra
á meðal hefur Hákon
Hákonarson í Brokey verið,
endakvaö hann:
A ég hlýddi orðin tóm
yfir féilu skuggar.
Herrans voru i helgidóm
hélaðir aliir gluggar.
Fyrir fáum árum talaði
fræöimaður um islenskt mál i
rikisútvarpið. Eitt sinn barst
honum sú spurning hvaða
merkingu hefði sögnin að
„klippa gull”. Fræðamannin-
um vafðist tunga um tónn. Þá
orti kona ein þessa visu:
Fræðagarpur flutti þátt,
frægur mun á skjölum.
Klippti gull og gall við
hátt
glugghrossið úr dölum.
Róður sá, er Isleifur Gisla-
son, fyrrverandi kaupmaöur á
Sauðárkróki, lýsir hér, er um
kollega hans er þótti ótrauður
ifjáröflun:
Yfir bárur ágirndar,
elligrár og slitinn,
reri árum rógburðar,
rann af hárum svitinn.
Jafnrétti eöa hvað? Guðrún
Gisladóttir frá Eiriksstööum
segir hiklaust viöhorf sitt til
lifsins og dægurmála:
ójöfn skiptiýmsa þjá,
er undir höfuðbeygja
skapadómi, er flestir fá,
fæðast, lifa og deyja.
Komi leiði um
kembingsheiði
kára beiði að veita lið.
Boðar freyði, skaflar skeiði
skutinn breiða aftan við.
Arg og kliður, eilift
bras,
aldrei róné friður,
daglegtbrauð og
dægurþras
dregur hugann niður.