Þjóðviljinn - 08.08.1981, Blaðsíða 13

Helgin 8.-9. ágúst 1981 þjóÐVILJINN — SÍÐA 13
kvlkmyndir
Reykviskir kvikmynda-
gagnrýnendur eru ekki alltaf
öfundsverðir. i sumar hefur
myndaúrvalið í biounum t.d.
verið á þann veg, að auðvelt er að
telja á fingrum annarrar handar
þær myndir sem yfirleitt er hægt
að fjalla um. Einhverra hluta
vegna virðast bidstjdrarnir bless-
aðir vera þeirrar skoðunar að
aldrei sé fdlk eins þurfandi fyrir
ofbeldi og rusl einsog á sumrin,
þegar sdlin skin. Litið bara á bló-
auglýsingarnar: „hrottaspenn-
andi lögreglumynd ”, „hörku-
spennandi og viðburðarik mynd
um barnsrán”, „æsispennandi og
hrolivekjandi ný bandarisk kvik-
mynd ilitum”...
Kannski halda þeir að „menn-
ingarmafian” sé farin af landi
brott, komin á námskeið i Sviþjóð
öll einsog hún leggur sig, og þvi
þurfi þeir ekki að hafa áhyggjur
af henni. Kannski fer enginn i bió
á sumrin nema unglingarnir, og
bióstjórarnir þykjast nú aldeilis
vita hvað þeim kemur best. Eða
eru þeir f samkeppni við videóið?
Einsog allir vita felst heilbrigð
samkeppni i þvi að vera nákvæm-
lega einsog keppinauturinn nema
bara ennþá betri, svæsnari eða
hvað það nú er. t þessu frjálsa
samfélagi dettur engum heilvita
manni i hug að bregða út af venj-
unni, bjóða upp á „öðruvi'si val-
kosti”. Hrottalegar ofbeldis-
myndir eru í tisku i Amerikunni
og þá skulum við fá þær lika, takk
fyrir.
Ofbeldistiska
Nú verð ég að játa á mig
smávegis uppreisn. t staðinn fyr-
ir að fara i bíó og sjá einhverja af
þessum þrið jaflokksmyndum
##Hrotta-
spennandi
hrollvekjur5
CHOCK GYSEREN
Í.AMLA BIO
Spegilbrot
AGATHA.
CHRISTIE S
Mirror
Crackd
HARRY
Spennandi og viftburöarik ný
ensk-amerisk litmynd. byggö
á sögu eftir Agatha Christie.
Meö hóp af úrvals leikurum
Karlar i krapinu
Ný, sprenghlægileg og fjörug
gamanmynd úr villtra vestr-
Afar spennandi og viöburftarik
mynd sem gerist vift strendur
Þýskalands.
Aftalhlutverk: Michael York
með axir eru óstöðvandi. Glæpa-
maðurinn er að visu handsam-
aöur i lokin, en glæpurinn blifur,
og óttinn blifur. Kannski heldur
þú að glæpamaðurinn sé dauður,
en þá hverfur likhans skyndilega.
Hann getur komiö aftur, þegar
minnst varir. t besta falli losnar
þú ekki við hann úr martröðum
þinum.
Konurnar i myndunum eru
óttalegar tæfur og eiga það til að
snúast til varnar, en tilburöir
þeirra i' þá átt eru klaufalegir og
kjánalegir. Eina von þeirra er að
einhver góður karlmaður bjargi
þeim úr klóm morðingjanna, og
það kemur fyrir i þessum mynd-
um. Hinsvegar kemur það aldrei
fyrir að konur bjargist af eigin
rammleik. Þær eru algjörlega
háðar karlmönnum, sem stjórna
lifi þeirra. Þannig á það að vera,
segja aðstandendur slikra kvik-
mynda.
..Eðlileg” hvöt
Að baki þessum kvikmyndum
býr heimspeki, sem á sér djúpar
rætur i vestrænni menningu.
Þessi sama heimspeki skin út Ur
blaðafréttum af nauögunum og
kvennamorðum, og við höfum
m.a.s. séð glitta i hana i islensk-
um blöðufn, þótt ekkisé hún eins
áberandi hér og i stórborgar-
blöðum erlendis. t stuttu máli
sagt byggisthún á þeirri skoðun,
að allir karlmenn búi yfir löngun
til að misþyrma konum. Þeirsem
geta sigrast á þessari „eðlilegu
hvöt” eru góðir menn, þeir sem
geta það ekki eru vondir. Hin
sanna siðmenning er fólgin i að
bæla niður hvatir, en við getum
aldrei leyft okkur að efast um að
þessar hvatir sp'u fvrir hendi Ef
viðeigandi að ráöast á bláókunn-
uga konu, nauðga henniog drepa,
en það er fullkomlega eðlilegt að
heilbrigðan mann langi til þess.
Lögreglan heldur vörö um sið-
menninguna, viðheldur óbreyttu
ástandi.
Fólkið vill þetta
Mikið hefur verið rifistum það,
hverskonar áhrif ofbeldismyndir
hafi. Þeir spekingar eru til sem
halda því fram að menn hafi gott
af að sjá þessar myndir, meö þvi
fái þeir útrás fyrir allar „eMilegu
hvatirnar” og sú útrás sé ekki
eins skaðleg og hjá þeim sem
gripa til axarinar i sama tilgangi.
Þessi skoðun er greinUega byggð
á þeirri heimspeki sem lýst var
hér að framan. En gamall og góð-
ur málsháttur segir að börnin læri
það sem fyrir þeim er haft. Fyrir
skömmu var frá þvi grgint hér i
blaðinu að 14 ára unglingar i Jap-
an hefðu að meðaltali séð 13.000
manns deyja á sjónvarpsskermi
- i nærmvnd. Hvaö skýldu þeir
Vert er að geta þess, áður en
lengra er haldið, að við höfum
hingað til verið blessunarlega
laus við það alversta af þessum
iðnvarningi, svo er kvikmynda-
eftirlitinu fyrir að þakka. En eft-
irlitið nær vist ekki til videósins,
þannig að þetta alversta er
kannski komið hingað eða
væntanlegt inn á gafl til visitölu-
fjölskyldunnar — og hverætlarþá
að banna innan 16?
Sally Vincent segir frá nokkr-
um kvikmyndum, sem hún sá i
breskum kvikmyndahúsum i
fyrra. Þessar myndir eiga það
sameiginlegt að fjalla um of-
beldisverk, sem karlmenn fremja
á konum. Samkeppnin i þessari
iðngrein — ofbeldismyndafram-
leiðslunni — er orðin afskaplega
hörð, og áhorfendur hafa harðnaö
að sama skapi. Nú er ekki lengur
hægt aö valda hryllingi meö
tómatsósunni einni saman, og
framleiðendurnir hafa fundið upp
ýmsar aðferðir, sem þykja gefa
góða raun.
Ein þessara aðferða er fólgin i
þvi, að gera áhorfandann (sem i
langflestum tilfellum er karl-
kyns) að nauðgara og morðingja.
Verstu atriðin eru tekin frá
sjónarhorni mannsins með öxina.
Kvenfólkið er sýnt einsog áhorf-
andinn/morðinginn sé að njósna
um það. Og þetta kvenfólk er
undantekningarlaust vont og ber
enga virðingu fyrir karlmönnum.
Þetta eru konur sem eiga það
skilið að fá á baukinn.
Glæpurinn blifur
Dæm ig ert atriði af þessu tagi er
aö finna í myndinni Hann veit að
þú ert ein (He Knows You’re
Alone). Þar er stúlka elt gegnum
skóg. Morðinginn eltir hana og
áhorfandanum finnst hann vera
morðinginn, vegna þess að hann
sér stúlkuna með augum hans,
nálgast hana hægt aftan frá,
skynjar ótta hennar, og á endan-
um er engu likara en öxin sé i
höndum áhorfandans og hann
þurfi ekki annað en lyfta henni og
láta höggið riða.
Morð eru staðreynd, sem
enginn fær gert neitt við, sam-
kvæmt heimspeki þessara
mynda. Brjálaðir morðingjar
sama hvert fórnardýrið er.
Greinarhöfundur vitnar i hátt-
settanbreskaniögreglumann, sem
hún hafði rætt við um kvenna-
morðin i Yorkshire i fyrra. Lögga
þessi sagði eitthvað á þá lejð, að
kvennamorðinginn hefði áreiðan-
lega ekki myrt konurnar ef
lögreglumaður hefði horft á hann.
„Hann er nefnilega ekki galinn.
Hann þekkir muninn á réttu og
röngu!” Semsé: allir menn vilja
konum illt, en góöir menn 'nafa
einskonar innbyggða löggu sem
varar þá við afleiðingunum.
Vondu mennirnir kjósa að láta
aðvörunarorðin sem vind um
eyru þjóta, og þessvegna þarf
alvöru lögreglu til að halda þeim I
skefjum. Það er nefnilega ekki
L OV V.iU
að sýna okkur myndir sem eru
allar eins, nema hver annarri
svæsnari. Þeir hofða allir til
sama áhorfendahópsins, sem aft-
ur hefur leitt til þess að flestir
sem ekki tilheyra þeim hópi eru
hættir að fara I bló. Svo slysast
þeir kannski alltl einu til að sýna
góða mynd, en þá fer hún auðvit-
að fyrir ofan garð og neðan hjá
fólki sem hún hefði átt að höfða
til, vegna þess að það er hætt að
sækja bfó og li'ka vegna þess að
myndin er auglýst alveg á sama
hátt og þessar „hrottaspenn-
andi”.
Niðurstaðan af þessum bolla-
leggingum getur ekki orðið nema
ein: það vantar menningarpólitik
i bíóin.
STOÐSTÓLUNN
Heilsunnar
Góóur stóll sem léttir
vinnu og eykur vel-
líðan. Bakið er fjaðr-
andi og stillanlegt og
gefur mjög góðan
stuðning. Halli set-
unnar er breytanlegur
og hæðarstillingin
sjálfvirk.
Fáðu þér Stoðstólinn
heilsunnar vegna.
STALIÐJANhf
SMIÐJUVEGI 5, KÓPAVOGI, SÍMI 43211