Þjóðviljinn - 17.10.1981, Blaðsíða 2

2 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN
Helgin 17.—18. október 1981
Afsaltpétri
Læknavísindi á íslandi hafa i gegnum tíðina
aðallega snúist um hangiket.
Síðasta hangiketsvísindaaf rekið leit dagsins
Ijós í öllum dagblöðunum núna í vikunni og
kom satt að segja eins og reiðarslag yfir
landsmenn, en þósérstaklega akureyringa.
Ekki var „séra” Pétur Sigurgeirsson fyrr
búinn að koma sér f yrir á biskupstróninum og
orðinn „herra" Pétur, en mikið fjaðrafok
upphófst á Akureyri útaf öðrum Pétri. Og
þetta var enginn annar en sjálfur saltpétur-
inn.
Það er ógnvekjandi staðreynd, að f yrst núna
á ofanverðri tuttugustu öldinni skuli bent á
það með gildum, séríslenskum vísindarökum,
aðgetnaðurá jólum sé óæskilegur, vegna þess
að saltpéturinn í jólahangiketinu á Akureyri
valdi sykursýki í afkvæmum sem koma undir
á fæðingarhátíð frelsarans og fæðast þar af
leiðandi í október.
Eins og alþjóð er kunnugt, hef ur þessi stór-
merka kenning nú verið sett fram í hinu út-
breidda læknatímariti Lancet, en höfundur
hennar, Þórir Helgason yfirlæknir, er sagður
orðinn heimskunnur af þessari uppgötvun og
er ekki annað að sjá en að, eins og nú er komið
málum, sé saltpétrað hangiket orðið einn
versti óvinur alls þess sem lífsanda dregur,
a.m.k. á Akureyri.
Elstu heimildir um saltpétur er að finna í
Matteusarguðspjalli: Þér eruð salt jarðar-
innar, en ef saitið dofnar, með hverju á þá að
se’.ta það? Sannarlega segi ég yður: Með pétri
saltsins. (Mt. 25.47).
Þetta er að visu skráð f yrir hartnær tuttugu
öldum og ekki vitað hve lengi gyðingar höfðu
þá notað saltpétur i kjötiðnaðinum, en það er
óhrekjanleg staðreynd að mannkynið hefur
þurft að horfast í augu við ófá dauðsföll á síð-
astliðnum tvöþúsund árum, og hefði vafalaust
verið hægt að fækka þeim til muna, ef grand-
varir fulltrúar læknavísindanna hefðu strax í
upphafi bent á, hvílíkur ægilegur lífsháski
mönnum er búinn af saltpétri.
Sagt er að akureyringar séu í hnípnara lagi
þessa dagana, því margir voru farnir að
hugsa til hefðbundins jólahalds með hangi-
keti, fírugum bólförum og öðru húllumhæi, en
nú hafa vísindin bent á, að ekkert nema sykur-
sýkin bíði þeirra, sem koma undir eftir hangi-
ketsveislu.
Fjölmiðlar hafa þegar kannað viðbrögð
akureyringa og kennir þar að vísu margra
grasa.
Forstjóri kjötiðnaðarstöðvar KEA, Öli
Valdimarsson, segir orðrétt í Þjóðviljanum þ.
14. okt.:
„HÖFUM EKKI NOTAÐ SALTPÉTUR i 12
ÁR".
Síðan heldur kjötiðnaðarforstjórinn áfram:
„Ég væri tilbúinn að trúa þessu, ef ég eða
bræður mínir hefðu fengið sykursýki. Ég er
annar ættliðurinn, sem gerir lítið annað en éta
hangikjötalla daga. Ég er að vísu ekki fæddur
í október og enginn okkar bræðra." (Tilv.
lýkur).
Þessi ummæli kjötiðnaðarforstjórans eru að
því leyti merkileg að samkvæmt þeim er — og
takið nú vel eftir — saltpéturinn í jólahangi-
keti akureyringa, saltpéturinn sem veldur því
að þeir f á sykursýki, ef þeir koma undir á jól-
unum, — já, rétt — sá saltpétur er semsagt
EKKI i jólahangiketinu á Akureyri.
Það hefur lengi verið séríslensk vísindaleg
aðf erð að hafa niðurstöðu rannsókna klára og
á hreinu, áður en rannsóknirnar sem til
hennar leiddu hef jast.
Nú legg ég til, að aðeins verði brugðið af
þessari leið og fyrirliggjandi upplýsingar og
forsendur notaðar í vísindalegum tilgangi.
Það er semsagt Ijóst að saltpétur hefur ekki
verið í hangiketi á Akureyri í tólf ár og samt
fæðastakureyringar, sem koma undir á jólun-
um, með sykursýki.
Ergo: Sykursýki á Akureyri stafar af því,
að enginn saltpétur er í jólahangiketinu.
Hvað sem öðru líður má það vera lýðum
Ijóst, að ef akureyringar vilja vera lausir við
að fæðast með sykursýki í október, þá eiga
verðandi foreldrar um þrjár leiðir að velja.
Semsagt þær, að hætta að borða hangiket á
jólunum, hætta að gera „hitt" á jólunum, eða
það sem öruggast er, að njóta hvorki hangi-
kets né „hins" á fæðingarhátíð frelsarans.
Vísast er að þetta verði akureyringum þung-
ur róður, að minnsta kosti ef marka má orð
Gunnlaugs P. Kristinssonar, formanns sykur-
sjúkra á Akureyri á forsíðu Þjóðviljans 14.
okt. sl.:
„HÆTTI EKKI VIÐ HANGIKJÖT" Og
síðan: „Ég ann nú hangiketinu meira en svo,
að ég hætti að borða það". (Tilv. lýkur).
Þessi sykursjúklingur veit sýnilega hvað á
að velja og hverju að hafna á jólunum, og
mætti þessi gamli húsgangur vel koma í orða-
stað hans:
Hangiketssíðan feita fríða
f resta mun barnasmiðinni.
Ég held að ég bíði og hætti að ríða
í hangikets blíðutíðinni.
sHráargatrid
Einn
af þekktustu blaöamönnum nú-
timans, Harrison Salisbury,
fyrrverandi ritstjóri The New
York Times var á feröinni á ts-
landium daginn. M.a. átti hann
hádegisveröarfund meö islensk-
um blaöamönnum i húskynnum
Blaöamannafélags tslands.
Salisbury var I mörg ár frétta-
ritari blaös sins i Moskvu en
sagöist nú vera óvelkominn i
Sovétrikjunum enda heföu
Rússar þann háttinn á aö reka
erlenda fréttaritara úr landi ef
þeim likaöi ekki skrif þeirra.
Jón Asgeir Sigurösson blaöa-
< maöur spuröi þá Salisbury
hvort hann vissi aö islenskum
blaöamönnum væri meinaður
aögangur aö Bandarikjunum ef
þeir tilheyröu vissum stjórn-
málaflokki. Harrison Salisbury
kvaöst hafa heyrt þetta kvöldiö
áöur og liti þaö mjög alvarleg-
um augum, svo alvarlegum aö
hann hygöist ræöa máliö viö
ákveöna aðila er hann kæmi aft-
ur heim til Bandarikjanna.
Ungir
Sjálfstæöismenn hafa harðlega
gagnrýntflokksbræöursina, svo
sem Sverri Hermannsson, fyr-
ir aö þiggja boösferöir austur til
Sovétrikjanna meöan Rússar
fara meö hernaö á hendur Af-
ghanistan. Litil eru þó geö guma
þvi aö nú er Erlingur Kristjáns-
son, einn af framámönnum i
Sambandi ungra sjálfstæöis-
manna aö fara i næstu viku i
boösferö austur til Sovétrikj-
anna á vegum Æskulýössam-
bands fslands i boöi KOMO —
Æskulýössambands Sovétrikj-
anna.
Vara
formannskosningin á landsfundi
Sjálfstæöisfiokksins veröur
spennandi, og enn eiga eftir aö
bætast viö framboö. Kalla-
samkundan, Friörik, Sigurgeir
og Matthías kemur til meö aö fá
haröa samkeppni þvi þær stöll-
ur Björg Einarsdóttir og Ragn-
hildur Helgadóttir munu báöar
gefa kost á sér til varafor-
manns.
Hafskip
h.f. hætti fyrir nokkru aö
tryggja skip sin hjá Almennum
tryggingum og voru uppi um
þaö ráöageröir aö félagiö stofn-
aöi sitt eigiö tryggingafélag.
Forstjórar fyrirtækisins, fóst-
bræöurnir og frimúrarnir Ragn-
ar Kjartansson og Björgólfur
Guömundsson, gripu þó til eigin
ráöa og keyptu meiri hluta
hlutabréfa i Reykviskri endur-
tryggingu i þvi skyni aö fóöra
tryggingar félagsins erlendis.
Var sú tillaga borin upp á
stjórnarfundi af formanni
stjórnar Hafskips, Albert Guö-
mundssyni. Nú brá svo viö aö
tillagan var felld á fundinum og
þess I staö ákveöiö aö stofna
nýtt endurtryggingafélag eins
og áöur haföi til staöiö. Sitja nú
Ragnar og Björgvin uppi meö
Reykviska endurtryggingu og
litiö lausafé þvi aö einu skipin
sem þetta tryggingafélag hefur
á sinum snærum heita nefnilega
Mávurinn og Eddan og allir vita
hvernig fór meö sjóferö þeirra.
Albertsmenn
I Sjálfstæöisflokknum þinga nú
nær dag og nótt um hugsanlegan
mótleik viö ákvöröun fulltrúa-
ráös Sjálfstæöisflokksins um
lokaö prófkjör. Hafa ýmsir
kaupmenn i Reykjavik m.a.
gert skyndikannanir meöal
starfsfólks sins um hvort þaö
vilji ganga i Sjálfstæöisflokkinn
og hafa viöbrögðin veriö nei-
kvæö. Viröist þvi allt benda til
sérframboös Alberts. Meö
ákvöröuninni um lokaö prófkjör
telja sumir aö forysta Sjálfstæö-
isfiokksins hafi lika slátraö
mjólkurkúnni þvi aö undanfarin
ár hafa veriö sendir happdrætt-
ismiðar tii allra sem þátt hafa
tekiö I prófkjöri og voru lang-
Ragnhildur
Helgadóttir
bestar heimtur meöal óflokks-
bundins fólks sem nú fælist frá.
Albert
Guömundsson á sæti i flugráöi.
Hann hefur lýst yfir þeirri
skoöun aö veita beri Arnarflugi
leyfi til áætlunarflugs út úr
landinu. Eins og kunnugt er eru
starfsmenn Flugleiöa annars
sinnis. Svo bar til á dögunum að
þeir gengu á fund Alberts Guö-
mundssonar og hótuöu honum
þvi aö þeir mundu hvorki
styöja hann i prófkjöri né kjósa
Sjálfstæöisflokkinn I kosningum
ef hann samþykkti leyfi til
Arnarflugs. En Albert er séöur.
Hann hefur ákveöiö að leggja
máliö fyrir þingflokk Sjálf-
stæöisflokksins til ákvöröunar
og jafnframt að hlita niöur-
stööum ákvöröunar hans. Þetta
er nýjung i þingpólitiskri sögu
Alberts.
Fyrra
hefti Bræörabanda Úlfars Þor-
móössonar er nú búiö hjá dreifi-
aöila þó aö enn sé hægt aö fá
hana i búöum. Þaö er vist aö
ekki voru þaö frimúrarar sem
keyptu bók úifars nema i óveru-
legum mæli. Gárungarnir segja
aö skýringin á þvi sé sú aö þeir
hafi ekki tima aflögu til lestrar
þessa dagana þar sem verið er
aö tæma birgöageymsiur I fri-
murarahóllinni vegna væntan-
legrar lögreglurannsóknar á
ólögmætum vinveitingum.
Hér
i Skráargatinu var sagt frá þvi
fyrir skömmu aö Kristján Eld-
járn, fyrr. forseti Islands, væri
dómari I spurningakeppni sem
sjónvarpsstöövar i Noregi, Svl-
þjóö og Danmörku gangast fyr-
ir. Nú er búiö aö sýna nokkra af
þessum þáttum i norska sjón-
varpinu og þykja þeir heldur
klaufalega geröir og gera Norö-
menn góölát grin aö þeim. I staö
þess aö þjóðirnar keppi sin á
milli eru hóparnir blandaöir
þessum þremur þjóöernum og
eru gagnrýnendur I einum
keppnishópnum, rithöfundar i
öörum, bókaútgefendur I þeim
þriðja og bókaormar i þeim
fjóröa. Einn af dómendum er
Ivar Eskeland, eitt sinn for-
stjóri Norræna hússins. t einni
spurningunni var spurt um
norska sálmaskáldiö Peter
Dass og gekk keppendum erfiö-
lega aö finna rétta svariö. Til
þess aö koma þeim á sporiö
sagöi tvar aö hann væri mesta
sálmaskáld Noröurlanda á fyrri
tiö ef frá væri taliö islenska
sálmaskáldiö Pétur Hallgrims-
son! Enginn i þættinum sá
ástæöu til aö leiörétta þetta.