Þjóðviljinn - 17.10.1981, Blaðsíða 10

10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 17.-18. október 1981
mer er spurn
Hildur Jónsdóttir svarar
Svövu Guðmundsdóttur...
Hvaða kröfur þurfa
verkakonur að setja
á oddinn í komandi
samningagerð?
Hildur JónSdóttir
... og spyr Erling Hansson gæslumann:
Er hætt að
mismuna
kynjum við
ráðningar á
ríkis-
spitalana?
í beinu framhaldi af svari
minu vil ég spyrja Erling
Ilansson gæslumann, sem
sæti á i samstarfsnefnd
Sóknarstarfs m anna og
gæslumanna á Kleppi, eftir-
farandi spurninga:
Hver er staðan i baráttu
Erling Hansen
ykkar fyrir launajafnrétti
milli gæslumanna og
Sóknarstarfsmanna?
Hafa rikisspítalarnir farið
eftir fyrirmælum Svavars
Gestssonar um að hætta að
mismuna kynjum við ráðn-
ingar i stöður gæslumanna?
Það er geysilega þýðingar-
mikið að átta sig á þvi að konur
nálgast það nú óðfluga að veröa
helmingur allra félaga innan ASt
og i BSRB eru þær þegar i meiri-
hluta.
Þessar konur íylla láglauna-
hópana innan beggja stóru
heildarsamtakanna. Þegar spurt
er hverjar séu þeirra brýnustu
kröfur sem setja þarf á oddinn, þá
er um leið verið að spyrja um
hver séu brýnustu mál helmings
launafólks innan ASl og BSRB og
hver séu brýnustu mál láglauna-
hópanna i landinu.
Samkvæmt leikreglum lýö-
ræðisins ætti að liggja beint við aö
stefna forystu heildarsamtak-
anna sé i fullu samræmi við hags-
muni kvennanna, að mál þau sem
brenna á helmingi launþega i ASI
séuengin „sérmál” kvenna, held-
ur raunveruleg baráttumál
heildarsamtakanna. Og þegar
þar við bætist að allir vilja rétta
hlut láglaunahópanna (eða svo er
sagt) — er þetta þá nokkurt
vandamál?
Já, þetta er vandamál. Þrátt
fyrir allar yfirlýsingarnar um
'hækkun lægstu launa (launa
kvenna og ófaglærðra verka-
manna) þá tala staðreyndirnar
skýru máli. Kjararannsóknar-
nefnd hefur komist að þvi að á þvi
samningstimabili sem nú er aö
ljúka hafi kaupmáttur iönaðar-
manna hækkaö mest, þar næst
kaupmáttur almennra verka-
karla, en kaupmáttur verka-
kvenna hali lækkað. Bragð er
að...
t raunveruleikanum þýðir þetta
að kjaraskerðingin hafi bitnað
minnst á iönaðarmönnum, meira
á verkakörlum, lang mest á
verkakonum.
Þetta er m.a. það sem rætt var
á ráðstefnu nokkurra verka-
kvennafélaga af Faxaílóasvæð-
inu nú i septemberlok, en ráð-
stefnan var haldin i ölfusborgum.
Niðurstöður ráðstefnunnar túlka
vel hvaða kröfur þaö eru sem
verkakonur vilja berjast fyrir i
komandi samningum, hvaða
kröfur forystu ASl ber að setja
fram, eigi hún aö teljast raun-
verulegur fulltrúi umbjóðenda
sinna.
Kaupmátt sólstöðusamning-
anna frá ’77 sem náö verði með
grunnkaupshækkunum. Allt
launafólk veit, ekki sist þær lág-
launakonur sem nú eiga að lifa af
rúmlega 4 þúsund krónum á
mánuði, að það er ekki hægt aö
treysta endalaust loforðum rikis-
stjórna um „hjöðnun verðbólgu”
og „skattalækkanir”, sem lið i
kaupmáttaraukningu, þegar
reynslan kennir okkur aö látlaust
visitölukukl og „efnahagsráðstaf-
anir” eru notaöar til aö klipa af
honum aftur. Lolorðapakkar hafa
ætiö reynst innihaldslitlir þegar á
hólminn er komið.
Samningar gildi frá I.
nóvember. Bitur reynsla launa-
fólks af samningunum seinasta
hausts kennir okkur að bráönauð-
synlegt er að setja timatakmörk.
Raunhæfa baráttu gegn þræl-
dómi bónuskcrfisinsSú barátta
er aðeins möguleg með stórhækk-
un timakaups. Hin lágu grunn-
laun neyða konur til að gangast
undir bónusþrældóminn eigi þær
á annaö borð að lifa al' launum
sinum. Bónusinn er ekkert annað
en nútimaþrælahald sem eyði-
leggur heilsu og þjónar aðeins at-
vinnurekendum.
Raunverulega kauptryggingu
og atvinnuöryggi. Launafólk allt,
nema konurnar i fiskvinnslunni,
hafa lögbundinn eins til
þriggja má'naöa uppsagnarfrest
á launum. Þær þúsundir kvenna
sem starfa i fiskvinnslunni
hafa ekki þennan rétt i raun; i
skjóli kauptryggingarsamnings-
ins er hægt aö senda þær heim
með aðeins viku fyrirvara. Upp-
sagnirnar geta svo varað vikum
samanogeru konurnar þá launa-
lausar á meðan.
Veikindafri vegna veikinda
barna. Allar mæður á vinnu-
markaði (70% giftra kvenna
vinna utan heimilis) þekkja af
eigin raun hve brynt er ao lá veik-
indadaga vegna veikinda barna,
sem launaðir verði i gegnum
tryggingakerfið. Sókn hefur nú
þegar náð takmörkuðum réttind-
um i þessa átt, en það er ekki rétt
stefna að taka leyfið af eigin veik-
indadögum.
Launajafnrétti strax. Þessi
gamla krafa er enn i fullu gildi,
launamisréttið milli þeirra sem
vinna áþekk störf er hróplegt
óréttlæti og aldeilis furðulegt
hvað það viðgengst. (dæmi:
Kleppur)
En á meðan verkalýðshreyfing-
in kúvendir ekki stefnu sinni og
býst til raunverulegrar baráttu
fyrir jafnlaunastefnu, er erfitt að
sigrast á stjórnvöldum og at-
vinnurekendum sem reyna af
fremsta megni að halda konum á
botni launastigans. Eða haldið þið
ekki að hagkvæmara sé fyrir at-
vinnurekendur að borga 5 þúsund
kvenna niðri og þannig unnið
gegn sterkri samstöðu meðal alls
verkafólks, kvenna sem karla,
ófaglærðra sem faglærðra?
BSRB. I fóstrudeilunni á sið-
asta vori afhjúpaðist rækilega
með hvaða hætti reynt er aö koma
i veg fyrir aukið launajafnrétti
milli kynjainnan BSRB. Kvenna-
störfunum svokölluðu, jafnvel þó
þau krefjist mikillar reynslu og
e.t.v. sérmenntunar, er einfald-
lega raðað á neðstu taxtana, sið-
anerbentá þessa niðurröðun eins
og heilaga belju, engu má hnika
til. Þessi pólitik, jafnvel þó hún sé
flutt fram af talsmönnum
„sósialisma og verkalýðshreyf-
ingar”, er eins andstæð vinnandi
fólki og hugsast getur og þeim
meirihluta sem er innan BSRB.
Konur innan BSRB þurfa aö berj-
ast gegn þessari röðun og fækka
töxtum innan BSRB.
Eg vil enda svar mitt með þvi
að vitna til ályktunar sem fyrr-
nefnd ráðstefna verkakvenna
samþykkti.
Viðgerum „þá kröfu til forystu
ASl að i komandi samningum
verði konur kvaddar til að fjalla
um sina sérsamninga, svo sem
ræstingu, bónus, mötuneyti og
kauptryggingarsamninginn og
verði konum, sem gerþekkja
hvernig honum er beitt, fengið
þaö verkefni.
Jafnframt gerir fundurinn
kröfu til að konur fái meiri hlut-
deild i samningagerð og ákvörð-
unum i kjaramálum en þær hafa
haft fram að þessu. Um leið mót-
mælir fundurinn þvi, að i 54
manna nefndinni, sem talin er
vera samninganefnd, séu aðeins
10 konur og krefst þess að þær
verði helmingur.”
Það er sjálfsögð lýðræðiskrafa
að verkafólk fái sjálft að vera
með i að semja um sin mál, en
þau séu ekki stöðugt lokuð inni i
neíndum.
ritstjórnargrein
Kjartan með Vilmundarstæla
t fyrsta sinn um langt skeið
hafa rikisfjármál verið i viöun-
andi jafnvægi, fjárlög hafa
reynst raunhæfari en áöur, ilt-
gjöld og tekjur rikissjóös
nokkurnveginn staðist á, og
skuld rikisins viö Seölabankann
verið greidd niður. Að þetta
skuli hafa gerst i fjármálaráð-
herratfö Ragnars Amalds er
stjórnarandstæöingum að sjálf-
sögðu míkill þyrnir i augum. I
hans tfð hefur þaö veriö gert
sem Alþýðuflokkur og Sjálf-
stæöisflokkur hafa sifellt lofaö
en sjaldnast staöið viö.
Og hvað er þá til ráöa?
Hvernig á aö sannfæra lands-
menn um aö allt sé f óefni i
ritósfjármálum? Kjartan Jó-
hannsson, formaöur Alþýðu-
flokksins, þóttist hafa fundiö
ráöiö er hann sl. miðvikudag
fullyrti i útvarpi, sjónvarpi og
blöðum aö fjárlagafrumvarpið
séfalsaö og slikur ráðherra sem
Ragnar Arnalds myndi hvar-
vetna annarsstaöar veröa
neyddur til þess að segja af sér.
Formaöur Alþýðuflokksins
þenur k jaftinn og segir aö i raun
og veru sé enginn rekstraraf-
gangur á rikissjóði, þvi að bók-
haldiö sé falsaö, rekstrargjöld
séu fluttyfirí lánsfjáráætlun og
fjármögnuð þar meö lánum til
þess aö geta sýnt jákvæöa út-
komu á yfirborðinu. En for-
maður Alþýöuflokksins gætir
þesss vandlega að nefna engin
dæmi gifuryrðum sinum til
stuönings, enda er hann ekki
maöur fyrir þeim og mælir í ör-
væntingu.
Kjartan veit betur
Kjartan Jóhannesson veit aö
sjálfsögöu miklu betur en svo að
hægt sé fyrir fjármálaráðherra
að bókfæra rfkisútgjöld eins og
honum sýnist og færa útgjöld i
lánsfjáráætlun til að losna við
rekstrarhalla. 1 lögum um rikis-
bókhald, gerð rikisreiknings og
fjárlaga eru nákvæm fyrirmæli
um bókfærslu rikisútgjalda og
eru ráöherrar jafnt sem em-
bættismenn að sjálfsögðu
bundniraf þeim lögum.Þaö eru
gróf ósannindi hjá Kjartani Jó-
hannssyni þegar hann fullyröir
aö þannig megi leyna útgjöldum
og falsa afkomu rfkissjóðs.
Engu breytir hvort Utgjöld
rfkissjóös eru greidd með fram-
lagi eöa láni. t báðum tilfellum
eru þau færð til útgjalda hvort
heldur i' fjárlagafrumvarpi,
fjárlögum eöa rfkisreikningi.
Rekstrarafkoma rikissjóös
versnar því að sama skapi.
Skarpari skil milli
A- og B-hluta
Enda þótt Kjartan Jóhanns-
son hafi veriö um skeiö á þingi
virðist hann ekki hafa áttaösig
á skiptingu fjárlaga i A og B-
hluta, eða á þróun fjárlaga-
gerðar siöustu ár. Honum og
öðrum til upplýsingar skal þess
getiö héraö A-hlutinn fjallar um
afkomu rfkissjóðs og allra
stofnana rikisins sem fyrst og
fremst eru háðar fjárveitingum
frá Alþingi. Þegar rætt er um
stööu rikissjóös rekstrarafkomu
eöa halla, skuldastöðu við
Seðlabanka o.s.frv. er ávallt átt
við A-hluta fjárlaga. t B-hlut-
anum er fjallar um rikisfyrir-
tæki sem standa aö öllu eða
verulegu leytiundirkostnaði við
starfsemi sina. En B-hluta
fyrirtækin fá oft beint framlag
úr A-hluta og taka jafnframt lán
tilstarfsemisinna eins og önnur
fyrirtæki. Ef fyrirtæki væru
færöi stórum stil úr A-hluta yfir
i B-hluta og þau siðan látin taka
lán mætti meö rökum segja að
rikisútgjöld kæmuekki tilskila.
Staöreyndin er hinsvegar sú, aö
þessu hefur veriö öfugt far».
Flugmálastjórn hefur veriö
færö úr B-hluta yfir i A-hluta,
fjárfestingar Rafmagnsveitna
rikisins sömuleiðis, og með eng-
um rökum verður þvi fram-
haldiö að þetta létti rikissjóði
róöurinn heldur þvert á móti. 1
fjárlögum eru tvimælalaust
hireinni skil á milli A-hluta og B-
hluta en áöur hefur verið.
Einn fjárlagaliður orkar þó
tvimælis að þessu leyti, en það
eru svonefndar byggðalinur,
sem fimm fjármálaráðherrar
hafa látið undir höfuö leggjast
að afla tekna til. En nú hefur
rikisstjórnin ákveöið aö afla
tekna i raforkukerfinu til þess
að standa undir kostnaðinum
viö byggöalinurnar. Þá er óget-
ið fjármagnsútgjalda vegna
Kröfluvirkjunar sem hafa
sveiflast á milli A-hluta og B-
hluta fjárlaga, og eru nú komin i
B-hluta aftur á fjárlagafrum-
varpinu 1982. Þetta er liklega
eina stóra dæmiö um færslu
stofnunar yfir i B-hluta á seinni
árum og er það rökrétt vegna
stóraukinnar orkuvinnslu i
Kröfhi ánæstu árum,að virkjun-
in standi sjálf undir fjármagns-
kostnaöi meö tekjum af orku-
siflu, eins og allar aðrar virkj-
anir.
Einar Karl
Haraldsson
Viröir ekki'
staöreyndir
Fullyrðingar Kjartans Jó-
hannssonar um falsaöa afkomu
rikissjóðs eiga sérþvi enga stoð.
En þær eru varhugaveröar
vegna þess aö meö þvi að halda
sllkum þvættingi fram eru
stjórnmálamenn að gera sitt til
þessaö sannfæra almenning um
að enginn munur sé á þvi hvort
afkoma rikissjóös sé góð eöa
slæm. Allt sé þetta hvort sem er
hreint fals. En kannski átta
mennsigá gaspri Kjartansþeg-
ar hann i sama vetfangi fullyrð-
ir að enginn rekstrarafgangur
séá f járlagafrumvarpiRagnars
Arnalds og að iþvísé 140miljón
króna varasjóöur sem nota
megi I efnahagsaögerðir. Þessi
réttmæta ábending Kjartans
gengur I þveröfuga áttviö aðrar
fullyrðingar hans og sýnir betur
en flest annað að I frumvarpinu
er borð fyrir báru.
Það er mikilvægur þáttur i
okkar lýðræðiskerfi aö menn
þekki og viröi staðreyndir, og
raunar forsenda þess að hægt sé
aö takast á um stefnu, tdlkun og
leiðir á lýðræðislegan hátt. Mál-
flutningur Kjartans Jóhanns-
sonar formanns Aiþýðuflokks-
ins brýtur i bága viö alla sæmi-
lega lýðræöishefö. Hann cr tek-
inn aðstæla Vilmund Gylfason i
meöferð staðreynda. —ekh