Þjóðviljinn - 27.02.1982, Page 4

Þjóðviljinn - 27.02.1982, Page 4
•* •* i* Y: * \ * 1 'l' - ?*k -kr* »,*;• '• . f* »-Y » l SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 27.-28. febrúar 1982 stjórnmál á sunnudegi Allt eru það sjálfstæðismál Ariö 1882 var eitt versta ár siöustu aldar. Mislingar urðu hundruðum manna að aldurtila það ár. Likhringingar hljóm- uðu svo aö segja samfellt i Reykjavik, hinum örsmáa höfuðstað landsins sumarið 1882. BUfjáreign á skatta- framtölum varð 37% minni i árslok 1881. Óáran herjaðiog ein- dæma ótið: Frá Jónsmessu fram aö réttum varð 8 sinnum alsn jóa á Norðurlandi. Landflóttinn var i hámarki og i sögu tslands skilur árið eftir sig dapurlegar endur- minningar eymdar, hungurs, landflótta, veikinda og mann- fellis. Ensamtgeröist sá gleðilegi atburður seint i febrúarmánuði þetta ár að nokkrir bændur komu saman á Þverá i Laxárdal i Suöur-Þingeyjarsýsiu. Þeir voru að stofna kaupfélag. Ororðið „félag” hafði yfir sér töfrabirtu sem laðaöi menn Ut Ur sorta hins - dapurlega umhverfis. Einn þeirra sem stofnuðu félagið var Jakob Hálfdánarson. Nokkrum árum áður hafði Einar Ásmunds- son i Nesi skrifað honum bréf, þar sem segir m.a.: „Þó það verði í er frá þvi að samvinnuhreyf ingin steig fyrstu skrefin út i tilveruna hefur margt — kannski allt — breyst i mannlifi á Islandi. Gildi félaga og samtaka er nU ljósara en nokkru sinni fyrr. Þjóðin hefur rekið af sér danskt kaupmanna- vald og losað sig undan danskri kórónu. Landsmenn hafa rekið fiskiskip Utlendinga út úr land- helginni, nú ráöum við öllum fiskimiðunum sjálfir og getum hvenær sem er með stuttum fyrirvara sagt upp þeim veiði- sam ningum, sem nU eru i gildi við aðrar þjóðir. Lífskjarabyltingin hefur sett mark sitt á allt þjóð- lifið: Sú þjóö sem forðum var aumust allra, liföi skemur en aðrar þjóðir og svalt heilu hungri er nU langlffari en allar aörar þjóöir i heiminum. Hér deyja færri ungbörn en nokkurs staðar annars staöar, hér verða konur eldri en nokkurs staðar i viöri veröld. Þjóöartekjur á mann eru hærri en annars staðar, yfirgnæf- andi meirihluti mannkyns verður að sætta sig viö lakari kost en Islendingar. Hér er ekkert at- vinnuleysi — eina landiö sem get- ur státaö af sliku i Noröurálfu. fátæku forystumenn samvinnu- hreyfingarinnar sem forðum komu saman á Þverá yrðu býsna undrandi, ef þeir litu til þeirrar kynslóðar sem nU lifir, en þar má finna fólk, þó fátt sé, sem gengur blygðunarlaust gegn islenskum hagsmunum.Þaö sem gerst hefur i þeim efnum er margt geymt en ekki gleymt. í samningunum við Alusuisse dugir ekkert minna en þjóðarsamstaöa um islenska hagsmuni. Það verður aldrei þjóðarsamstaöa um að gefast upp fyrir auðhringnum eftir það sem á undan er gengiö. Það þurf a allir að vita. Ekki held ég að nokkur maður hafi veriö kosinn á alþingi Islendinga tilþess að vinna íþágu hins erlenda auðhrings. Að minnsta kosti er þá ekki að finna i þingliöi Alþýðubandalagsins og vonandi heldur ekki i þingliði Framsóknarflokksins, stærsta stjórnarflokksins. Það mun þó koma i ljós á næstu dögum hversu trúir menn eru þeim hugsjónum sem i öndverðu voru grundvöllur aö samvinnuhreyfingunni á tslandi. Verður fróðiegt að sjá hverjir það eru sem bera málin fram af þeirri þjóölegu reisn sem öðru landi” sumir —stórhluti alþingismanna til dæmis — vilja láta reisa fyrir erlenda fjármuni hér á landi. Hvar endar það ef Islendingar fara að láta Bandarikjamenn borga íslensk mannvirki með þessum hætti? Þvi hafði ég spáð fyrir löngu að i framhaldi sliks mundu einhverjir krefjastþess að Amerikanar leggi hér vegi, geri hafnir og byggi brýr. Og viti menn: Nú er komin fram krafa um það frá bæjarstjórn Kefla- vikur — öllum bæjarfulltrúum nema bæ jarfulltrúa Alþýðu- bandalagsins — að Bandarikja- menn gefi Keflvikingum höfn. Er þá komið að svonefndu Helgu- vikurmáli sem nú hefur tekið „aronska kúvendingu” eins og Þjóðviljinn orðaöi þaö á dögunum. Hvað er að gerast? Fyrir allmörgum árum samdi Oliuverslun Islands greinargerð sem fjallaöi um oliubirgðastöð og aðstöðu fyrir oliuskip á Suður- nesjum . Niöurstaöa Oliuversl- unar tslands var sU aö aðstaða i þessum efnum i Helguvik væri ákaflega óhentug og dýr. Þar væri um að ræða mjög verulega hættu vegna þess aö sjór er þar ókyrr og óöruggur. Þrátt fyrir þessa afstöðu Oliu- verslunar tslands geröist þaö nokkrum árum siöar, eða nánar tiltekið 1978, aö bæjarráð Kefla- vikur og Njarövikur fóru fram á þaö aö kannaðir yrðu tveir kostir varðandi olfuuppskipun, þ.e.a.s. Svavar Gestsson skrifar þáverandi utanrikisráðherra, Benedikt Gröndal, skipaði nefnd i september 1979, til að fjalla um mengunarhættu frá geymum bandarfska hersinsog hvað mætti verða til úrlausnar. Þessi nefnd var skipuð i framhaldi af umræðum sem fram höfðu verið á alþingi. Hún skilaði skýrslu 23. mai 1980. 1 skýrslu hennar kemur fram að hún hefur aðeins athugað tvo möguleika, en ekki aðra.Hún athugaði Helguvik og Vatnsleysu- vik og taldi nefndin enga ástæðu til að fjölyrða um málið þar sem Helguvikurkosturinn hljóti að vera mun hagstæðari en Vatns- leysuvik. Kemur það engum á óvart að sá samanburður sé Vatnsleysuvik óhagkvæmur, þar sem leiða þyrfti oliuna mun iengri veg þaðan en úr Helguvik. Þannig vann nefndin i rauninni út frá gefnum forsendum en kannaði ekki aöra möguleika, sem þó hlutu að geta verið til álita. Afstaða alþingis t áliti oliugeymanefndarinnar kom fram að nefndin var sam- mála um að gera ráð fyrir birgða- stöð i Helguvik norðan Kefla- vikur. Þar var gert ráö fyrir stór- felldri aukningu á geymarými bandariska hersins, þar átti að byggja 12 tanka, samtals 200 þúsund rúmmetra að stærð og yrði heildarkostnaöur um 80—90 milj. dollara. Eftir að málið kom á þetta stig var ljóst, aö þeir aðilar, sem höfðu sérstakan áhuga á þvi að ýta undir erfiðleika fyrir núver- andi ri'kisstjórn hlutu aö nota nefndarálitið um Helguvik til að koma höggi d stjórnina. Þess A myndinni sjáum við Helguvik og einnig hina gömlu oliutanka sem valda mengunarhættu. — Nýja tanka verður aö byggja, en hennn má ekki fá neitt nýtt land til sinna nota og margföldun birgðarýmis kemur ekki til greina. „Mjög margir, sem áður hafa veriö á móti burtflutningi, eru nú loksins komnir á þá skoðun, aö hann verði þó liklega helsta og eina úrræðiðtil að umflýja andleg og likamleg bágindi, sem hér liggja jafnt og þétt og stöðugt á þjóð vorri.... Æskilegt hefði verið, að allir komist burt af þessum hólma,svo Danir hefðu getað séð ávöxtinn af stjórnspeki sinni hér.... Nú getur verið að timinn sé kominn til að hafa enn vistaskipti. Skáld vor hafa spáð nýrri gullöld á tslandi. — „Þá munu aftur eyddu túnin gróa, og akrar bera marga gyllta stöng”, — hefur eitt skáldið sagtog visast er, að þetta rætist nú fyrir þjóö vorri, þó þaö vcrði i öðru landiogá annan hátt en skáldið meinti ...”. (Tekið upp eftir „Neistar úr þúsund ára lifsbaráttu islenskrar alþýðu”, Reykjavik 1944 — leturbr. min. S.) Þannig var hugur manna seint ásiðustuöld— að tsland ætti sér i raun enga von; i hæsta lagi gætu menn gert sér vonir um að sjá drauma sina rætast i öðru landi. Þrátt fyrir þessi sjónarmiö brut- ust bændur til fundarins á Þverá og þar var fyrsta kaupfélagið stofnað. Tilgangurinn með stofnun félagsins var aö sönnu fremst sá að tryggja mönnum brýnustu nauösynjar, en jafn- framt kemur fram viö stofnun félagsins og i starfi samvinnu- manna i öndverðu, þjóðlegt viðhorf þeirra, metnaður þeirra fyrir hönd þjóðarinnar, virðing fyrir sögu hennar og menningar- arfiog staðfesta i þágu sameigin- legs málstaðar landsmanna allra andspænis hinu erlenda valdi kaupmannastéttarinnar. Sem leiftur um nótt Þessa er minnst hér i tilefni af aldarafmæli Sam vinnuhreyf- ingarinnar, sem ekki hefur far- ið fram hjá landsmönnum aö undanförnu sem betur fer. 1 til- efni afmælisins hafa mörg minnisverð tiðindi verið rifjuð upp og vist má segja að stofnun kaupfélagsins á Þverá lýsi sem leiftur um nótt — inn á framtiðar- veg, út úr myrkri vetrarkuldanna og norðangarrans sem læsti sig miskunnarlaus i allt kvikt árið 1882. Upprif jun á afmælum á vel við, ekki sist vegna þess að hún gefur tilefni til að mæla nútiðina og framtiðina við fortiðina, þá sögu sem þjóðin hefur lifað i þessu landi. A þeirriöld, sem liðin Þannig mætti telja lengi, lengi. — En þó er margt aö varast og viða blikur við sjóndeildarhring. Geymt en ekki gleymt Hin alþjóðlega kreppa læsir sig i lif verkafólks um heim allan um þessar mundir, fólkið okkar sem forðum flýðitil Sviþjóðar er nú að koma heim á ný. I fyrsta sinn frá 1974fluttust fleirihingaðen héðan — landflóttinn hvarf árið 1981. Það er fagnaðarefni, en það er vissulega kreppan, sem fólkið hefur komist i kynni viö erlendis sem hefur þarna veruleg áhrif. t heimi kreppunnar er orku- skorturinn eitthinna alvarlegustu einkenna, og erlend stórfyrirtæki sækja i auðlindir okkar meö býsna ákveðnum hætti. Hér á landi eru öflsem eru reiðubúin til að selja orkulindir fram- tiðarinnar i' hendur útlendingum. Hér á landi eru öfl sem greinilega eru reiðubúin til að ganga i lið með auðhringnum Alusuisse gegn hagsmunum landsmanna sjálfra. Það mætti segja mér að þeir ein getur tryggt viðunandi árangur fyrir þjóð okkar í bráö og lengd, og hverjir þaö verða sem vlkjast undan merkjum. Vonandi verða þeir fáir, heist enginn. Meðferð álmálsins af hálfu iðnaðarráðherra, Hjörleifs Gutt- ormssonar, hefur vakið athygli hvarvetna þar sem menn velta þvi fyrir sér hversu lltil þjóð kemstaf i viðskiptum sinum við erlend stórfyrirtæki. Það er engin tilviljun aö Hjörleifur Guttormsson er rægður meira en nokkur annar islenskur ráöherra um þessar mundir — og er þá langt til jafnað. Astæðan .er ein- faldlega sú að ákveðin öfl I landinu óttast að þaö komist upp um þau — og litilþæga afstöðu þeirra andspænis auðhringnum. Flugstöð-höfn! Ekki er það isamræmi við þau viðhorf sem gegnsýrðu sjálf- stæðisbaráttuna að fallast á að útlendingar borgi samgöngu- mannvirki fyrir bjargálna þjóð. Hér er átt við flugstöðina sem Helguvik og Innri-Njarðvik. Þar með var málið fariö af stað með formlegum hætti. Vissulega var öllum ljóst, sérstaklega ibúum Njarðvikur, , að veruleg mengunarhætta stafar frá ollu- geymum hersins milli Keflavíkur og Njarðvikur. Um það hefur enginn ágreiningur verið um hrið. Vegna þessarar mengunarhættu hafa bæjarráðin og bæjarstjór- arnir þarna suöur frá taliö nauö- synlegt að láta kanna þessi mál raskilega og gert itrekaðar kröfur um aö Ibúar þessara byggðarlaga verði leystir iindan þessari geig- vænlegu mengunarhættu. Það gekk hins vegar treglega að fá utanrikisráðuneytið til að viður- kenna þaö, að það tankasvæðið, sem hérerum að ræða fyrir oliu- geyma hersins, væri ónothæft. Olli tregöa i utanrikisráðuneytinu þvi lengst af að það fengist til þess að taka á málinu við banda- riska herinn af fullri festu. Það var ekki fyrr en á alþingi 1979, er málið var tekið upp, m.a. af þing- mönnum Alþýðubandalagsins, að umræður fóru af stað um málið og vegna var flutt tillaga til þings- ályktunar frá stjórnarand- stöðunni um að skora á ríkis- stjórnina að flýta þvi að fram- kvæmdir yrðu hafnar viö oliu- geymarými i Helguvik. Tillögunni var verulega breytt i meðferð alþingis og hún var sam- þykkt 21. mai 1981 á þessa leið: „Alþingi ályktar að fela utan- rikisráðherra að vinna aö þvi að framkvæmdum til lausnar á vandamálum sem skapasthafa fyrir byggðariögin i Keflavik og Njarövík vegna eldsneytis- geyma varnarliðsins veröi hraöað svo sem kostur er”. Með þessum hætti kemur fram sá vilji alþingis aö leysa ibúa Keflavikur og Njarðvikur undan mengunarhættunni frá elds- neytisgeymum hersins. Alyktun alþingis kvað ekki á um það að eingöngu skyldi einblint á svo- nefnda Helguvikurlausn. Astæð- an fyrir þvi að alþingi hafnaði i rauninni að taka eingöngu mið af Helguvfkurlausninni var ekki síst sú, að við meðferð málsins á

x

Þjóðviljinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.