Þjóðviljinn - 09.04.1983, Síða 16

16 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 9.-10. apríl 1983
myndlíst
Kirkjan ogtrúinhafaí
sameiningu haft afgerandi áhrif
á íslenskar listir, eins og listir
annarra þjóöa. Þaö var því tími
til kominn aö gerö væri úttekt á
kirkjulist hér á landi, sögu
hennarog útbreiðslu. Kirkju-
eöatrúárlisteru hugtökallmikið
áreiki. Erlistendilegatrúarlegs
eðlis þótt hún standi í kirkju? Er
trúarleg list einungis sú list sem
fæðist í tengslum viö kirkjuna?
Slíkum spurningum er erfitt að
svara. En þaö hefur veriö reynt
aðeinhverju leyti á
Kjarvalsstööum, þarsem nú
stenduryfirsýningin
„Kirkjulist", sannkölluö
páskasýning.
og önnur trúarleg
list sýnd á
Kjarv alsstöðum
L________________________________
Sýningin er á vegum kirkjulist-
arnefndar, en í henni eiga sæti þeir
Björn Th. Björnsson, dr. Gunnar
Kristjánsson og Jóhannes S. Kjarv-
al. í dómnefnd sátu auk þeirra,
Björg Þorsteinsdóttir og Níels Haf-
stein. Hönnuðir sýningarinnar
voru arkitektarnir Dagný Helga-
dóttir og Guðni Páísson. En um
aðra hönnun, s.s. merkis, sýning-
arskrár og auglýsingaspjalda sá Ól-
öf Baldursdóttir og Auglýsinga-
stofa Ólafs Stephensens.
Af öllum þeim fjölda fólks sem
að sýningunni stendur, má ráða
umfang og stærð hennar. Hvert
horn Kjarvalsstaða hefur verið lagt
undir þetta mikla fyrirtæki. í hverj-
um krók og kirna eru annað hvort
ný eða gömul verk sem að ein-
hverju eða mestu leyti standa í
tengslum við kirkju og trú. Vegleg
og fallega hönnuð sýningarskrá
upp á nær 80 síður spannar ýmsa
þætti trúarlegrar listar um leið og
hún gerir sýningargripum verðug
skil.
Inngangur skrárinnar er ávarp
biskups, herra Péturs Sigurgeirs-
sonar, en á eftir kemur grein dr.
Gunnars Krjstjánssonar „Trúarleg
list - Kirkjulisf. Ekki er mér ör-
grannt um að dr. Gunnar gangi ein-
um of langt í að stimpla ýmsa ver-
aldlega list sem geistlega. Ef öll
þau listaverk sem hann tínir til eru
trúarleg, hellamálverkin jafnt sem
„Guerniea'' Picassos, er hreinn ó-
þarfi að halda sérstaka trúarlistar-
sýningu.
II.
Ritgerðir Björns Th. Björns-
sonar „Um kór og skip" og Harðar
Ágústssonar „fslensk kirkjubygg-
ing að fornu og nýju", eru mark-
vissar og skýrt afmarkaðar við kir-
kjulist að fornu og nýju. Þær eru
því einkar fróðlegar aflestrar og
gera sýningarskrána að ágætu
heimildariti og vönduðu.
Ekki er laust við að lesandinn
skynji vissan „söknuð eftir pápísk-
unni" í báðum ritgerðum. Pað er í
sjálfu sér eðlilegt. Ef litið er á það
með hverjum hætti siðaskiptunum
var þröngvað upp á okkur og
hvernig postular mótmælenda-
kirkjunnar gengu í skrokk á eldri
kirkjulist íslenskri, verður tónninn
í greinum fagurkeranna Björns og
Harðar skiljanlegri. Svipaður
söknuður hrjáir sjálfa forsvars-
menn lúthersk siðar í dag. Það sést
best á nýlegri endurvakningu fjöl-
breytilegra rítúals við guðsþjón-
ustur í kirkjum landsins. Því þrátt
fyrir gömul glappaskot, aflátssölu
og annað, verður Leó páfi X. list-
elskandi ntönnum ætíð kærari en
Lúther og lái þeim hver sem vill.
Og íslendingum ntun Jón Arason
ávallt verða kærastur allra biskupa.
Enda komu í stað reisulegra
kirkna miðalda rislítil og ræfilsleg
guðshús hins nýja síðar, rúin flestu
skrauti sem áður hafi verið fólki til
augnayndis. Þeir listamenn sem
áður höfðu þjónað kirkjunni hurfu
og í stað þeirra komu lítt menntað-
ir, handverksmenn, þá sjaldan að
kirkjan leitaði á náðir innlendra
völunda um kirkj uprýöi.
Áhorfendur hljóta því að fyllast
vissri lotningu frammi fyrir þeim
innileik sem stafar af hverjum þeim
grip sent íslenskír hagleiksmenn
skópu á fyrstu öldum Iúthersk-
„Teikn“, 1982-83. Þetta málverk eftir Bjarna H. Þórarinsson er citt hið athyglisverðasta á sýningunni.
200x400 cm.
„Handhæga settið“, 1969. Verkið sem er eftir Magnús Tómasson, er úr járni og flaueli.