Þjóðviljinn - 19.05.1984, Blaðsíða 2
2 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 19. - 20. maf 1984
af nýrri ritdeilu
Stundum er mér nær aö halda að við sem búum í
þéttbýlinu höfum ekki nægilegan skilning á því sem
máli skíptir í landbúnaðinum á íslandi.
Okkur hættir til að einblína á vissa þætti þessa
atvinnuvegar, þætti eins og búvöruverð og niður-
greiðslur, en missum fyrir bragðið sjónar á heildar-
myndinni af vanda dreifbýlisins, sem er að vísu ekki
alltaf skýr eða auðskilin venjulegum „þéttbýlingum".
Ég held, satt að segja, að eina ráðið til þess að
öðlast skilning á hinum fjölmörgu þáttum landbúnað-
arins sé að lesa að staðaldri blaðadeilur búvísinda--
manna, sem eru nær dagvissar í fjölmiðlum og sann-
arlega til þess fallnar að varpa Ijósi á heildarmyndina.
Áratuga deilur um það, hvort sauðfé eigi að vera
háfætt eða lágfætt, hafa til dæmis skipt þjóðinni í tvær
stríðandi fylkingar. Þannig hefur leggjalengd
sauðkindarinnar ekki aðeins valdið vinslitum meðal
búfræðinga, heldur bróðurvígum, hjónaskilnuðum og
jafnvel sturlun.
Öll íslenska þjóðin er á eitt sátt um það að „konunni"
beri að vera háfætt, en ekki er hægt að efna til neins
konar samstöðu um það, hvort sauðfé eigi að vera
háfætt eða lágfætt.
Nú virðist vera að hefjast enn ein fagleg deila í
Morgunblaðinu, deila sem vafalítið á eftir að draga dilk
á eftir sér í orðsins fyllstu merkingu.
Þetta er klippudeilan, sem er rökræða um rúning
sauðfjár. Klippudeilan hófst á því, að annað hvort fyrir
gáleysi, eða þá vitandi vits og í vafasömum tilgangi,
hélt Sveinn Hallgrímsson búfjárræktarráðunautur því
fram í Morgunblaðinu 8. maí sl., að Sigurður Elíasson
hafi, fyrir 26 árum, vetrarrúið féð á Reykhólum með
vélklippum.
Þessi glannalega staðhæfing gengur framaf dr.
Stefáni Aðalsteinssyni, sem skrifar vísindalegan bálk
um málið í Morgunblaðið 12. maí.
Þar segir hann að tvennt sé að vísu rétt í máli
Sveins. í fyrsta lagi það að féð hafi verið rúið á
Reykhólum fyrir 26 árum og í öðru lagi að framan-
greindur Sigurður hafi verið viðriðinn rúninginn.
Hins vegar bendir dr. Stefán á, að ráðunauturinn
fari „skakkt með staðreyndir", þegar hann haldi því
fram að þarna hafi verið „vetrarklippt með vélklipp-
um“.
Stefán staðhæfir að notaðar hafi verið handklippur.
Ef þetta er rétt, þá eru þessi mistök ráðunautarins
nærri óskiljanleg, nema hann af einhverjum annar-
legum hvötum óski að halla réttu máli.
Ef féð á Reykhólum hefur verið handklippt árið 1958
(því er haldið fram að það hafi verið vélklippt) er það
ekki aðeins hnekkur fyrir búvísindin sem slík, heldur
og smánarblettur á öllum raunvísindum í landinu.
Það er að vísu nokkur bót í máli, og er raunar kjarni
hinnar vísindalegu úttektar dr. Stefáns, að árið 1956
var fé rúið með bensíndrifnum og traktorsdrifnum vél-
klippum á Efra-Jökuldal, en ekki er líklegt að sú stað-
reynd geti að fullu bætt þann skaða sem orðinn er
vegna framangreindra staðhæfinga um vélklippingar
á Reykhólum.
I raun og veru er talsvert óvarlegt að fjalla á vísinda-
legum grundvelli um upphaf vélrúnings, nema reifuð
sé í stórum dráttum saga rúninga í hinum sið-
menntaða heimi og þáttur uliarlagðsins í þróun
mannsandans fram til þessa dags.
Fyrstu rúningar, sem sögur fara af, áttu sér stað í
Babílon á 5. öld fyrir Krist. Talið erfullvíst að gærurnar
hafi verið handreyttar af hinum babílonska sauðfén-
aði, og geta menn gert sér í hugarlund hvílík gerbylting
hefur orðið í rúningi á þeim hartnær tuttuguogfimm
öldum, sem umliðnar eru frá handreytingunni til vél-
klippingarinnar.
Eins og alkunna er seldu Babíloníumenn ullina til
Egyptalands, en Egyptarog Arabar prjónuðu úr henni
ullarsokka, sem fundist hafa í egypskum gröfum.
Handklippur voru fyrst notaðar á Englandi árið 1588
þegar Spánverjum hafði verið þröngvað til að selja
Englendingum Merínó-sauðfé, sem er grundvöllur að
enska fjárstofninum og ákaflega fast í reyfinu.
Síðan heldur þróunin áfram og klippubyltingin ríður
yfir fólk og fénað.
Vitað er að ullarklippur voru komnar til íslands á
öndverðri 17. öld, því frá því er sagt í annálum að
mjaltakona í Skálholti stakk staðarráðsmanninn
„innanlæris" með ullarklippum á jólaföstunni annó
1684, svo að segja má að heimildir um ullarklippur á
íslandi séu nú þrjúhundruð ára gamlar.
Nú munu ritdeilur búvísindamanna í Morgunblaðinu
væntanlega leiða íslensku þjóðina í allan sannleika
um það hvenær vélrúningaöld hófst á íslandi. Og þá
verður þess líklega ekki langt að bíða að vandi land-
búnaðarins leysist í eitt skipti fyrir öll.
Hvað sagði raunar ekki búnaðarmálastjóri forðum
um lausnina á vanda landbúnaðarins:
Mundu ætíð mæti vin
að mest er okkar gifta
þegar aukaatriðin
öllu máii skipta.
skráargatið
/ Kópavogi
hafa menn löngum verið félags-
lega sinnaðir. I samningamálum
hefur bærinn oft á tíðum gengið á
undan gagnvart sínu starfsfólki til
ómældrar gremju fyrir Reykja-
víkuríhaldið og embættismannal-
ið þess. Þá hefur sjálfstæði Kópa-
vogsbæjar í afstöðu til vegamála í
nágrenni bæjarins valdið emb-
ættismönnum í Reykjavík miklu
angri, og má þar nefna Foss-
vogsbrautina og Ofanbyggðar-
veginn. Fyrir skömmu voru allir
embættismenn Reykjavíkur á
fundi þar sem m.a. kom til um-
ræðu að vegfarendum í Osló
hefði verið boðið að mála og taka
þátt í að mála myndverk sem síð-
an átti að gefa bæ í Svíþjóð, sem
Oslóbúum er af einhverjum
ástæðum í nöp við. Heyrðu, við
skulum endilega gefa Kópavogs-
bæ svona klessuverk, sagði einn
embættismannanna, og allir hinir
hlógu í kór.
/ síðasta
Sunnudagsblaði sögðum við frá
því að leikhúsin væru á hinum sí-
gildumiðumnæsta leikár. Því má
bæta við að f Iðnó er hið sígilda
leikrit um önnu Frank að fara í
æfingu undir leikstjóm Hallmars
Sigurðssonar. Ekki mun enn
ráðið hver fer með hlutverk
Önnu Frank, og svipast LR-
menn nú um í hópi álitlegra ungra
stúlkna. Þess má geta að Kríst-
björgKjeld slóá sínumtímaí gegn
sem Anna Frank í Þjóðleikhús-
inu.
/ nœstu viku
lýkur í sjónvarpssal upptökum á
GuIIna hliðinu eftir Davíð Stef-
ánsson. Leikritið er tekið upp á
myndband og mun ieikstjórinn
Ágúst Guðmundsson vera hress
með árangurinn fyrir sitt leyti.
Leikmyndina gera þeir Gunnar
Baldursson og Snorri Sveinn
Friðriksson. Guðrún Stephensen
leikur kerlinguna, Jón Sigur-
bjömsson Jón kotbónda, Arnar
Jónsson kölska og postulana Pét-
ur og Pál leika þeir - Róbert
Amfinnsson og Steindór Hjör-
. leifsson. Þá fer Þráinn Karlsson
með hlutverk bónda og Sigrún
Edda Björgvinsdóttir með hlut-
verk Helgu. Gullna hliðið verður
100 mínútur til 2 klukkutímar í
sjónvarpsgerðinni og verður sent
út í einu lagi á næstu jólum.
Leikfélag Akureyrar
er búið að finna nýjan Galdra-
Loft í stað Hjalta Rögnvalds-
sonar, sem æfði með leikfélaginu
í því hlutverki í vetur. Sýningin á
Galdra- Lofti komst hinsvegar
aldrei að vegna mikilla sýninga-
fjölda á My Fair Lady. Hinn nýji
Galdra-Loftur sem Akureyringar
fá að kynnast í haust heitir Amór
Benónýsson. Ekki hefur hinsveg-
ar enn frést af því hvort LA hefur
orðið ágengt í leit sinni að fs-
lenskri Edith Piaf, en ráðgert
mun vera að sýna leikrit með
söngvum um sögu þessarar ást-
sælu frönsku stórsöngkonu á Ak-
ureyri næsta vetur.
NúTíminn
er nú tekinn til við að dreifa blað-
Helgl Seljan vlll mllljón á mínútu.
inu ókeypis í ýmis borgarhverfi í
því skyni að hressa upp á söluna,
en markaðurinn mun ekki hafa
svarað þeim mikla kostnaði sem
Iagður hefur verið í útgáfuna frá
andlitslyftingunni. Glöggur mað-
ur úr fjármálaheiminum hefur
ráðiagt mönnum að fylgjast vel
með NúTímanum því útgáfa hans
sé eitt mesta fjármálaheljarstökk
sem tekið hafi verið í seinni tíð,
og margir aðstandenda hans séu
famir að óttast að lendingin úr
stökkinu verði brotlending.
Helgi Seljan
kemst oft hnyttilegaaðorði.í vik-
unni vom alþingismenn að ræða
um vegamál og gerðust langorðir
um fyrirhugaðan niðurskurð á
þvf sviði og þörfina á vegafram-
kvæmdum í sínum kjördæmum.
Helgi var þar ekki eftirbátur ann-
arra, og er hann hafði talað um
stund kvað hann upp úr með það
að hið allra minnsta sem hægt
væri að gera í vegamálum væri að
þingmenn fengju að minnsta
Slgurlaug ó vlnsœldum aft fagna.
kosti milljón á hverja mínútu sem
þeir töluðu um þau.
Stuðningsmenn
Sigurlaugar Bjamadóttur á Vest-
fjörðum em sagðir vera þegar
famir að ræða hugsanlegt fram-
boð hennar í næstu kosningum.
Reikna þeir með að Einar júníor
Guðfinnsson verði settur í fyrsta
sæti á framboðslista Sjálfstæð-
flokksins í kjördæminu og Þor-
valdur Garðar í annað sæti. Hins
vegar þýði ekkert fýrir Matthías
Bjamson að bjóða sig fram aftur í
kjördæminu, þarsem hann hafi
fjarlægst kjósendur sína í ráð-
herrastólnum. Á hinn bóginn
hafi greinar Sigurlaugar Bjama-
dóttur gegn frjálshyggju Hannes-
ar Hólmsteins fengið góðan
hljómgmnn meðal íhaldskjós-
enda fyrir vestan. Niðurstaðan í
átökunum við útgerðarauðvaldið
á Vestfjörðum sem ræður efsta
sæti framboðslista flokksins,
hljóti að verða sú, að Sigurlaug
fari fram öðm sinni.