Þjóðviljinn - 19.05.1984, Blaðsíða 8

8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 19. - 20. maí 1984
fréttaskyrring
BAKSLAG
í SEGLIN
Skoðanakannanir sem
gerðar hafa verið á því ári sem
liðið er síðan ríkisstjórn Stein-
gríms Hermannssonar komst
til valda hafa sýnt að stjórnin
hafði byr. Meira að segja
studdi almenningur að meiri-
hluta kaupskerðingar í maí í
fyrra í trausti þess að verð-
bólga minnkaði, uns hún yrði
komin í sama horf og í nág-
rannalöndunum. Þessu lof-
orði ríkisstjórnarinnar trúði
fólk. Nú er aftur á móti komið
bakslag í seglin. Skoðana-
könnun, sem Hagvangur
gerði fyrir Morgunblaðið ný-
verið og blaðið hefur verið að
skýra frá síðustu daga, sýnir
að trú fólks á að baráttan gegn
verðbólgunni muni duga er að
minnka. Fjöldi þeirra er trúir
því að árangri verði náð er
53%, sem er nánast sama hlut-
fall og þegar þess sama var
spurt sl. haust. En þá höfðu
34% spurðra ekki trú á árang-
ri í glímunni við verðbólguna
en 42,8% nú. Þeim fjölgar sem
sé ört sem misst hafa trúna á
einhliða aðgerðir ríkisstjórn-
arinnar í glímunni við verð-
bólguna, enda er hún enn
veruleg og fer vaxandi.
Aðgerðum hafnað
Öllu meira áfall fyrir ríkis-
stjórnina eru úrslit skoðana-
könnunarHagvangs hvernig fólk
vill leysa fjárhagsvanda ríkis-
sjóðs. I henni kemur í ljós að al-
menningur vill fara þveröfuga
leið við þá sem ríkisstjórnin fór.
Fólk hafnar leið ríkisstjórnarinn-
ar. Ríkisstjórnin hefur ekkert
gert til að auka skattaeftirlit í
landinu, þrátt fyrir að bæði ráð-
herrar og almenningur viður-
kenni að stórfelld skattsvik eigi
sér stað. í könnun Hagvangs
vildu 96% aðspurðra auka skatt-
aeftirlit en 2,8% ekki.
Skattar á fyrirtæki hafa verið
lækkaðir verulega og hverskonar
ívilnanir þeim til handa auknar í
tíð núverandi ríkisstjórnar. í
könnuninni vildu 60,7% auka
skatta á fyrirtæki en 36,3% voru á
móti því. Og á móti því að skera
niður þjónustu í skólakerfinu
voru 73,3% en með 22,6%. Á
móti gjaldtöku á sjúkrahúsum
voru 76,5% en með því 20,9%. Á
Friðrlk Sóphusson.
Sverrir Hermannsson.
móti niðurskurði í þjónustu í
heilbrigðis- og tryggingakerfinu
voru 82,7% en með því 15,2%. Á
móti erlendum lántökum voru
85,9% en með því 11,7% og með
auknum sköttum á einstaklinga
voru 5,0% en á móti 93,4%.
Þarna liggur ljóst fyrir að mikill
meirihluti þjóðarinnar er andvíg-
ur því sem ríkisstjórnin hefur ver-
ið að gera til að stoppa í fjárlagag-
atið.
Þjóðviljinn innti nokkra
stjórnarsinna álits á niðurstöðum
Halldór Ásgrímsson.
könnunar Hagvangs sem birt var
í Morgunblaðinu í gær, þar sem
flestu því sem ríkisstjórnin hefur
verið að gera til að stoppa í fjár-
lagagatið er hafnað.
Halldór Asgrímsson, sjávarút-
vegsráðherra:
„Mér þykir þetta nú ekki ganga
þvert á það sem við höfum verið
að gera. Það hefur ekki verið
breytt að neinu marki sköttum á
fyrirtækjum, að mínu mati. Hitt
er svo annað mál að með því að
leggja hærri skatta á fyrirtæki,
myndu þau væntanlega greiða
lægri laun. Hér kemur það einnig
fram, að menn vilja frekar skera
niður opinberar framkvæmdir en
þjónustustarfsemi. Þá verður að
líta til þess að opinberar fram-
kvæmdir hafa verið skornar mjög
mikið niður á undanförnum árum
og við megum heldur ekki
gleyma því að það er ekki bara
verið að tala um niðurskurð,
heldur sparnað líka í heilbrigðis-
og tryggingakerfinu. Þar við-
gengst slíkt óhóf að við erum
komnir þangað með .10% af þjóð-
artekjum. Eg sem vinn við aðal
atvinnuveg þjóðarinnar get ekki
samþykkt að hert sé þar að, en
síðan eigi heilbrigðis- og trygg-
ingakerfið algerlega að vera
óheft, að læknar fái að ráða þar
öllum hlutum, án tillits til þess
hvað þjóðfélagið þolir. Ég er í
sjálfu sér ekkert óánægður með
útkomuna í þessari könnun.
Stundum standa menn frammi
fyrir tveimur valkostum og af
tvennu illu vel ég þann skárri“.
Sverrir Hermannsson, iðnað-
arráðherra:
„Ég vil benda á það að við
treystum okkur ekki til að leysa
vandann allan í ár og ætlum því
að dreifa honum fram á næsta ár.
Ég hef ekkert farið dult með vilja
minn til þess að gera það með
samdrætti og niðurskurði.“
En þykir þér ekki sem þessi
niðurstaða gangi nokkuð þvert á
það sem þið hafið verið að gera?
„Ég geri mér alveg Ijóst að
mikil andúð er gegn því að skera
niður í heilbrigðis- og trygginga-
kerfinu og skólakerfinu. Hver vill
slíkt? Það er kannski harðneskja
að segja að maður finni mest til
með ungu fólki í námi. Það er
óskaplegt að þurfa að setja fótinn
fyrir þetta fólk.“
Þú óttast ekki að fólk verði
vont við þig í kjörklefanum næst
vegna þessa, þar sem svo mikil
andstaða virðist vera gegn ykkar
aðgerðum?
„Nú er nokkuð langt í það og
við skulum vona að við verðum
búin að ná betri tökum á þessum
málum þá og sjá hvað fólk segir
þá í kjörklefanum.“
Albert Guðmundsson, fjár-
málaráðherra:
„Ég fæ ekki séð hvernijg leysa á
fjármagnsþörf fyrirtækja, eða
einstaklinga, án þess að taka lán.
Sigurdór
Sigurdórsson
skrifar
Nú er ljóst að innlendi lánamark-
aðurinn er uppurinn, það sýndi
sala ríkisskuldabréfa, bankarnir
eru tómir og því er ekki um annað
að gera en að reyna að fá peninga
þar sem þeir eru til. Það er hins-
vegar lítill vandi að vera á móti
erlendum lántökum.“
En sú leið að hækka skatta á
fyrirtækjum?
„Ég sé á þessari könnun að
fólkið vill það, ég er algerlega
andvígur hækkun skatta á fyrir-
tæki. Spyrja má, vill fólki ekki
halda atvinnu sinni? Hver skapar
atvinnu ef ekki fyrirtækin?
Friðrik Sóphusson, varafor-
maður Sjálfstæðisflokksins:
„Þegar spurt er: Viltu meiri
þjónustu, segir fólk já. Þegar
hinsvegar er spurt: Viltu borga
það með hærri sköttum? segir
fólk nei. Því miður gengur þetta
ekki upp með þessum hætti. Mín
skoðun er sú að við eigum að nýta
markaðslæg viðhorf í opinberum
rekstri, með því að setja verð á
þjónustuna og taka síðan ákvörð-
un um hvað eðlilegt sé að einstak-
lingurinn greiði og hvað skuli
tekið með sköttum. Þannig get-
um við í senn aukið aðhald al-
mennings og fjárhagsábyrgð
stjórnenda, sem hvortveggja
bætir þjónustuna."
Þykir þér þá niðurstaða könnu-
narinnar ekki neikvæð fyrir
stjórnarstefnu?
„Það fæ ég ekki séð.“
Að bera sig
mannalega
Vitaskuld verða stjórnarsinnar
að bera sig mannalega, en greini-
legt var að könnunin hafði komið
þeim mjög á óvart, eða réttara
sagt niðurstöður hennar. Þeir
hafa til þessa lifað við meðbyr og
því kom þetta fyrsta alvarlega
bakslag þeim á óvart. Sverrir
Hermannsson hefur sennilega
talað fyrir munn allra ráðherr-
anna þegar hann segir að vonandi
verði fólk búið að gleyma þessu
þegar það mætir næst í kjörklef-
ann.
Vitað er að allir stjórnmála-
menn taka kannanir sem þessa
mjög alvarlega, enda hefur það
sýnt sig að þær fara oftast nokkuð
nálægt sanni. Jafnvel þótt Friðrik
Sóphusson segi að hann fái ekki
séð að niðurstöðurnar gangi
þvert á gerðir ríkisstjórnarinnar
má allt eins gera ráð fyrir að ríkis-
stjórnin og flokkar hennar taki
tillit til þessa og hugsi sinn gang.
En það getur líka verið að þeir
fari leið Sverris Hermannssonar
og treysti á gleymskunnar djúp
hjá almenningi.
- S.dór.
r itst jórnargreri n
Á ríkið hann líka?
Þingmennirnir Jóhanna Sig-
urðardóttir, Guðrún Helgadótt-
ir, Eiður Guðnason og Kristín
Halldórsdóttir hafa lagt fram til-
lögu til þingsályktunar um reglur
um notkun almannafjár til tæki-
færisgjafa. f greinargerð segir að
það sé fullkomlega eðlilegt og
óverjandi að opinberum starfs-
manni sé af almannafé gefin tæki-
færisgjöf fyrir nokkur hundruð
þúsund krónur. Ekki síst beri að
fordæma slíkt á sama tíma og
rekstur ríkisstofnana er fjár-
magnaðar með erlendum lán-
tökum. Tillagan er flutt í þeim
tilgangi að takmarka notkun al-
mannafjár hjá stofnunum í eigu
hins opinbera til tækifærisgjafa.
Tilefni þessarar tillögu er al-
kunnugt. Landsvirkjun og Seðla-
bankinn hafa gefið stjórnarfor-
manni sínum og bankastjóra gjaf-
ir upp á 500 þúsund krónur. Hér
er ekki um söfnunarfé starfs-
manna að ræða eða viðkomandi
stjórnarmanna, heldur felst
rausnarskapurinn í því að tekin er
ákvörðun um að veita opinberum
starfsmanni gjafir af almannafé.
Reglur í
öðrum löndum
Tillaga þingmannanna fjög-
urra gengur síst of skammt. Hún
snýr aðeins að stofnunum en ætti
í raun einnig að taka til opinberra
starfsmanna. í Bandaríkjunum
eru til að mynda ákaflega strang-
ar reglur í gildi um það hvað emb-
ættismenn megi þiggja af er-
lendum eða innlendum „við-
skiptamönnum“ sínum. Skemmst
er að minnast þess að Richard
Allen öryggismálafulltrúi Banda-
ríkjaforseta, neyddist til þess að
segja af sér vegna 60 þúsund kr.
gjafar, sem ekki var þó sannað að
hann hefði ætlað að halda fyrir
sig. í Bretlandi er embættis-
mönnum og ráðherrum bannað
að taka við gjöfum, sem metnar
eru yfir ákveðinni upphæð. Séu
gjafimar verðmætar ber þeim að
láta þær ganga áfram til varð-
veislu í breskum ríkisstofnunum.
í Danmörku gilda sérstök lög
sem kveða svo á að yfirmenn og
starfsmenn opinberra stofnana
megi ekki þiggja gjafir sem
greiddar eru af almannafé. Og
svona mætti lengi telja.
Siðblinda hárra herra
Auðvitað er það hreint siðleysi
af stjómarmönnum Landsviricj-
unar og Seðlabanka að ráðstafa
fé þessara stofnanna með þeim
hætti sem uppvís er orðinn. Og
þessi flottræfilsháttur á kostnað
almennings er enn hróplegri þeg-
ar þess er gætt að hart er nú lagt
að þjóðinni að þola kjaraskerð-
ingu möglunarlaust, og fjárhagur
ríkisins er ekki betri en svo að
tekin eru rekstrarlán erlendis til
þess að halda ríkissjóði á floti.
Það er augljóslega full þörf á
ströngum reglum um þessi efni
hér á landi. Meðal hinna háu
herra í kerfinu virðist hafa gripið
um sig siðblinda. Það er liðin sú
tíð að embættis- og stjórnmála-
menn lögðu metnað sinn í að um-
gangast sameiginlega sjóði lands-
manna og félagasamtaka með
ýtrustu virðingu. Sú saga er sögð
að Sigurður Kristinsson fyrsti for-
stjóri Sambandsins hafi greitt
sjáifur frímerkin á öll sín bréf.
Sjálfsagt hefði hann hafnað bfln-
um sem Sambandið gaf núver-
andi forstjóra á sextugsafmæli
hans og það verður að teljast víst
að Tryggvi Þórhallsson, sem var
forsætisráðherra á árunum 1927 -
1931, hefði ekki látið fallerast af
Blazer- og Benzmálum, eins og
flokksbræður hans í dag. í þann
tíð bjó forsætisráðherra í Ráð-
herrabústaðnum, en svo mikil
áhersla var lögð á það að skilja
milli þess sem var ríkisins og ráð-
herrafjölskyldunnar, að þegar
sonur fæddist á heimilinu, spurði
systir hans ung, hvort ríkið ætti
hann líka?
Úr því að þetta hugarfar er
ekki lengur fyrir hendi verður
löggjafinn að setja reglur sem
gæta þess er trúnaðarmenn hins
opinbera geta ekki lengur gætt
með heilbrigðri siðferðisvitund.