Þjóðviljinn - 19.05.1984, Blaðsíða 23

Helgin 19. - 20. maí 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 23
Jóhanna Kristín Yngvadóttir við mynd sína „Messaiína“. Nóbelsskáld. (Myndir -eik).
Jóhanna Kristín Yngvadóttir
hefur að undanförnu sýnt 25 mál-
verk í Listmunahúsinu við Lækj-
argötu. Þetta er 3. einkasýning
hennar, en Jóhanna Kristín stund-
aði listnám við Myndlista- og hand-
íðaskóla íslands frá 1972-76. Síðar
var hún við framhaldsnám í Hol-
landi frá 1976-80, fyrst í Haag en
síðar við Ríkisakademíuna í Am-
sterdam.
Málari
par exellence
Jóhanna Kristín er málari par ex-
cellence, í þeirri merkingu sem átt
er við þegar maður og miðill tengj-
ast svo náið að ekkert skilur í
millum og miðillinn verður sem
framlenging meistarans. Því fer þó
fjarri að Jóhanna ungi út flinkheit-
um á strigann. Hún er ekki að
skemmta þeim sem rugla saman
listum og íþróttum, heldur hinum
sem telja listir tjáningu innstu og
dýpstu tilfinninga.
Málverk Jóhönnu Kristínar
spretta fram eins og gimsteinar úr
fylgsnum. Hún beitir litum á per-
sónulegan og markvissan hátt til að
draga fram form úr myrkviðum
flatarins. Til eru margs konar lit-
skynjanir og aðferðir við notkun
litrófsins í myndlist. Segja má að
Jóhanna leggi ríkasta áherslu á þá
hlið litrófsins sem varðar birtu.
Málverk hennar byggja þess vegna
ekki á litaspili heldur misjafnlega
björtum tónum, skörpum skilum
ljósra og dökkra flata og ryþmískri
pensilskrift. Liti í orðsins fyllstu
merkingu notar Jóhanna Kristín til
áherslu fremur en til myndbygg-
ingar.
Það væri þó til lítils að byggja
kerfi utan um aðferðir þessa lista-
manns því ekkert er henni jafn fjar-
lægt og systematísk eða stöðluð
vinnubrögð. Hún er expressionisti,
ef ekki er þá búið að rýja það allri
merkingu. Myndir hennar spretta
af innri þörf hennar til að tjá sig,
umbúðalaust og án þess hún íklæð-
ist einhverjum stílfræðilegum föt-
um. Hún á því samleið með málur-
um sögunnar sem haldið hafa sig
utan við stefnur og strauma og not-
að hafa pensilinn á hreinan og
beinan máta. Það eru menn á borð
við Goya, van Gogh eða Munch,
en einhvers staðar meðal þeirra
stendur Jóhanna Kristín án þess
hún eigi þeim nokkuð að gjalda
nema skyldleikarin.
Tilvist
og innileiki
Þó svo Jóhanna komi fram með
málverk sín í hringiðu þeirra
strauma sem kenndir hafa verið við
MYNDLIST ER
TJÁNING,
EKKI SKRAUT
í gróandanum.
nýja málverkið, er list hennar allt
annars eðlis. í verkum hennar er
ekki að finna neitt af þeim maníer-
isma sem svo mjög einkennir
málaralist okkar tíma. Þrátt fyrir
það eru verk hennar fullt eins ný-
stárleg og í takt við tímana þótt ytri
einkenni þeirra séu ekki jafn
skýlaus skírskotun til líðandi
stundar.
Það er einmitt innileiki þessara
verka sem nær svo auðveldlega til
áhorfandans. Þau eru tilvistar-
kennd og mannlæg í senn. Slíkar
tilfinningar eru hvorki háðar stund
né stað og því finnst manni málverk
Jóhönnu Kristínar svo kunnugleg.
Svona hefði Kierkegaard eflaust
málað hefði hann kunnað eitthvað
fyrir sér í þeirri list.
Nú þegar líður að lokum sýning-
ar Jóhönnu Kristínar er vert að
benda mönnum á að láta ekki hjá
líða að líta inn í Listmunahúsið.
Hér er á ferð óvenjusterk sýning
full af einkennum þess besta sem
finna má í málaralist samtímans.
Sýningunni lýkur hinn 20. þessa
mánaðar.
Einlægnin er
besta leiðarljósiö
Ég átti viðtal við Jóhönnu
Kristínu um verk hennar og starf
og barst talið fyrst að einkasýning-
um hennar, en hún hélt fyrstu
einkasýningu sína í Nýlistasafninu í
fyrra og sfðan sýndi hún á göngum
Landspítalans.
- Það er varla hægt að tala um
það sem einkasýningu. Ég hélt að
birtan á göngunum yrði nægjanleg,
en svo var ekki. Börnin á spítalan-
um voru hrædd við þessar dimmu
og draugalegu myndir, segir Jó-
hann Kristín og hlær við.
Aðspurð hvort ekki hafi verið
óvenjulegt að halda til Hollands
árið 1976 til að nema þar málara-
Um sýningu Jóhönnu
Kristínar Yngvadóttur
í Listmunahúsinu
list, svaraði Jóhanna Kristín því til
að það hefði þótt heldur skrýtið á
velgengnisárum hugmyndalistar-
innar.
-Ég var alltaf staðráðin í að
mála og ákvað að best væri að vera
trú þeirri köllun. Hvað sem öðru
liði væri einlægnin besta
leiðarljósið. Mér fannst of margir
vera að pína sig í konseptinu án
þess að þeir ættu þar heima. ívar
maðurinn minn (ívar Valgarðsson
myndhöggvari), studdi mig í þess-
ari ætlun. Hann er eflaust besti
kennari sem ég hef haft um ævina.
Jóhanna Kristín var spurð hvort
hún hefði orðið fyrir áhrifum frá
einhverjum sérstökum málurum
og flaug fyrirspyrjanda þá Edvard
Munch í hug, sakir innilegrar túlk-
unar hans á þeim persónum sem
hann málaði.
- Ég hef ekki orðið fyrir neinum
áhrifum frá þekktum málurum.
Eina manneskjan sem hefur haft
bein áhrif á mig var stúlka sem ég
Halldór B.
Runólfsson
skrifar
kynntist á skólanum í Haag og varð
mér samferða til Amsterdam. Hún
hafði frábæran hæfileika, en ég er
hrædd um að hún eigi ekki eftir að
mála mikið því hún á við persónu-
leg vandamálað stríða. Éghefekki
orðið fyrir áhrifum frá neinum öðr-
um málara. Ég kynntist verkum
Munch síðar og met hann mikils,
en hann hefur engin áhrif haft á
mig.
En hvað um kennsluna á Aka-
demíunni?
- Ég hafði ágætan kennara, en
hann kenndi mér svo sem ekki
neitt. Það eina sem hann sagði mér
og kom sér vel var að hægt væri að
byggja upp form með litnum einum
. saman. Ég man ekki eftir að hann
hafi kennt mér annáð.
Jóhanna Kristín var spurð um
aðferðir og vinnumáta.
Sköpunin er
allt í kring*
um okkur
- Ég mála persónur en ekki
portrett endilega, Fólk inspírerar
mig, einkum börn. Stundum fæ ég
þau til að sitja fyrir og klæði þau þá
í skræpótta búninga. En útkoman
verður allt öðruvísi og ég mála ekki
endilega börnin. Þau eru fremur
hvati en fyrirmyndir. Oftast mála
ég þó upp úr sjálfri mér, eitthvað
sem hefur snert mig persónulega,
minningar eða fólk sem er mér
náið. Mig langar til að fara út í
abstrakt-list en ég er enn ekki
reiðubúin til þess. Kannski kemur
það seinna, kannski aldrei. Eitt er
víst að ég mála ekki samkvæmt
prógrammi heldur læt ég kylfu ráða
kasti hvert hugurinn ber mig. Mér
lætur best að mála stórt, mun stærri
myndir en ég er með hér.
Hvað um afstöðu almennings til
svona málverka og lista yfirleitt?
- Fólk er almennt of bundið við
þá hugsun að myndlist sé bara
eitthvað káf til að hengja upp á
vegg. Menn hugsa allt of mikið um
málverk sem skraut og stundar-
gaman. Það skilur ekki að þetta er
tjáning og það alvarleg tjáning,
það heldur að listamenn séu bara
fífl. Þetta er mikið skólunum að
. kenna, því ef kennd væri listasaga
, og farið væri með börn á söfn þá
mundi þessi afstaða breytast. Allt í
kringum okkur, hvort heldur stóll
eða bíll er til komið vegna sköpun-
ar. Það sprettur ekkert af sjálfu
sér. Ég held að fólk mætti hugsa
meira um andann í stað þess að
einblína á stundargamanið ein-
vörðungu. Það gleymist nefnilega
að þegar þjóð líður undir lok eru
listir og vísindi hið eina sem eftir
lifir.