Þjóðviljinn - 19.05.1984, Blaðsíða 13

byrgt hatur og gremju fjöldans og
hverjar aðrar ofsóknir. Gyðingaof- -
sóknir voru leyfilegar, þær tíðkuð-
ust í öðrum löndum, þó reynt væri
að fara vel með það, ríkisstjórnir
og kirkjustjórnir höfðu horn í síðu
Gyðinga, hinnar guðs útvöldu
þjóðar, sem hafði krossfest Krist.
Gyðingaofsóknir voru OK.
Viljum við lœra afsög-
unni
Til hvers er nú verið að búa til
leikrit um svona? Á að vera að sýna
unglingi jafn viðbjóðlega mann-
eskju og Adolf Hitler var? Hvað
hefur það upp á sig? Þannig gæti
margur spurt. Og þannig er spurt í
Svíþjóð um þessar mundir í út-
vaipi, sjónvarpi og blöðum.
Eg hef því miður ekki séð sýn-
inguna og veit því ekki hvað mér á
að finnast um sjálft leikritið. Flug-
vélin mín lenti í London eins og til
var ætlast, en þar hitti ég fyrir til-
viljun strax fyrsta daginn svo elsku-
legar manneskjur úr Svíaríki, að
þær eru búnar að senda mér bók
Alice Miller. Og af henni að dæma
er hér á ferðinni svo áríðandi efni,
að ef sýning byggð á því gæti hjálp-
að nokkrum unglingum til að verða
skárri uppalendur en foreldrar
þeirra, á hún erindi. Sömuleiðis ef
nokkrir foreldrar yrðu svo hugsi,
að þeir færu í endurhæfingu. - Eða
viljum við ekkert læra af sögunni?
Á bak við sérhvern glæp er
harmsaga þess, sem drýgir hann.
Harmsaga Hitlers var fólgin í því
grimmilega uppeldi sem hann
hlaut. Hann var efnilegt barn, en
var kúgaður, hæddur og kvalinn.
Lík voru örlög þýsku þjóðarinnar
eftir fyrri heimsstyrjöldina.
Það fæðist enginn glæpamaður,
þjófur,eituræta, nauðgari, morð-
ingi. Menn verða það fyrir ýmis
atvik ævi sinnar og mistök í uppeldi
foreldra og samfélags.
Sá sem heldur að Hitler og það
sem gerist í Þýskalandi sé einstæð-
ur atburður og geti aldrei aftur
hent, veður því miður í reyk. Sam-
líðunin með Gyðingunum er svo
sterk, að það er nær óbærilegt að
hugsa til þess að sagan geti endur-
tekið sig. En - sagan endurtekur
srg. Börn endurtaka foreldra sína.
Þau geta jafnvel ómeðvitað endur-
tekið það sem þau hata mest og
fyrirlíta í fari foreldranna. Hitler
var ekki annað en stækkuð mynd af
föður sínum.
Sá sem kúgar barn sitt, kennir
því að kúga aðra. Sá sem þröngvar
einhverju upp á það, kennir því að
þröngva hlutum upp á aðra. Það er
sama, hvort um er að ræða pólitísk-
ar skoðanir, trúarskoðanir eða
annan siðaboðskap, ekki einu sinni
friðaruppeldi verður þröngvað upp
á nokkurt barn öðru vísi en svo að
innihaldið og góða ætlunin fari for-
görðum, en aðferðin brenni sig inn
í sálina.
Uppeldi sem felur í sér vald-
beitingu, andlega eða líkamlega,
kallar Alice Miller, „swartze pe-
dagogik“ eða svart uppeldi. Það er
sú aðferð, sem er ríkjandi í heimin-
um í dag. Jafnvel þar sem spansk-
reyrinn og hrísvöndurinn hafa ver-
ið lagðir á hilluna. Jafnvel hér á
íslandi gætu verið skilyrði til að ala
upp litlar Hitlers-eftirlíkingar þó
vonandi sé ekki líklegt að þær nái
fullri stærð. Hvert það barn, sem er
misþyrmt og niðurlægt í líkingu við
það, sem Hitler fékk að þola getur
tryllst eins og hann. Það er loka-
þátturinn í slíkum harmleikjum,
þegar reiðin brýst út með voða-
legum afleiðingum, sem vekur al-
menna hneykslun og ótta, en regl-
an um að foreldrar hafi rétt til að
beygja börn sín undir vald sitt með
illu eða góðu er í raun viðurkennd
og reynt að breiða yfir ofbeldið
gegn þeim sem er þó sýnilegt. Á
sama hátt þykir ekki mjög alvarlegt
að konum sé nauðgað, eins og
dæmin sanna. Við erum víst flest í
fjötrum hinssvarta uppeldis,ef vel
er að gáð.
En er þá engin leið út úr víta-
hring ofbeldis og haturs?
Jú, segir Alice Miller. Til er leið.
- Virðing fyrir hinum veika, að
barninu meðtöldu, virðing fyrir líf-
inu og lögmálum þess.
Reykjavík 17. maí
Steinunn Jóhannesdóttir
Helgin Í9. - 20. mai 1984 'Í»jÖÐVILJINN - SÍÐA 13
Listahátíð og Kjarvalsstaðir:
10 íslenskir listamenn búsettir erlendis sýna
Framkvæmdastjóm Listahátíðar
í Reykjavík 1984 hefur í samvinnu
við stjóm Kjarvalsstaða boðið 10
íslenskum myndlistarmönnum,
sem búsettir hafa verið erlendis
undanfama áratugi, að sýna verk
sín á Kjarvalsstöðum nú í sumar. Á
sýningunni verða málverk, teikn-
ingar, skúlptúrar og myndverk af
ýmsu tagi, svo og myndbönd.
Þeir sem eiga verk á sýningunni
em: Erró sem kemur frá París
(með málverk), Louisa Matthías-
dóttir frá New York (með mál-
verk), Kristín og Jóhann Eyfells frá
Florída (með skúlptúra og fleira),
Steinunn Bjamadóttir frá New
Mexico (með myndbönd o.fl.),
I Tryggvi Olafsson frá Kaupmanna-
höfn (með málverk), Hreinn Frið-
finnsson frá Amsterdam (með
myndverk ýmis konar), Sigurður
Guðmundsson frá Ámsterdam
(með skúlptúra o.fl.), Kristján
Guðmundsson, sem bjó lengi í
Amsterdam en er fluttur heim og
Þórður Ben Sveinsson sem kemur
frá Dússeldorf (með teikningar
o.fl.).
Sýningin kemur til með að fylla
hvem krók og kima Kjarvalsstaða
og taka part af Miklatúni. Sýningin
verður opnuð laugardaginn 2. júní
n.k. Listamennirnir em væntanleg-
ir til landsins vel fyrir opnun sýn-
ingarinnar, og er gert ráð fyrir að
þeir verði allir viðstaddir opnun-
ina.
10
GUESTS
ART FESTIt/AL'84
KJARVALSSTAOIR
J
ATRÐI
SEM SETJA
NISSAN
CHERRY
A TOPPINN
• Útvarp
• Öryggisbelti fyrir fimm manns, hönnuð inn í
vandaða innréttinguna
• Upphituð framsæti
• Quartz kiukka
• Þriggja hraða þrælöfiug miðstöð
• Tvískipt aftursæti sem má leggja niður
annað eða bæði
• Framhjóladrif
• 5 gíra kassi eða sjálfskipting
• 83 hestafla vél, 1500 cc með yfirliggjandi knastás
• Tveir útispeglar, stillanlegir innan frá
• Sígarettukveikjari
• Blástur á hliðarrúður
• Þriggja hraða þurrkur með stillanlegum
biðtima, 6—12 sekúndur
• Rafmagnsupphituð afturrúða, með þurrku og
rúðusprautu
• Skuthurð og bensínlok eru opnanleg
úr ökumannssæti
• 6 ára ryðvarnarábyrgð
• Hlíf yfir farangursrými sem má fjarlægja
með einu handtaki
• Litað gler
• Halogenljós
• Hliðarrúður að aftan í þriggja dyra Cherry
má opna með tökkum á milli framsætanna
• Barnalæsingum i 5 dyra Cherry er stjórnað
úr framsætum
• Sjálfstæð fjöðrun á hverju hjóli
• Rúmgott hanskahólf
• Ljós i farangursrými
• Stillanleg stýrishæð
• Spegill í sólhlíf
• Tvö handhæg geymsluhólf í farangursrými
fyrir smáhluti
• 2ja ára ábyrgð
• Allir eldri bilar teknir upp i nýja
• Frábær kjör.
INGVAR HELGASON HF.
Sýningarsalurinn/Rauðagerði, simi 33560.
MEST SELDI JAPANSKI BÍLLINN í EVRÚPU