Þjóðviljinn - 23.12.1988, Blaðsíða 13

Djákninn, Laxness og Nonni
Nonni og Manni
Mínísería byggð á bókum Jóns Sveinssonar,
Nonna, á dagskrá Sjónvarps milli jóla og
nýárs. Alþjóðlegtsamvinnuverkefni sem
Agúst Guðmundsson leikstýrir
Sjónvarpið sýnir um hátíðarn-
ar míníseríu í sex þáttum um
fræga bræður að norðan, Nonna
og Manna, og eru alkunnar
bækur Jóns Sveinssonar
kveikjan. Ágúst Guðmundsson
hefur leikstýrt þáttunum, en þeir
eru gerðir af þýskum fram-
leiðslufyrirtækjum í Miinchen í
samvinnu við íslenska Sjónvarpið
sem og þýskar, austurrískar,
svissneskar og spænskar sjón-
varpsstöðvar.
Nánar til tekið verður mynd-
aflokkurinn á dagskrá Sjónvarps-
ins frá og með jóladegi. Sýning-
artíminn er strax eftir fréttir,
klukkan hálfníu. Á þessum tíma
verður síðan einn þáttur sýndur
uns flokknum lýkur, hinn 30. des-
ember. „Nonni“ hefur verið tal-
settur, og er það í fyrsta skipti
sem svo vel er gert við erlendan
myndaflokk hér á landi.
Leikstjórinn stjórnaði því verki,
en vinnslan fór fram í hljóðveri
Júlíusar Agnarssonar.
í kynningu frá Sjónvarpinu
segir að myndaflokkurinn Nonni
sé byggður á alkunnum bókum
Jóns Sveinssonar, og greini frá
æsku hans og uppvaxtarárum.
Víst er um það að myndaflokkur-
inn endar á því „sannsögulega"
atriði að Nonna er boðið að fara
utan til náms, en almennt talað er
ekki að sjá að hinir þýsku höf-
undar handritsins láti stillilega og
lágróma frásögn rithöfundarins
þvælast fyrir sér að ráði. Það er
með öðrum orðum ekki „trúnað-
ur við söguna" sem ræður fram-
vindunni í þáttunum ef marka má
innihaldslýsingu á þeim og Sjón-
varpið hefur dreift til fjölmiðla
með jóladagskrá sinni. Ekki að
það þurfi að vera neitt slæmt að
gefa söguþræðinum á'ann eins og
Guðbergur sagði eitt sinn af allt
öðru tilefni, og víst eru vítin að
varast þar sem eru ófáar kvik-
myndir sem eiga að vera byggðar
á bókmenntaverkum en verða
aldrei neitt neitt vegna uppi-
vöðslusemi textans. Kannski
ekki síst vegna allra frávikanna
frá sögum Jóns Sveinssonar verð-
ur spennandi að sjá hvernig til
hefur tekist með Nonna.
Hér stendur ekki til að eyði-
leggja neitt fyrir hæstvirtum
áhorfendum, en samhengið kall-
ar þó á að getið sé um undirtitil
Nonna eins og hann kemur fyrir í
plöggum Sjónvarpsins, semsé
Two Boys Battle Nature And
Wicked Men, eða Tveir drengir
gegn höfuðskepnum og skepnu-
bárðum, svo lauflétt sé snarað.
Málið virðist sumsé vera það
að þeir bræður Nonni og Manni,
söguhetjur Jóns Sveinssonar, eru
í meðförum Þjóðverjanna orðnir
leiksoppar í miklu fullorðinsd-
rama, þar sem móðir þeirra
bræðra er orð og misfélegir von-
biðlar hennar. En við bíðum
spennt, önnur eins ítök og Nonni
á í þjóðarsálinni.
HS
Guðný, dóttir Halldórs Laxness og Halldór, dóttursonur skáldsins, í hlutverkum
skáldsins og móður hans.
Djákninn
Jólamynd Sjónvarpsins þetta árið ergerð af
Agli Eðvarðssyni og nefnist Djákninn. Erþað
gœlunafn söguhetjunnar sem er áhugamaður
um vélhjólaakstur
Djákninn, mynd Egils Eðvarðs-
sonar, er jólamynd Sjónvarpsins í
ár. Nafnið verður strax til að
mynda hugtengsl við fræga þjóð-
sagnapersónu á Myrká, en í
spjalli við blaðið vildi Egill ekki
gera of mikið úr því; sagði að
söguhetjan væri áhugamaður um
vélhjólaakstur og að djáknaheitið
væri gælunafn hans.
Myndin verður frumsýnd í
Sjónvarpinu að kvöldi annars
dags jóla og er sýningartíminn
um 70 mínútur. Áð sögn Egils
hefur vinnan við myndina staðið
yfir í ár; gengið var frá handriti í
nóvember í fyrra, tökur fóru fram
í febrúar og maí og klipping stóð
yfir frá því í júní og fram í nóvem-
ber. Hljóðsetningu og -blöndun
lauk svo ekki fyrr en í þessari
viku.
Egill sagðist líta á myndina sem
tilraun; þetta er ekki djákninn á
Myrká, þetta er sjónvarpskvik-
mynd sem hefur í sér fólgna sög-
una beint og óbeint. Ég bý til nýja
sögu sem gerist í dag, en notfæri
mér persónur og atburðarás
þjóðsögunnar. Ég leik mér að
minnum úr henni og nýti mér það
að flestir þekkja hana, sagði
hann.
Myndin þín er þar með fráleitt
nein myndskrey ting á sögunni um
djáknann á Myrká?
Myndskreytingum í þessum
skilningi finnst mér megi líkja við
að lita f litabók, og það er
augljóslega ekki sú leið sem ég
fer. Þetta er frekar eins og að
teikna sjálfur; búa til eigin útlínur
og fylla síðan inn í þær. Fyrir mér
er Djákninn töiuvert drama og
vonandi sorgleg með þeim já-
kvæðu formerkjum að henni er
ætlað að láta fólk finna til. Þarna
er það dauðinn sem skilur að ungt
og ástfangið fólk og á þeim nót-
um er myndin hryggileg.
Ég reyni ekki að gera þessa
mynd að hrollvekju. Ég vænti
þess að hún sé spennandi, en á
viðkvæmu nótunum. Ég skrifa
ekki upp á þann skilning á þjóð-
sögunni sem mér finnst ráðandi
að djákninn sé tákn ógnar og
dauða. Þvert á móti brýst hann í
gegn, þrátt fyrir dauðann, og eitt
andartak er það ástin sem sigrar
dauðann.
HS
Halldór Laxness
Ný heimildarmynd um skáldið á dagskrá Stöðvar2 um hátíðarnar.
Pétur Gunnarsson: Sumar stoppustöðvar stœrri en aðrarþegarfjallað
er um feril Halldórs
Um hátíðarnar verður sýnd ný
heimildarmynd um Halldór Lax-
ness á Stöð 2. Myndin er í tveimur
hlutum og verður sá fyrri á
dagskránni á jóladag en hinn
seinni á nýársdag. Hvor hluti er
um 50 mínútur að lengd.
Pétur Gunnarsson rithöfund-
ur, einn handritsgerðarmanna,
sagði í stuttu spjalli við blaðið að í
fyrri þættinum væri rakin þroska-
saga Halldórs og upphafið á rit-
höfundarferli hans. „Það var
brugðið á það ráð að leika Hall-
dór,“ sagði Pétur; „fjórir ieikarar
bregða upp myndum af honum á
ýmsum aldursskeiðum, en lengst
og mest Guðmundur Ólafsson
sem leikur Halldór frá 16 ára
aldri eða svo og fram yfir tví-
tugt.“
Fæðing, uppvöxtur, þroska-
braut, æskuverk, ferðalög; þetta
er rakið í fyrri þættinum og þá
stoppað við mikilvæga viðkom-
ustaði eins og Clairvaux-
klaustrið og Taormínu á Sikiley,
og rifjað upp hvað Halldór var að
hugsa og skrifa, en eins og kunn-
ugt er samdi hann Vefarann með-
an á Sikileyjardvölinni stóð, sem
og greinar af íslensku menningar-
ástandi sem gerðu allt vitlaust hér
heima.
Við beitum svo þeirri aðferð að
klippa á þennan söguþráð öðru
hverju með viðtölum, sagði Pét-
ur; mest eru það ný og nýleg við-
töl við Halldór sjálfan sem við
Jón Óttar tókum gagngert fyrir
þessa mynd, en fleiri koma við
sögu, s.s. Jón Helgason, Halldór
Guðmundsson, Árni Sigurjóns-
son og Sigurður Hróarsson. Fyrri
þættinum lýkur með Sölku
Völku, en með þeirri bók kemur
Halldór fram sem þroskaður rit-
höfundur.
í seinni þættinum er ekki
lengur neitt leikið efni, heldur er
Halldór sjálfur og hans höfundar-
verk undir, sagði Pétur. Þarna er
kannski mest nýnæmi af útlend-
ingum sem hafa þýtt bækur Hall-
dórs og fjallað um hann. Menn á
borð við Peter Hallberg, Regis
Boyer og Magnús Magnússon.
Þeir segja frá tormerkjum á því
að þýða Halldór og glímunni við
að koma honum á framfæri-
Þá er að auki talað við hina og
þessa um þann tíma er Halldór
var hvað umdeildastur, og mætti
kannski kalla þennan þátt
sambúð hans og íslensku þjóðar-
innar. Þá gilti annað viðmót en
við erum vönust í dag, og ég held
að þessi hluti myndarinnar geti
haft heilmikið gildi fyrir yngri
áhorfendur sem þekkja Halldór
varla öðruvísi en sem gamian
heiðursmann uppi í sveit í kyrrð
og logni, sagði Pétur.
í seinni þættinum er ennfremur
staðnæmst við leikrit Halldórs,
kvikmyndir sem gerðar hafa ver-
ið eftir skáldsögum hans, ferða-
lög o.s.frv. og að sögn Péturs eru
sumar stoppustöðvar stærri en
aðrar í þessum efnum, t.d. af-
hending Nóbelsverðlaunanna
sem Halldór varð aðnjótandi um
miðjan sjötta áratuginn.
Handritsgerð myndarinnar um
Halldór Laxness er samstarfs-
verkefni nokkurra manna. Auk
Péturs lögðu þar hönd á plój> þeir
Þorgcir Gunnarsson, Olafur
Ragnarsson og Björn Björnsson,
og hafði Þorgeir að auki uppt-
ökustjórn með höndum. HS
Eltt andartak er það ástln sém slgrar dauðann. Úr mynd Eglls Eðvarðssonar,
Djáknanum.
Föstudagur 23. desember 1988 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 13