Þjóðviljinn - 23.12.1988, Blaðsíða 23

Nýjar hljómplöur - Nýjar hljómplötur - Nýjarj
Eðvald Hinriksson
Flóttamaður
frá Eistlandi
Hjá Almenna bókafélaginu er
komin út bókin Úr eldinum til ís-
lands. Eru þetta endurminningar
Eðvalds Hinrikssonar skráðar af
Einari Sanden.
Eðvald Hinriksson, fyrrum
knattspyrnuhetja og faðir þeirra
Jóhannesar og Atla Eðvalds-
sona, er einn þeirra flóttamanna
sem komu hingað til fslands upp
úr síðari heimsstyrjöld. Hann var
foringi í PolPol, verndarlögreglu
lands síns, en varð að flýja er
Rússar hernámu landið. Hann
tók aftur upp þráðinn hjá PolPol
er Pjóöverjar hernámu Eistland.
Þjóðverjar ákváðu síðar að
skjóta hann en hann slapp við
það og sat þess í stað í einangrun í
fangelsi á annað ár. Frá Eistlandi
flúði hann til Svíþjóðar í bát
ásamt öðrum flóttamönnum.
Sænsk yfirvöld framseldu eins og
kunnugt er marga eistneska
flóttamenn til Sovétríkjanna árið
1945. En hann slapp fyrir liðsinni
vinsamlegra Svía sem komu hon-
um á skip í siglingum. Þaðan lá
leiðin í skjólið á íslandi. Hér gátu
Rússar ekkert aðhafst annað en
haldið uppi árásum sem engin
áhrif höfðu.
Eðvald Hinriksson er löngu
orðinn íslendingur og rekur hér
nuddstofu. Hér hefur hann lifað
rólegu lífi eftir svo storma- og
viðburðaríka ævi að slíks munu
ekki mörg dæmi.
t/c'o Z>ic6mí.
LlrJFCRIU. UWfNflRfllU
/fVISAGA «SU. SINí OC acAtOrtJ SACOI eOSNUM SlNUM
Jesúbók
Dickens
Lífsferill Lausnarans er komin
út í annað sinn. Útgefandi er
Prentver. Bókin kom út árið 1938
og hefur lengi verið ófáanleg.
Lífsferill Lausnarans eftir
Charles Dickens, er handrit, sem
skáldið skildi börnum sínum
eftir. Charles Dickens sagði
börnum sínum oft af Jesú Kristi.
Og árið 1849 skrifaði hann
„Lífsferil Lausnarans“, eins og
hann hafði sagt börnunum, og
arfleiddi þau að handritinu.
Aldrei var það ætlun skáldsins,
að frásögnin birtist á prenti, enda
er það augljóst af ýmiskonar óná-
kvæmni, sem finna má í þessari
litlu bók.
Sá sona Dickens, sem lengst
lifði, mælti svo fyrir í erfðaskrá
sinni, að birta mætti handritið,
enda var honum ljóst, að heimur-
inn mundi taka opnum örmum
þessum fögru og óbrotnu frá-
sögnum skáldsins um Jesú Krist.
Hestamennskan
á árinu
Út er komin bókin Hestar og
menn 1988. Útgefandi er Skjald-
borg hf. Höfundar: Þorgeir Guð-
laugsson og Guðmundur Jóns-
son.
Bókin fjallar um hestamennsk-
una á árinu í máli og myndum.
Viðtöl eru við fjölmarga hesta-
menn sem vöktu athygli á árinu
með afrekum sínum. Þeir segja í
viðtölum frá æsku sinni og upp-
vexti með hestum, einnig mörg-
um eftirminnilegum hestum sem
þeir hafa kynnst um ævina. Sagt
er frá helstu hestamótum á árinu
og úrslit þeirra rakin í sérstökum
kafla. Nokkrum mótum eru gerð
sérstök skil. Fjórðungsmótið á
Vesturlandi, íslandsmótið í Mos-
fellsbæ og Skeiðmeistaramótið í
Þýskalandi fá sérstaka umfjöllun
með litmyndum. Sagt er frá
Norðurlandamótinu í ár. Einnig
er rakin saga fjórðungsmóta á
Vesturlandi í sérstökum kafla. í
bókinni er ferðasaga og fjallað
sérstaklega um hrossaræktina,
einkum á Vesturlandi.
Bókin er 250 blaðsíður að
stærð. í henni eru 310 Ijósmyndir
eftir 25 ljósmyndara, bæði lit-
myndir og svarthvítar af hestum,
mönnum og landslagi. Auk þess
eru í bókinni nokkrar teikningar
af hestum og mönnum eftir Sig-
ríði Ævarsdóttur teiknara og
bóndakonu í Borgarfirði.
Öldin
nálgast okkur
Iðunn hefur gefið út nýja bók í
bókaflokknum um Aldirnar.
Oldin okkar, minnisverð tíðindi
áranna 1981-1985, er sjöunda
bókin um öldina sem nú er að
líða, en jafnframt fjórtánda bindi
bókaflokksins sem nefndur hefur
verið Aldirnar. Hér er saga lið-
inna atburða rakin bæði í máli og
myndum. Bækur þessar hafa not-
ið ótrúlegra vinsælda meðal fólks
á öllum aldri.
Öldin okkar 1981-1985 hefur
meðal annars að geyma frásagnir
af fyrsta bankaráni á íslandi,
Helliseyjarslysinu, frækilegu
sundi Guðlaugs Friðþórssonar,
Vilmundi Gylfasyni og stofnun
BJ, BSRB-verkfallinu, gjaldþ-
roti Hafskips, kvennaframboð-
um, og fjölmörgum fréttnæmum
atburðum, stórum og smáum.
Nanna Rögnvaldsdóttir og Sig-
urður G. Tómasson tóku bókina
saman.
íslenskir
athafnamenn
Komin er út hjá Iðunni ný bók í
ritröðinni Þeir settu svip á öldina.
Nefnist hún Þeir settu svip á öldi-
na - íslenskir athafnamenn II. En
áður útkomnar í þessum flokki
eru Þeir settu svip á öldina - ís-

lenskir stjórnmálamenn og Þeir
settu svip á öldina - fslenskir at-
hafnamenn I.
Ýmsir höfundar hafa lagt hönd
á plóginn undir ritstjórn Gils
Guðmundssonar.
f þessa nýja bindi er fjallað um
átján athafnamenn sem hver á
sinn hátt markaði spor í atvinnu-
sögu þessa lands á sínum tíma.
Þeir eru: Alfreð Elíasson, Bjarni
Jónsson, Bjarni Runólfsson,
Eggert Jónsson, Egill Thoraren-
sen, Einar Gunnarsson, Einar
Þorgilsson, Eiríkur Hjartarson,
Frímann B. Arngrímsson, Garð-
ar Gíslason, Ingvar Guðjónsson,
ísak Jónsson, Jóhannes J.
Reykdal, Jón Ólafsson, Magnús
J. Kristjánsson, Ólafur Jóhann-
esson, Pétur J. Thorsteinsson og
Thor Jensen.

Ritgerðir
um kvennasögu
Bókrún hf. - útgáfufélag hefur
sent frá sér greinasafnið I nafni
jafnréttis eftir Helgu Sigurjóns-
dóttur, úrval greina og fyrirlestra
allt frá árinu 1981.
í nafni jafnréttis er 150 blað-
síðna kilja um kvennasögulegt
efni og skiptist í sex meginkafla.
Helga Sigurjónsdóttir hefur verið
virk í kvennabaráttu undanfarna
tvo áratugi. Hún var ein stofn-
enda Rauðsokkahreyfingarinnar
árið 1970 og Kvennaframboðsins
1982 og starfar nú í áhugahópi um
íslenskar kvennarannsóknir
tengdum Háskóia íslands.
Helga var umdeild og þótti
framúrstefnuleg í hugmyndum
um jafnrétti og kvenfrelsi þegar
hún hóf skrif um þau málefni -
hugmyndir sem síðan hafa öðlast
víðtækan hljómgrunn.
Kiljan í nafni jafnréttis er unn-
in hjá Leturvali, Grafík og Fé-
lagsbókbandinu. Elísabet Anna
Cochran hannaði útlit bókárinn-
ar.
Ólafur Haukur
Símonarson
Jólaföstu-
deleríum
Á dögunum þegar ég hafði
setið ásamt krökkunum mínum
og hlustað á leikrit þeirra Múla-
bræðra, Deleríum Búbónis, og
hlegið innvortis, en krakkarnir
útvortis, að þessari skemmti-
legu dellu, þá spannst eftirfar-
andi umræða:
- Pabbi afhverju á að seinka
jólunum?
- Það á ekki að seinka jólun-
um, þetta var bara leikrit.
- Má seinka jólunum?
- Nei.
- Má flýta jólunum?
-Nei.
-Má lengja jólin? Mér finnst
það ætti að lengja jólin.
Þar með var ég sleginn útaf
laginu.
Daginn eftir var ég að vefjast
inni í bókabúð og heyrði þá ein-
hvern skynsemismann halda
því fram, að það tæki því ekki
að kaupa bækur fyrir þessi jól,
þau væru svo stutt, bara „ven j u-
leg helgi plús mánudagur“.
Minntist ég þá orða stráks:
Lengjum jólin.
Á vorum miklu bráðabirgða-
lagatímum yrði háttvirtri ríkis-
stjórn varla skotaskuld úr því
að hnýta fáeinum dögum aftan
við jóiin. Markmið laganna yrði
að tryggja landsmönnum tíma
til hvfldar, lesturs, hugleiðslu,'
helgihalds.
Hvort sem okkur líkar betur
eða verr líkist þjóðin þessa jóla-
föstudaga lángstökkvara sem
ætlar að stökkva inní himnesk-
an fögnuð á Laugardalsvelli, en
tekur tilhlaup allaleið vestan af
Nesi og lyppast niður áðuren
hún nær að setja tærnar á
stökkplánkann, hvaðþá henni
takist að hefja sig til flugs yfir
sandgryfju hversdagsleikans.
Vika, tíu dagar; þá færum við
kannski að vera til friðs, slaka
á, finna bragðið af matnum,
muna hvað krakkarnir heita,
taka eftir því hver sefur við hlið-
ina á okkur, gánga á fjöll eða
fjörur; þjóðfélagið mundi ekki
hrynja, heldur þvertámóti styr-
kjast; Kristur og þorskurinn
mundu meta við okkur slíkan
frið; og loðnan himinlifandi að
fá að gánga óáreitt á bestu
veiðislóð úti af Austfjörðum;
allt yrði betra og auðveldara
eftir tíu daga hvfld. Og hvað
það yrði gaman að taka aftur til
starfa!
Eitt af því sem Íslendíngar
kunna því miður ekki, frekar en
aðrir Norðurlandamenn, er að
láta sér líða vel. Á Norður-
löndum er það þjóðaríþrótt að
vera óánægður með sjálfan sig,
alla aðra og
stjórnmálaástandið. Því verr
sem mönnum líður, þeim mun
betra. Merkilegastir þykja þeir
ógæfusömu. Og allra merkileg-
astir þeir sem hengja sig eða
drekka í hel vegna óhamíngju
eða ræfildóms. Almennt eru
Svíar taldir skara framúr í hinni
göfugu list óhamíngjunnar,
enda hata Islendíngar þá fyrir
vikið. Til að ná sér niðri á Sví-
um hafa Íslendíngar sameinast
um að ljúga því í skoðanakönn-
unum að þeir séu hamíngjus-
amastir menn hér í heimi. Þessu
trúa allir, jafnvel Íslendíngar
sjálfir, nema þegar þeir eru ein-
ir með sjálfum sér.
Sjálfsagt tengist þessi sjálfs-
pyndíngartilhneigíng okkar
Norðurlandabúa því hve lengi
við þjáðumst af fjörefnaskorti
og því hve fáar sólskinsstund-
irnar eru á himninum og í sál-
inni. Við erum óvön blíðulátum
náttúrunnar; við trúum ekki á
glaðværðina, ástúðina, hvfldina
og ljósið. Við trúum því ekki að
við lifum í góðum löndum þar-
sem allflestir hafa allt til alls og
mannréttindi eru talin sjál-
fsagðari en annarsstaðar á
byggðu bóli.
Og undarlegastir Norður-
landabúa erum við Íslendíngar.
Við þorum ekki að trúa hrósi,
og þessvegna hrósum við held-
ur ekki öðrum. Við þolum ekki
velgengni annarra, og þes-
svegna heldur ekki okkar sjál-
fra. Við neitum að viðurkenna
yfirburði nokkurs manns, þes-
svegna eru fúskararnir í háu
gengi hér. í stað þess að gleðj-
ast, hrífast, fagna, þá þumbast
menn við, verða feimnir, hella
sig fulla, grenja einsog berserk-
ir, belgja sig út og þjösnast við
störf sín. Við Íslendíngar kunn-
um ekki að leita fyrirgefníngar,
biðjast fyrirgefníngar, eða veita
fyrirgefníngu; við þykjumst
eiga allt við okkur sjálfa, bölv-
um og bítum á jaxlinn; okkur
líður best í andbyr; þá erum við
vissir um að allt sé með felldu.
Ég styð hugmynd stráksins
um að lengja jólin; láta reyna á
það hvort við þolum viku í friði
og spekt; ef ekki þá má alltaf
setja ný bráðabirgðalög og
stytta jólin aftur. Kannski þarf
ekki einusinni að setja nein
bráðabirgðalög: við gætum
reynt að teygja jólin með huga-
rafli framá vor, þángað til krían
kemur handan um hafið með
þau jól sem enginn kaupmaður,
enginn auglýsíngahernaður get-
ur spillt.
Föstudagur 23. dMamber 1988 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 23