Þjóðviljinn - 15.09.1989, Blaðsíða 26

1 zl 3 ^— S' 9? (e 7- V y 9 )0 )l n 7
)Z /3 ¥ 'T )S~ 10 )0 w 12 )5 8 /7- 7- 99 (o
)e V (o /9 2.0 21 )0 )K- )8 7- f ¥ 22 /0 )l
V 2.3 7- 2S 20 9? 20 Z* 2S /8 // 9? /5T V
To 25 2J )<i 2/e 27 20 ? S? )7 28 V ) 8 7“ 2<o
/9 7 ZO /Ý y * 1/ IT' 28 Ý 18 10 // S2
b 8 9? 2l> 2 7S ¥ )5 )9 2.-5 20 /Ý 25 7-
10 V )S ? 9 2& 8 J 9 9 18 21 20 ¥ b
'*Á 9? T /3 9? ¥ )S 20 11 f/ 1°) 3 )°)
)7 29 /o 1 20 H )7- ¥- )l S2 1 20 )/ 25
7- T 10 IS' Tr 25 *T /? ¥• 26 9? 20 Z7
s? 29 )S 10 Z5 V 10 2 20 2? 20 s? 9 /¥ 20
)0 2/ n 2! 10 J/ 13 /7- 21 ZS )) 99 ¥
AÁBDÐEÉFGHIÍJKLMNOÓPRSTUÚVXYÝÞÆÖ
Krossgáta
Nr. 61
Setjiö rétta stafi í reitina hér fyrir Þjóöviljans, Síöumúla 6, Reykja-
neðan. Þeir mynda þá kven- vík, merkt: „Krossgáta nr. 61 “.
mannsnafn. Sendið þetta nafn Skilafrestur er þrjár vikur. Verö-
sem lausn á krossgátunni til launin veröa send vinningshafa.
29 )2 25 7 2/ 2 )S 20 25

Lausnarorðið fyrir krossgötu nr. 58 var BRYNJÓLFUR. Dregið var úr
réttum lausnum og upp kom nafn Hlífar Andrésdóttur, Hlégeröi 12,
Kópavogi. Hún fær senda bókina Það var og eftir Þráin Bertelsson.
Verðlaun fyrir krossgátu nr. 61 er
bókin Skriftamál uppgjafaprests,
eftir Gunnar Benediksson, rit-
gerðir um kirkju, kommúnisma
og kristindóm. Mál og menning
gaf út.
FJOLSKYLDAN
SIGTRYGGUR
JÓNSSON
Að takast á við vandann
Hvernig getum við kennt börn-
um okkar að takast á við vandann
í stað þess að flýja hann? Við
þeirri spurningu er ef til vill ekki
til neitt einfalt svar. Þó eru til
nokkrar meginreglur, sem hægt
er að fara eftir til þess að auka
möguleikann á því að þau velji þá
leið í stað flótta.
Ein meginreglan er að muna að
það þarf ekki að gefa svör við
öllum spurningum. Þegar börnin
eru lítil, veitum við þeim öryggi
með því að segja þeim hvað þau
mega og ekki mega, hvað er rétt
og hvað rangt, hvað er betra og
hvað verra o. s. frv. Þegar þau fara
að spyrja spurninga er oftast
auðveldast og mest tímasparandi
að svara spurningunum beint.
Það gerir það hins vegar að verk-
um, að við lendum fyrr eða síðar í
því að „vita“ ekki svar við spurn-
ingum þeirra, hafa ekki „tíma“ til
að svara þeim eða „nenna“ ekki
að svara þeim akkúrat núna. Auk
þess gerir það það að verkum, að
ábyrgðin á svarinu liggur hjá okk-
ur. Börnin læra að varpa ábyrgð-
inni af áhyggjum sínum, vanga-
veltum og þekkingarleit yfir á
okkur foreldrana. Þau þurfa ekki
að takast á við að leita svaranna
sjálf. Öryggið sem við sköpum í
formi þess að foreldrarnir hafi
svör við öllu er einnig á vissan
hátt falskt.
Það öryggi, sem við hins vegar
þurfum að skapa, er fyrst og
fremst það öryggi að til foreldr-
anna er hægt að leita með alla
hluti. Ekki að þeir viti allt. Með
því að gefa okkur tíma til þess að
ræða við barnið um spurningar
þess, sýnum við að við höfum
áhuga á barninu og erum tilbúin
til þess að leita svara með því, en
einnig að við erum ekki tiibúin til
þess að taka við allri þeirri
ábyrgð, sem barnið reynir að
varpa á okkur með spurningum
sínum. Þeirra leit að svörum er
þeirra ábyrgð.
Ef við venjum okkur á þessa
leið er einnig minni hætti á að við
ýtum börnunum frá okkur er þau
komast á unglingsár, með
svörum sem sýna þeim að við
skiljum þau ekki, séum orðin
gamaldags, að við séum haldin
hinum og þessum fordómum
o.s.frv. Þess f stað ættum við að
hafa meiri möguleika á því að
halda tengslum við þau, auk þess
sem við kennum þeim tvennt: Að
leita aðstoðar þegar þau þarfnast
þess, án þess að varpa frá sér
ábyrgð í leiðinni og að þau geti
alltaf leitað til okkar. Þau upplifa
ekki að þau sitji ein með vandann
og því er flóttaleiðin ekki eins til-
tæk.
Önnur góð regla er að halda
ekki ræður eða predikanir um
okkar skoðanir og reynslu þegar
þau koma með spurningar.
Reynsla okkar og skoðanir getur
nýst þeim á annan hátt. Að halda
slíkar ræður, sem svör við spurn-
ingum, er í raun ekkert annað en
að taka af þeim ábyrgðina á sama
hátt og ég ræddi um hér að fram-
an, aðeins að viðbættum rök-
semdafærslum og málatilbúnaði.
Ef við teljum að reynsla okkar
eða skoðanir geti komið þeim að
gagni, getum við spurt: „Viltu
heyra mína skoðun?“ eða „Viltu
heyra um mína reynslu?" Þegar
við höldum ræður eða prédikum
um okkar skoðanir og fyrri
reynslu, sem svör við spurning-
um, upplifa börnin og þó einkum
unglingar, að við viðurkennum
ekki þeirra reynslu eða skoðanir
sem einhvers virði og þar af
leiðandi að við virðum þau ekki
sem sjálfstæða einstaklinga og
því snúast þau öndverð við. Við
verðum að virða og viðurkenna
þeirra skoðanir og reynslu, þó við
séum þeim ekki sammála. Þess
MATUR
Ungverskt
gúllas
Síðast vorum við stödd við
Miðjarðarhafið á ftalíu en færum
okkur nú í norðaustur til ungver-
sku sléttunnar þar sem allt morar
nú í austur-þýskum flótta-
mönnum á leið til V-Þýskalands.
Þótt þeim liggi míkið á yfir í
neysluglaum vestursins gefa þeir
sér þó smá tíma til þess að
smakka á krásum bændaþjóðar-
innar og verður þá vitaskuld fyrir
valinu ungverskt gúllas. Nú er
ekki til nein ein einhlít uppskrift
að þessum rétti, ekki frekar en af
soðningunni hér heima. Sérhvert
hérað býður upp á sitt sérstaka
gúllas og sérhvert þorp sitt sérs-
taka afbrigði af héraðsgúllasinu
sem sérhver fjölskylda hefur svo
útfært á sinn sérstaka máta. Gúll-
asið hér á eftir er kennt við Szék-
ely.
Hráefni:
750 gr af svínalundum
40 gr smjör
4 dl hakkaður laukur
2 hvítlauksrif, pressuð
hálf Isk. kúmen, mulið
1 tsk.rifinn sítrónubörkur
pipar eftir smekk
1 rauð paprika
2 msk. túmatpúrra
3 dl kjötsoð
Meðlætið:
1 kg af súrkáli í dós
1 laukur
1 stór kartafla
salt
1 dl af sýrðum rjóma
græn paprika
1 peli af rjóma
rautt paprikuduft
Fita og tægjur hreinsaðar af
svínalundnum. Skorið í litla bita
sem eru brúnaðir í smjörinu.
Hökkuðum lauk, pressuðum
hvítlauk, kryddi, sítrónuberki og
papriku bætt í pottinn. Látið
krauma í pottinum þar til laukur-
inn hefur tekið brúnan lit. Þá er
túmatpúrran og kjötsoðið sett í
pottinn. Rétturinn látinn sjóða
við vægan hita í um 40 mínútur.
Vökvanum hellt af súrkálinu
og hann geymdur. Súrkálið lagt í
kalt vatn í um eina klukkustund.
Laukurinn og kartaflan rifin yfir
súrkálið þegar búið er að láta
vatnið renna af því. Tvær mat-
skeiðar af súrkálsvökvanum sett-
ar yfir kálið og kryddað með salti.
Súrkálið gufusoðið í 30 mínútur.
A meðan er rjóminn þeyttur og
rauðu paprikudufti stráð yfir.
Rétt áður en rétturinn er bor-
inn fram eru paprikan og sýrði
rjóminn hrærð saman við súrkál-
ið. Gúllasinu er hellt í djúpt fat og
kálið sett utan um. Þeytti rjóm-
inn er borinn fram með þessu og
gjarnan snittubrauð. Drykkjar-
föngum ráða menn svo sjálfir, þó
er mælt með bragðsterku
rauðvíni.

vegna verðum við að hlusta á þau
og ræða síðan við þau um þeirra
svör.
Flestir munu nú hugsa með sér,
að þegar unglingar eru spurðir
einhvers, yppi þeir öxlum og
svari út í loftið eða einfaldlega
með svarinu: „Ég veidða ekki“.
En ástæðan fyrir slíkum svörum
er einmitt sú, að þeir hafa ekki
vanist því að þurfa að bera
ábyrgð á skoðunum sínum og
hugrenningum. Þeir hafa vanist
því að fá svör við spurningum en
ekki umræður eða spurningar á
móti. Það tekur tíma að breyta
slíku. Þess vegna er best að þau
venjist því frá upphafi. Venjist
því að þau þurfi að hafa fyrir því
að takast sjálf á við spurningar og
svör og leiða slíkt til lykta.
Síðasta reglan, sem ég ætla að
minnast á í bili er sú, að þegar við
ætlum að sýna börnum okkar
áhuga með því að ræða við þau
um spurningar þeirra og vanga-
veltur með því að spyrja á móti,
er best að spyrja ekki „hvers
vegna“ spurninga, heldur
„hvað“, „hvernig" og „hvenær"
spurninga. „Hvers vegna“ spurn-
ingar eru krefjandi um rök-
semdafærslu og svarandinn finn-
ur til þess að þurfa að standa sig
eða sanna sig. Með því að nota
hin spurnarformin, er hægt að
komast að sömu hlutum, án þess
að vekja varnir eða andstöðu, en
sýna þess í stað áhuga á viðhorf-
um, tilfinningum og skoðunum.
Með því að spyrja spurninga er
einnig hægt að hjálpa spyrjand-
anum til þess að komast sjálfur að
niðurstöðu, án þess nokkurn
tíma að taka af honum ábyrgð-
ina. Hins vegar þarf samtalið að
verá lipurt og ekki einungis
beinar spurningar, til þess að það
verði ekki leiðigjarnt. Hinn
gullni meðalvegur gildir hér eins
og annars staðar.
Með því að hafa þetta þrennt í
huga ættum við að hafa stigið
skref í átt að því að ala börn okkar
upp í því að takast á við vandann í
stað þess að flýja hann.
26 SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 15. september 1989