Þjóðviljinn - 08.12.1989, Page 27

Form reynslunnar
Norræna húsið: Svava Björnsdóttir,
pappírsskúlptúrar. Sýningin stendur
til 10. des. og er opin ki. 14-19.
Formið í listinni hefur tvíræða
afstöðu til reynslunnar. Það er
óhugsandi án hennar en upphef-
ur sig um leið yfir hana og opnar
okkur heim frelsisins. Því
reynslan verður ekki frjáls vegna
þess að hún er formlaus. Frelsið
er afrakstur og ávöxtur þeirrar
vinnu sem við leggjum í að gefa
reynslu okkar form.
Þessar vangaveltur komu upp í
huga minn eftir að hafa séð sýn-
ingu Svövu Björnsdóttur í kjall-
ara Norræna hússins. Hún sýnir
þar undarleg og mögnuð form
sem mótuð eru í pappamassa, og
vekja strax spurningar, sem ekki
er auðvelt að svara í orðum.
Formin á sýningu Svövu hafa
enga beina skírskotun til ytri
hlutveruleika. Þau eru ekki lík-
ingar við eitthvað annað eða ab-
straktsjónir af einhverjum innri
eða ytri veruleika. Þetta eru
fullkomlega hlutlæg form, sem
segja enga sögu út fyrir það sem
þau eru sjálf. Þó eru þau ekki
tilkomin sjálfs sín vegna. Ekki
formið formsins vegna eða listin
listarinnar vegna, eins og stund-
um er sagt. Þegar best til tekst býr
í þeim einhver mögnuð og geisl-
andi nærvera sem yfirstígur efnis-
lega mynd þeirra. Þau vekja
áleitnar spurningar um tengsl
formsins og reynslunnar. Þau
vekja spurningar um inntak, sem
ekki verður auðveldlega miðlað
með orðum.
Ef við lítum gróflega yfir þróun
vestrænnar myndlistar á þessari
öld, þá hefur mátt lesa úr henni
örvæntingarfulla viðleitni til þess
að gefa reynslunni marktækt
form. í þessari viðleitni hafa
margar hreinsanir verið gerðar:
listin hefur verið hreinsuð af öllu
því góssi fortíðarinnar, sem í
reynd varð til þess að slæva
myndmálið og gera formið merk-
ingarlaust.
Það er ljóst að Svava Björns-
dóttir hefur hreinsað margt hism-
ið úr sínu hafurtaski áður en hún
heldur okkur þessa fyrstu einka-
sýningu sína. Og það eru vissu-
lega tíðindi að sjá jafn markviss
vinnubrögð hjá ungri listakonu
sem hér heldur sína fýrstu sýn-
ingu. Af ljósmyndum af eldri
verkum hennar má sjá, að form-
mótun hennar hefur þróast frá
eins konar líkingu við lífrænar
formmyndir í náttúrunni og
þekkt fyrirbæri úr tækniheimi og
hversdagsveröld samtímans yfir í
það að skapa fyrirbæri sem eru
einstök og kunnugleg í senn. Ein-
stök af því að þau eiga sér ekki
ytri hliðstæður, en kunnugleg af
því að þau eru unnin út frá
reynslu, sem er að einhverju
marki sammannleg. Þetta er bæði
Hamra-
skáld III
Nemendur Menntaskólans við
Hamrahlíð hafa gefið út ljóða-
bókina Perlur, mold og margt
annað, þriðju ljóðabókina í
flokknum Hamraskáld, úrval
ljóða eftir nemendur skólans.
Ljóðin í bókinni eru valin úr
130 ljóðum, sem safnað var á
meðal nemenda á þessu ári, en
um valið sáu Gunnlaugur
Ástgeirsson kennari, Kristín
Ómarsdóttir skáldkona, Orri
Steinarsson fyrrverandi ritari
NFMH og Þuríður Jóhannsdóttir
kennari.
Höfundar bókarinnar eru 21
talsins og er hún myndskreytt af
Hamrahlíðarnemendum.
AFLAKÓNGAR OG
ATHAFNAMENN III
í þessu síðasta bindi ritsafnsins eru stór-
fróðleg viðtöl Hjartar Gíslasonar við
útvegsmenn og skipstjóra úr öllum lands-
fjórðungum. Viðmælendur eru: Guðrún
Lárusdóttir, Hafnarfirði, Ólafur Örn
Jónsson, Reykjavík, Ingvi Rafn Alberts-
son, Eskifirði, Runólfur Hallfreðsson,
Akranesi, Örn Erlingsson, Keflavík og
Guðbjartur Ásgeirsson, Isafirði. Þetta er
bók sem fjallar í máli og myndum um það
sem efst er á baugi í íslenskum sjávarút-
vegi og gefur raunsanna mynd af lífi sjó-
manna.
Verð: 2980 kr.
flótta út í tilgerðarlega goðmögn-
un tómleikans, sem svo algeng er
í myndlist samtímans, og hún er
gefandi vegna þess að hún sýnir
okkur myndmál sem er einfalt og
skýrt.
Þessi sýning er með ánægju-
legri listviðburðum á þessu
hausti, og það er óhætt að óska
þessari ungu listakonu til ham-
ingju með árangurinn. Það vekur
hins vegar spurningu hvers vegna
þeir sem ábyrgð bera á opinber-
um listaverkakaupum hafa ekki
séð ástæðu til þess að kaupa verk
af sýningunni, þótt henni sé nú
senn að ljúka. Eða þeir mörgu
áhugamenn um myndlist, sem oft
gera innkaup af minna tilefni.
Enn virðist þjóðin ætla að gjalda
örlæti listamanna okkar með
tómlæti og tregðu.
-ólg
BÆNDURÁ
HVUNNDAGSFÖTUM
Samtalsbók Helga Bjarnasonar um
nútíma bændur, líf þeirra, búskap og
áhugamál, félagsstörf og skoðanir. Þau
sem segja frá eru: Aðalsteinn Aðalsteins-
son á Vaðbrekku, Guðrún Egilsdóttir f
Holtsseli, Pálmi Jónsson á Akri, Ólafur
Eggertsson á Þorvaldseyri, Jóhannes
Kristjánsson á Höfðabrekku og Þórólfur
Sveinsson á Ferjubakka. 120 Ijósmyndir
prýða bókina. Hún er fróðleiksnáma um líf
og störf bænda.
Verð: 3280 kr.
rökrétt og markviss þróun að því
marki að gefa reynslunni mark-
tækt form. Að baki þessara verka
liggur vinna sem er í senn ögrandi
og gefandi. Hún er ögrandi vegna
þess að hún storkar stöðnuðu
myndmáli samtímans og þeim
ÍSLENZK ÁSTALJÓÐ
Snorri Hjartarson valdi Ijóðin. í bókinni eru 70 Ijóð eftir 50
íslensk skáld, öll Ijóðin eru listaverk. Snorri Hjartarson var
einn af öndvegishöfundum íslenskrar Ijóðlistar á þessari öld.
Nafn hans tryggir vandað Ijóðaval.
Verð: 1950 kr.
HALLGRÍMUR PÉTURSSON
Sálmar og kvæði - úrval
Fyrra bindið er Passíusálmarnir í útgáfu Helga Skúla Kjart-
anssonar, en síðara bindið er safn sálma og kvæða, úrval,
tekið saman af Páli Bjarnasyni cand. mag. Hallgrímur Péturs-
son er eitt mesta trúarskáld okkar fyrr og síðar, en hann orti
einnig gamankvæði, stökur, lausavísur og rímur. Einstaklega
fallegt og eigulegt ritsafn sem á erindi inn á hvert heimili.
Verð: 4975 kr.
HÖRPUÚTGÁFAN
Stekkjarholti 8-10, 300 Akranes
Suöurlandsbraut 4, 108 Reykjavík
ÓLAFUR GÍSLASON
LÍFSREYNSLA III
I þessu lokabindi safnsins er sem fyrr
skyggnst inn í margþætta reynslu fólks úr
öllum landshlutum. Meðal efnis er frásögn
Sigríðar Guðmundsdóttur af hjúkrunar-
störfum hennar í Eþíópíu, sagt frá ótrúlegri
björgun Islendings úr námuslysi á Sval-
barða, frásögn Ágústu Guðmundsdóttur
sem lamaðist í mótorhjólaslysi og lýsing
Einars Sigurfinnssonar á martröð alkóhól-
istans. Einnig frásagnir af björgun úr lífs-
háska á sjó og landi. Ógleymanleg og
áhrifamikil bók.
Verð: 2980 kr.
NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 27
EB. NÝR DAGUR.